نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

طرح سیستمی ایدة نامتناهی در تفکر فلسفی یونان به چشم نمی‌خورد. در جهان اسلام نیز تا پیش از شیخ اشراق، نامتناهی عدّی و مدّی در دو قلمرو کم (به نحو بالذات) و قوا (به نحو بالعرض) جریان داشتند؛ ابوالبرکات بغدادی و پس از او سهروردی نامتناهی را بر صفات خدا اطلاق و یگانگی‌ای میان کمال خدا و نامتناهی برقرار کردند. پرسش‌های پایة نگارنده در این جستار عبارت‌اند از: ملاصدرا چه تبیین فلسفی‌ای از نامتناهی عرضه کرد؟ و محصول پذیرش خصیصة نامتناهی در فلسفه‌اش چیست؟ برونداد این پژوهش نیز به این قرار است: در تفکر فلسفی ملاصدرا، نامتناهی به لحاظ معناشناختی، مشتمل بر معانی­ای همانند نامتناهی صفتی، نامتناهی وجودی و فوق نامتناهی وجودی است و نامتناهی به لحاظ وجودشناختی به وجود خدا موجود است. همچنین، اثبات وحدت شخصی وجود، تبیین فلسفی مالکیت خدا بر قلب‌ها و تصرف در آن‌ها و الهیات ایجابی ـ سلبی برخی از کارکردهای نامتناهی در سه حوزة مابعدالطبیعه، الهیات و انسان‌شناسی در فلسفة صدرایی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Semantics, Ontology and Functions of the Infinite in The Transcendent Philosophy

نویسنده [English]

  • Abdollah Salavati

. Assistant Prof of Shahid Raja’i Teachers’ Training University.

چکیده [English]

The idea of an infinite system of philosophical thought could not be found in the ancient Greek philosophy. In the Islamic world, before the Sheikh Ishraq, infinite in number and infinite in time were be considered in the realm of quantity (essentially) and powers (accidentally). Abolbarkat and then Suhrawardi, referred infinite to the attributes of God and identified God’s perfection with the infinite. The basic questions of the author of this research are: What was Mulla Sadra’s philosophical explanation of the infinite? And what is the result of the accepting  the infinite characteristic? The outcomes of this research are: in philosophical thought of Mulla Sadra, semantically, Infinite Including meanings such as Infinite in attribute, ontological infinite and metaontological infinite And from ontological point of view, the infinite Due to the existence of God is existent. Also, to establish God’s personal unity, Philosophical explanation of God’s authority to hearts and negative-positive theology are certain functions of Infinite in the three fields of metaphysics, theology and Anthropology in philosophy of Mulla Sadra.

کلیدواژه‌ها [English]

