نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فلسفه اسلامی دانشگاه الزهرا (س)

2 کارشناسی ارشد از دانشگاه الزهرا

چکیده

در طول تاریخ تفکر، برهان و شهود دو روش دست‌یابی به حقیقت تلقی شده است. در این راستا آنچه در وهلۀ اول اندیشمندان را به فکر واداشته این است که کدامیک از این دو طریق معتبرتر و کاربردی‌تر است. بررسی این دو روش نشان می‌دهد که، گرچه هر یک از آن‌ها به تنهایی از مزایای خاصی برخوردار هستند، ولی در عین حال حصر‌نظر به یکی از دو روش برهان و شهود، در مسیر حقیقت‌یابی، چندان راهگشا نبوده، و توانایی حل بسیاری از معضلات فکری اندیشمندان را نداشته است. لذا تلفیق این دو روش مورد توجه برخی متفکران قرار گرفته است. در واقع این دسته از متفکران اسلامی، فلسفه‌ای شهودی را ابزار کار خود قرار داده‌اند، که از جملة آنان می‌توان به ملاصدرا اشاره نمود. پرسش پایه این جستار عبارت است از: چگونه شهود ملاصدرا با فلسفة او سازگار است؟ در این مقاله ضمن اشاره به پاره‌ای انتقادات در باب کاربرد شهود در فلسفه و پاسخ به آن‌ها با توجه به نظام حکمت صدرایی نشان خواهیم داد که صدرا توانست به نحوی از شهود در فلسفه استفاده نماید که نه تنها به حیثیت تعقلی فلسفه خدشه‌ای وارد نگردد، بلکه چنین کاربردی با تفکر فلسفی صدرایی کاملاً هماهنگ باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Intuition and its Consistency with Philosophical Thought in Transcendent Philosophy

نویسنده [English]

  • Shahnaz Shayanfar 1

چکیده [English]

In the history of thought, reason and intuition are two ways considered to reach the truth. In this context, what primarily led scholars to think about is which of the two has been more reliable and functional. The two methods shows that, although each of them alone are certain advantages, but Content to one of the two arguments and witnesses, in the path of truth, does not help, and the ability to solve many of the problems of intellectual is not thinkers. The combination of these two methods is considered by some scholars. In fact these Islamic thinkers, their philosophy of intuitive tools, which can Mulla Sadra those cited. This article is a basic question: how witnesses Mulla Sadra his philosophy compatible? In this article referring to some of the criticisms raised by the use of intuition in philosophy And respond to them with regard to the wisdom Sadraee will show that some of the witnesses in the philosophy of Sadra able to use not only the dignity of rational philosophy into not compromise, but such use is perfectly synchronized with Sadraee philosophical thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • transcendental philosophy
  • proof
  • intuition
  • epistemic method
  • Mulla Sadra
آشتیانى، سید جلال‌الدین (1370). شرح مقدمه قیصرى بر فصوص الحکم. تهران: امیر کبیر.
احمدی سعدی، عباس (1380). «شهود ملاصدرا، عقلانی یا عرفانی؟». اندیشه دینی. شمارۀ 8 و 9. تابستان و پاییز. ص26ـ3.
توکلی، غلامحسین (1382). «معرفت شهودی صدرا در بوته نقد». خردنامه صدرا. شمارۀ 33. پاییز. ص48-36.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. جزء اول از جلد اول. قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1374). قرآن  و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند. تهران: قیام.
الحسینی، ابن ابی‌القاسم علی عسکر (1382). الکفایة المنطقیة فی شرح الاشراقات الصدریة. تصحیح و تحقیق شهناز شایان­فر. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکده الهیات دانشگاه تهران.
حسینی، سیده زهرا (1393). مؤلفۀ شهود در فلسفه ملاصدرا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر شهناز شایان‌فر. دانشگاه الزهرا (س).
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج2. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالمتألهین (ملاصدرا)، محمدبن‌ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1360). الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه. تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
ــــــــــ (1362). اللمعات المشرقیه فى الفنون المنطقیة. تهران: آگاه.
ــــــــــ (١٣۶۶). شرح اصول الکافی. تصحیح و مقدمۀ محمد خواجوی و علی عابدی شاهرودی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1371). التصور و التصدیق، قم: بیدار.
ــــــــــ (1981م). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صلواتی، عبدالله (1392). «تحویلی‌نگری در حکمت متعالیه». کتاب ماه فلسفه. شمارۀ 69. خرداد. ص57-42.
 فرامرز قراملکی، احد (1388). روش‌شناسی فلسفۀ ملاصدرا. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
کاشانی، عبدالرزاق (1372). فرهنگ اصطلاحات عرفان و تصوف. ترجمۀ محمد خواجوی. تهران: مولی.
محقق داماد، سید مصطفی (1382). «راز برتری حکمت صدرا». خردنامه صدرا. شمارۀ 32. تابستان. ص18-13.
یزدان­پناه، سید یدالله (1389). حکمت اشراق. ج1. تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
یثربی، سید یحیی (1389). حکمت متعالیه. تهران: امیر کبیر.