نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• ابراهیم راستیان ¹
• حسین هوشنگی ²

¹ دانشجوی دانشگاه امام صادق علیه السلام

² عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه امام صادق

چکیده

با بهره‌برداری از دستگاه عرفانی ملاصدرا که مبانی نهایی وی نیز هست، می‌توان به بازبینی و بازتعریف مفاهیم فلسفی و تلطیف آن‌ها پرداخت. بر اساس این دیدگاه که همان نظریة وحدت شخصی وجود است، تشکیک در وجود جای خود را به تشکیک در مظاهر می‌دهد و به جای جعل، تجلی مطرح می‌شود. همچنین، تمایز دوطرفه جای خود را به تمایز احاطی می‌دهد و با نگاه جدیدی به ماده و صورت، حرکت جوهری در وجود جای خود را به حرکت جوهری در مظاهر می‌سپارد. بر اساس تشکیک در مظاهر، مرتبة عقلی ظهور مرتبة الهی، مرتبة مثالی ظهور مرتبة عقلی و مرتبة مادی ظهور مرتبة مثالی قلمداد می‌شود. در این دیدگاه، هر مظهر مادونی نسبت به مظهر مافوق خود یک حیثیت وجدان و یک حیثیت فقدان دارد. هر مظهر مادونی از آن جهت که فاقد مرتبة فوق است و می‌تواند آن را دارا باشد ماده و از آن جهت که حقیقت مرتبة مافوق در این مرتبه حاضر است و خواص و آثار بالفعلی را دربر می‌گیرد صورت است. حرکت که همان خروج تدریجی از قوه به فعل است، بر اساس تبیین ماده و صورت، عبارت است از خروج تدریجی هر امر ظاهری به سوی باطن خود. در این صورت، مرتبة مادی شیء نیز که مادون مرتبة مثالی شیء است ظهورات پی‌درپی مرتبة مثالی و نسبت به آن مرتبه، عین الربط و سیال بالذات است. از آن‌جا که مرتبة مثالی شیء باطن شیء است، هر چه ظهورات شیء به مرتبة مثالی خود بازگردند، شیء شدیدتر خواهد شد و این همان حرکت جوهری اشتدادی است.

کلیدواژه‌ها

• ملاصدرا
• تشکیک در مظاهر
• تجلی
• تمایز احاطی
• حرکت جوهری

عنوان مقاله [English]

Redefinition of philosophical concepts on the basis of Sadra’s doctrine of personal unity of existence

نویسنده [English]

• hosein hooshangi ²

چکیده [English]

Mulla Sadra has been accused of electing two different conceptual schemes of philosophy and mysticism. However, it can be said that he reconstructed and redefined fundamental philosophical concepts in light of mystical doctrines. In this view, he replaced gradation of being with gradation of manifestations of Being and instauration with theophany and the two part distinction with all-embracing one. Moreover, with a reconsideration of matter and form, he reduced substantial motion in being to substantial motion in manifestations. Thus, the intellectual stage is the manifestation of divine stage and the imaginal stage is the manifestation of intellectual one and finally the material world is the manifestation of imaginal one. In this context, motion which is gradual going out of potentiality to actuality means gradual exodus of exoteric to esoteric thing.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mulla Sadra
• Gradation in Manifestations
• Theophany
• All- embracing Distinction
• substantial motion