  • infinite
  • metainfinite
  • simple truth
  • God
  • Mulla Sadra
ابن‌سینا (1375). الاشارات و التنبیهات. در: شرح الاشارات و التنبیهات نصیرالدین طوسى. قم: نشر البلاغة.
ــــــــ (1391). التعلیقات. مقدمه، تحقیق و تصحیح سیدحسین موسویان. تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
ــــــــ (1400). تفسیر سورة حمد. در: رسائل ابن‌سینا. قم: انتشارات بیدار.
ــــــــ (1404). الشفا، طبیعیات. چاپ سعید زاید. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی.
افلوطین (1366). دورة آثار فلوطین تاسوعات. ترجمة محمدحسن لطفی. تهران: خوارزمی.
بغدادی، ابوالبرکات (1373). المعتبر فى الحکمة. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
جوادی آملی، عبدالله (1386‌الف). رحیق مختوم. تحقیق حمید پارسانیا. چاپ سوم. قم: اسرا.
ــــــــ (1386ب). سرچشمة اندیشه. تحقیق عباس رحیمیان. چاپ پنجم. قم: اسرا.
ــــــــ (1387). عین نضاح (تحریر تمهید القواعد). تحقیق حمید پارسانیا. چاپ اول. قم: اسراء.
ــــــــ (1388). تسنیم. ج 9. تحقیق حسن واعظی و محمدی. چاپ سوم. قم: اسرا.
ــــــــ (1389‌الف). تسنیم. ج 2. تحقیق علی اسلامی. چاپ ششم. قم: اسرا.
ــــــــ (1389‌ب). تسنیم. ج 3. تحقیق احمد قدسی. چاپ پنجم. قم: اسرا.
حسن‌زادة آملی، حسن (1361). رسالة انه الحق. در: یادنامة مفسر کبیر استاد علامه طباطبایى قدس‌سره. قم: شفق.
حسینی اردکانی، احمد بن محمد (1375). مرآت الاکوان (تحریر شرح هدایه ملاصدرا شیرازى). تهران: میراث مکتوب.
خراسانی، شرف‌الدین (شرف) (1387). نخستین فیلسوفان یونان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ژیلسون، اتین (1379). روح فلسفة قرون وسطی. ترجمة علیمراد داوودی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
سبزواری، ملاهادی (1416). شرح المنظومه. تصحیح حسن‌زادة آملی. به اهتمام مسعود طالبی. تهران: نشر ناب.
سهروردی، شهاب‌الدین (1388الف). التلویحات. در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 1. چاپ هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ــــــــ (1388ب). حکمة الاشراق. در: مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 2. چاپ هانری کربن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیه.
فخرالدین رازی (1411). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات. قم: انتشارات بیدار.
فیض کاشانی، ملامحسن (1375). اصول المعارف. چاپ سید جلال‌الدین آشتیانی. قم. دفتر تبلیغات.
کندی (بی‌تا). فی الفلسفه الاولی. در: رسائل الکندی الفلسفیه. تصحیح و تعلیق و مقدمه محمد عبدالهادی ابوریده. قاهره: دارالفکر العربی.
لوکری (1373). بیان الحق بضمان الصدق. مقدمه و تصحیح ابراهیم دیباجی. تهران: مؤسسة بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی.
معلمی، حسن (1393). حکمت صدرایی. قم: انتشارات حکمت اسلامی.
ملاصدرا (1363). المشاعر. چاپ هنری کربن. تهران: انتشارات طهوری.
ــــــــ (1379). تفسیر القرآن الکریم (آیة الکرسی). تصحیح محمد خواجوی. قم: انتشارات بیدار.
ــــــــ (1380). المبدأ و المعاد. ج 1. تصحیح، تحقیق و مقدمه محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. به اشراف آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه. تصحیح، تحقیق و مقدمه سید مصطفی محقق داماد. به اشراف آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــ (1383‌الف). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی. به اشراف آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
 ــــــــ (1383ب). شرح الاصول الکافی. کتاب توحید. ج 4. تصحیح، تحقیق و مقدمه محمود فاضل یزدی مطلق. به اشراف آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
میرداماد، محمدباقر (1391). الافق المبین. تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: انتشارات میراث مکتوب.
ــــــــ (1367). قبسات. چاپ کربن و دیگران. تهران: دانشگاه تهران.
میلانی، حسن (1389). «خدای نامتناهی فلسفه و عرفان در ترازوی برهان». نشریة سمات. ش 3.
وال، ژان (1380). بحثی در مابعدالطبیعه. ترجمة یحیی مهدوی و همکاران. چاپ دوم. تهران: خوارزمی.
یزدان‌پناه، یدالله (1389). حکمت اشراق. ج 1. تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
 
Aristotle (1991). ‘Physics’. In: The Complete Works. Vol. 1. Jonathan Barnes .Princeton: Princeton University Press.
ــــــــ (1991). ‘Metaphysics’. In: The Complete Works. Vol. 2. Jonathan Barnes. Princeton: Princeton University Press.
Clegg, Brian (2003). A Brief Histry of Infinity. London: Robinson.
Plato (1997). ‘Timaeus’. In: Complete Works. edited, withintroduction and notes, by johnm. Cooper: United States of America.