فلسفه ملاصدرا
باقر حسین لو
چکیده
مطابق اصول و مبانی نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، از آنجایی که در این نظریه وجود امری اصیلِ حقیقی است و در این وجودِ اصیلِ حقیقی، تشکیک راه دارد، سلسله مراتبی از وجودها (موجودات)، تحقق دارند که وجودِ آنها همگی اصیل و حقیقی است. از اینرو، سؤال اساسی این است که این نظریه با چه نارسایی‌هایی روبرو است؟ آیا بر بنیاد اصول نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، ...
بیشتر
مطابق اصول و مبانی نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، از آنجایی که در این نظریه وجود امری اصیلِ حقیقی است و در این وجودِ اصیلِ حقیقی، تشکیک راه دارد، سلسله مراتبی از وجودها (موجودات)، تحقق دارند که وجودِ آنها همگی اصیل و حقیقی است. از اینرو، سؤال اساسی این است که این نظریه با چه نارسایی‌هایی روبرو است؟ آیا بر بنیاد اصول نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، می‌توان این نارسایی‌ها را برطرف کرد؟ از آنجا که این دستگاه فلسفی در تبیینِ تشکیک انواع، تشکیک عرضی، مطلقیت ذات حق تبارک و تعالی، اتصافِ تمامی مراتب وجود به اوصاف کمالی وجودی و تقسیم وجود به ثابت و سیال، ناتوان است، با نارسایی‌هایی روبروست که این نظریه را دچار چالش کرده است. البته نارساییهای نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، تنها با تأویل و تبیین آن به نظریۀ وحدت شخصی وجود، قابل رفع نیست. درنتیجه، با عدول از این نظریه، جایگزین کردنِ نظریۀ وحدت شخصی وجود، تبیین فلسفی آن، بازسازی مفاهیم فلسفی در پرتو این نظریه و طراحی دستگاه فلسفی نوین، می‌توان این نارسایی‌ها را برطرف نمود. شاید به همین دلیل بود که ملاصدرا نیز در اواخر جلد دوم اسفار و ایقاظ النائمین، با عدول از نظریۀ وحدت تشکیکی، نظریۀ وحدت شخصیۀ وجود را مطرح کرد اما نتوانست آن را کامل کند. تحقیق حاضر می‌تواند گامی کوچک در جهت آغاز این اقدام بزرگ باشد.
فلسفه ملاصدرا
باقر حسین لو؛ حامد ناجی اصفهانی
دوره 6، شماره 2 ، خرداد 1397، ، صفحه 63-85
چکیده
اندیشه‌های فلسفی صدرالمتألهین شیرازی به‌عنوان یکی از فیلسوفان صاحب مکتب در حوزه‌های هستی‌شناسی، در طول زمان فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است؛ به‌طوری که بیشتر تفکرات و اندیشه‌های فلسفی‌اش به‌تدریج بر اثر تکامل، دستخوش تغییر گشته و او با گذر و کنار گذاشتن نظریه‌ها و دیدگاه‌های پیشین خود، تئوری‌ها و نظریه‌های نوینی را ...
بیشتر
اندیشه‌های فلسفی صدرالمتألهین شیرازی به‌عنوان یکی از فیلسوفان صاحب مکتب در حوزه‌های هستی‌شناسی، در طول زمان فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است؛ به‌طوری که بیشتر تفکرات و اندیشه‌های فلسفی‌اش به‌تدریج بر اثر تکامل، دستخوش تغییر گشته و او با گذر و کنار گذاشتن نظریه‌ها و دیدگاه‌های پیشین خود، تئوری‌ها و نظریه‌های نوینی را جایگزین کرده است. بدین طریق، او فلسفه را به وادی و عرصه‌های جدید و تازه‌ای وارد نمود. این مقاله در صدد است با رصد سیر اندیشه‌های او در باب یکی از مهم‌ترین مسائل فلسفی، یعنی ماهیت و کیفیت اعتباری بودن آن، آخرین دیدگاه او را در این‌باره تبیین کند. چالش و مشکل بسیار جدی‌ای که صدرا در این مورد با آن مواجه بوده، آن است که بالاخره تکلیف ماهیت چیست؟ آیا ماهیت در جهان خارج تحقق دارد یا نه؟ او در پاسخ به این مسئله، اعتباری بودن ماهیت را مطرح می‌کند و با گزاره‌های «ماهیت، بالعرض است»، «ماهیت، حدِ وجود است»، «ماهیت امری مجازی است» و «ماهیت امری تبعی و بالتبع است» به تبیین آن می‌پردازد. آنچه وی درصدد است در قالب این گزاره‌ها به‌عنوان نظر نهایی خود ابراز کند، این است: ماهیت به هیچ وجه تحقق خارجی ندارد و اینکه آن را امری اعتباری دانسته و با عبارات بالعرض، بالتبع، حد وجود یا المجاز بودن ماهیت در صدد تبیین آن است، تنها به دلیل ضیق واژه بوده وگرنه برای ماهیت تحقق خارجی قائل نیست.
فلسفه ملاصدرا
باقر حسین لو؛ حامد ناجی اصفهانی
دوره 4، شماره 2 ، خرداد 1395، ، صفحه 31-50
چکیده
نظریة وحدت وجود عرفا همواره مورد توجه فیلسوفان اسلامی بوده است. در تبیین فلسفی ارائه‌شدة صدرا از نظریة وحدت وجود عرفا هم از وحدت تشکیکی وجود و هم از وحدت شخصی وجود سخن به میان آمده است. طرح نظریة وحدت شخصی وجود در سه حوزة وجودشناسی، معرفت‌شناسی و الهیاتی مستلزم آثار و لوازمی است که باعث تغییر و دگرگونی در مفاهیم فلسفی می‌شود. به طوری ...
بیشتر
نظریة وحدت وجود عرفا همواره مورد توجه فیلسوفان اسلامی بوده است. در تبیین فلسفی ارائه‌شدة صدرا از نظریة وحدت وجود عرفا هم از وحدت تشکیکی وجود و هم از وحدت شخصی وجود سخن به میان آمده است. طرح نظریة وحدت شخصی وجود در سه حوزة وجودشناسی، معرفت‌شناسی و الهیاتی مستلزم آثار و لوازمی است که باعث تغییر و دگرگونی در مفاهیم فلسفی می‌شود. به طوری که با طرح این نظریه، فلسفهای که از آن با عنوان فلسفة کهن یاد میکنیم دگرگون می‌شود. در نتیجه، هر چند عبارات و واژگان در نظریة وحدت شخصی وجود و فلسفة کهن مشترک است، اما نمیتوان آثار و لوازم این نظریه را در فلسفة کهن به کار برد.بنابراین، اگر به نظریة وحدت شخصی وجود قائل شدیم، آثار و لوازمی را به دنبال دارد که راهی جز پذیرش آن نداریم و پذیرش آثار و لوازم این نظریه مستلزم فلسفة جدیدی است. در این مقاله با مطالعة تطبیقی آثار و لوازم نظریة وحدت شخصی وجود سعی میکنیم نشان دهیم که پذیرش آثار و لوازم این نظریه طراحی فلسفة جدیدی را میطلبد.
