فلسفه ملاصدرا
فیض الله عابدینی؛ عباس جوارشکیان؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی
چکیده
از آنجا که یکی از بارزترین تمایزات اندیشه فلسفی سینوی و صدرایی، در محور بسیار مهم حرکت و بویژه حرکت جوهری است و میان رأی ابن‌سینا و صدرا در این بحث، تقابل کاملی وجود دارد، مقاله حاضر تلاش نموده است به این پرسش پاسخ دهد که ریشه‌ها و مبانی نظری این اختلاف رأی چیست و کدام موضع و اصل فلسفی به چنین تقابلی دامن زده است؟ در قسمت نخست مقاله ...
بیشتر
از آنجا که یکی از بارزترین تمایزات اندیشه فلسفی سینوی و صدرایی، در محور بسیار مهم حرکت و بویژه حرکت جوهری است و میان رأی ابن‌سینا و صدرا در این بحث، تقابل کاملی وجود دارد، مقاله حاضر تلاش نموده است به این پرسش پاسخ دهد که ریشه‌ها و مبانی نظری این اختلاف رأی چیست و کدام موضع و اصل فلسفی به چنین تقابلی دامن زده است؟ در قسمت نخست مقاله با مقایسه تحلیلی که از مسئله حرکت در اندیشه این دو فیلسوف نام‌آور انجام می‌شود، به اختلاف صدرا و ابن‌سینا در سه موضع اساسی پی می‌بریم: 1ـ تلقی وجودی صدرا از حرکت در مقابل نگرش ماهوی و مقولی ابن‌سینا؛ 2ـ توسعه قلمرو حرکت از جسم و جسمانیات به امور نفسانی و به‌ویژه نفس انسانی؛ 3ـ تغییر جایگاه بحث حرکت از طبیعیات فلسفه به مباحث امور عامه. با تحلیل و بررسی نکات یاد شده؛ به‌ویژه با تأمل در اشکالات ابن‌سینا بر حرکت جوهری، نتیجه نهایی حاصل از این پژوهش این است که اختلاف این‌دو فیلسوف در مسئله حرکت جوهری، ریشه در مهم‌ترین موضع‌گیری فلسفی ایشان دارد که همان اصالت وجود یا اصالت ماهیت است. بر این اساس، علی‌رغم انکارها و تشکیک‌هایی که از جانب برخی متفکرین در اصالت ماهوی بودن اندیشه ابن‌سینا مطرح شده، بر پایه این تحلیل فلسفی به‌روشنی میتوان تلقی اصالت ماهوی او را، دست‌کم در بحث حرکت، نشان داد و به این تشکیک‌ها پایان بخشید.
