نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• محمدعلی عبداللهی ¹
• محمد محمدی نیا ²

¹ عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه تهران

² تدریس و تحصیل

چکیده

کانت فیلسوف شهیر آلمانی در کتاب دوران‌سازش، نقد عقل محض، کوشیده است شرائط امکان معرفت کلی و ضروری را به دست دهد و در پی آن مرزهای دانستن را مشخص کند. از نظر کانت، حکم تالیفی پیشینی تنها زمانی امکان می‌پذیرد، که صورت‌های محض زمان و مکان، تمثلات داده‌شده در شهود را متعین کنند. او تلاش می‌کند نشان دهد شرط صدور حکم تجربی عینی، اطلاق صورت‌های محض فاهمه و مقولات 12گانه بر شهودهایی است که به تعینات زمانی و مکانی متعین شده‌اند. از دیدگاه او، همه شرط‌های شناخت نیز خود، مشروط به وحدت استعلایی ادراک نفسانی‌اند. من استعلایی کانت و تبیین او از شرائط امکان شناخت، دستمایه‌ای برای مقایسه دیدگاه او با آموزه‌ی معرفت حضوری و نظریه‌ی نحوه پیدایش کثرت در ادراکات در دستگاه فلسفی علامه طباطبایی دراختیار می‌نهد. او شرط امکان هر گونه دانستن، حتی دانش حصولی را وابسته به حضور معلوم نزد نفس فاعل شناسا و اتحاد و اتصال وجودی این دو می‌داند. او نخستین فیلسوف در سنت حکمت اسلامی است که تبیینی خلاقانه از پیدایش کثرت در ادراکات و چگونگی حصول مفاهیم بدیهی اولیه به دست داد. توصیف و تفسیر سازوکار معرفت‌شناختی امکان شناخت در دو دستگاه فکری کانت و علامه، مساله‌ای است که این مقاله درصدد توضیح آن است.

کلیدواژه‌ها

• امکان معرفت
• من استعلایی
• شناخت حضوری
• کثرت ادراکات
• حصول مفاهیم

موضوعات

• فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

Circumstance of possibility of the knowledge, on Tabatabai's viewpoint and Kant's

چکیده [English]

Kant, the famous German philosopher, has tried in his Landmark book, Critique of Pure Reason, to give the conditions of possibility of universal and necessary knowledge and thereby Specify bounds of understanding. Synthetic a priori judgment is possible, on Kant’s viewpoint, only if the pure forms of time and space determine given representations. He tries to show that the pure forms of understanding or the categories must be applied to intuitions which determined by time and space, as a condition of the objective experimental judgment. On his viewpoint, all conditions of recognition are also conditioned by the transcendental unity of apperception. Kant’s transcendental I and his explanation for the conditions of possibility of knowledge gives a reason to compare with the doctrine of intuitive knowledge and theory of the appearance of a perceptions plurality in the philosophical system of Allameh Tabatabaei. He considers the condition for any knowledge to be present to subject, so that there is ontological unity and connection. He is the first philosopher in the Islamic Philosophy tradition who gives a creative explanation for the appearance. This article aims the describe and interpret the mechanism of possibility of knowledge in two philosophical system of Allameh Tabatabaei and Kant

کلیدواژه‌ها [English]

• Circumstance of possibility
• Tabatabai
• transcendental I
• intuitive knowledge
• perceptions plurality