نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سید مهدی میرهادی ¹
• حسنعلی بختیار نصر آبادی ²
• محمد نجفی ³

¹ دانشجوی دکتری فلسفۀ تعلیم و تربیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² دانشیار دانشکدۀ علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

³ استادیار دانشکدۀ علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی تلاش شده تا طرحی از دیدگاه فلسفی ملاصدرا دربارۀ رابطۀ خیال و معرفت ارائه شود. هدف اصلی مقاله، ارائۀ تصویری از ماهیت رابطۀ خیال و معرفت، ابعاد رابطۀ خیال و معرفت و چگونگی مداخلات خیال در فرایند کسب معرفت است. خیال به مجموعه ظرفیت‌های نفس برای مواجهه و کار با صور خیالی، اعم از ذخیره و نگهداری صور (مصوره)، تصرف در صور (متصرفه)، صورت‌سازی برای معقولات (متخیله) و معقول‌سازی صور (متفکره) اطلاق می‌شود. صورت ذهنی، رونوشت نفس از واقعیت خارجی است. تهیه، نگهداری و گسترش صورت‌های ذهنی، به‌عنوان برداشتی از مفهوم و فرایند معرفت (حصولی) مد نظر واقع شده است. رابطۀ خیال و معرفت در چهار محور «خیال و تشکیل ذهن»، «خیال و امکان معرفت»، «خیال و بقای معرفت» و «خیال و گسترش معرفت» بررسی و تبیین شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که: 1. موجودیت ذهن با خیال و صور خیالی شکل می‌گیرد. 2. خیال، از طریق تبدیل معلوم بالعرض (واقعیت خارجی) به معلوم بالذات (صورت ذهنی واقعیت خارجی) و تبدیل صورت حسی به صورت خیالی، امکان شکل‌گیری معرفت را فراهم می‌آورد. 3. خیال از طریق ذخیرۀ صورت‌ها و در دسترس نگه داشتن آنها، عامل بقای معرفت است. 4. از آنجا که معرفت از موجودیتی یکپارچه برخوردار است و اتصال صور علمی در ذهن از طریق خیال امکان‌پذیر می‌شود، خیال سنگ بنای هر معرفت جدید است. 5. خیال بخشی ضروری از ساختار ادراکات وهمی و عقلی انسان است.

کلیدواژه‌ها

• خیال
• معرفت
• فلسفه
• معرفت‌شناسی
• ملاصدرا

20.1001.1.23221992.1397.6.2.9.2

موضوعات

• فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Imagination and Knowledge in MullaSadra’s Philosophy

نویسندگان [English]

• sayed mahdi mirhadi ¹
• Hasan Ali Bakhtyar Nasr Abadi ²
• Mohammad Najafi ³

¹ PhD Student, Philosophy of Education, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Associate Professor, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

³ Assistant Professor, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

In this study, we try to show a pattern of philosophical view of Mulla Sadra about the relationship between imagination and knowledge based on an analytic methodology. The main purpose is presenting an image of the nature of the relation between imagination and knowledge, the aspects of the relation between imagination and knowledge and the role of imagination in the process of acquiring knowledge. Imagination is a general capacity of self (Soul) to encounter and work with fancy such as saving and preserving fancy (Mosavareh), changing in fancy (motasarefeh), imagery for comprehension (Motakhayaleh) and rationalize of rational images (Motafakereh).The subjective image is a transcript of soul of external reality and preparing, preserving and expanding of subjective images have been considered in this view as an interpretation of the concept of knowledge process. The relation of imagination with knowledge has been explained in four point; imagination and mental forming, imagination and the possibility of knowledge, imagination and the existence of knowledge, imagination and expanding of knowledge.The conclusion is that: 1-The existence of mind depends to imagination and fancy. 2- Imagination makespossible the knowledge by converting external reality to subjective image of external reality and even sensorial figure to illusive one. 3- Imagination by preserving of images, keeping them accessible, leads to the preservation of knowledge. 4-Because knowledge has an integrated existence and the connection of scientific images, mentally, makes by imagination, then, imagination is the basis of new knowledge. 5- Imagination is an essential part of fanciful and rational understanding in human mind.

کلیدواژه‌ها [English]

• imagination
• Knowledge
• Philosophy
• Epistemology
• Mulla Sadra