نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دین، مرکز تحصیلات تکمیلی پیام نور و مربی گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور، ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور، ایران.

چکیده

برهان امکان و وجوب را نخستین‌بار ابن سینا تقریر کرده و آن را برهان صدیقین نامیده است. توماس آکویناس نیز تحت تأثیر حکمای اسلامی، تقریری از این برهان ارائه داده و آن را سومین راه خداشناسی خود قرار داده است. ملاصدرا پس از تقریر برهان امکان سینوی و وارد کردن انتقاداتی بر آن، با تکیه بر مبانی اصیل حکمت متعالیه، تقریری تازه از برهان صدیقین طرح‌ریزی کرده و آن را طریقة انبیاء، عرفا و حکمای الهی دانسته است. نوشتار حاضر، ضمن ارائه تحلیلی از این سه تقریر و بررسی وجوه اشتراک و امتیاز آنها نشان می‌دهد که اولاً، هیچ‌کدام از این تقریرها عاری از خطا نیستند. ثانیاً، برهان ابن‌سینا شریف‌تر از برهان توماس و برهان ملاصدرا نیز شریف‌تر از هردوی آنهاست. استدلال از ذات بر ذات و صفات، تبیین و توجیه نظام‌مند علیت و اثبات ارتباطی یکپارچه میان خدا با عالم بر مبنای امکان فقری، اصالت و تشکیک عینی وجود و عدم نیاز به ابطال دور و تسلسل از مهم‌ترین وجوه امتیاز و تفوق برهان صدیقین صدرایی به‌شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study and Evaluation of Mulla Sadra's Argument by the Truthful Ones and the Argument by Necessity and Possibility of Ibn Sina and Thomas Aquina

نویسندگان [English]

  • Malik Abdiyankordkandi 1
  • Gholamhossein Khadri 2
  • Jalal Paykani 2
  • Alireza Parsa 2

1 Ph.D. Student of Philosophy of Religion, Payam Noor University; Faculty Member of Payame Noor University, Iran (Corresponding Author)

2 Associate Professor, Islamic Philosophy and Theology Department, Payame Noor University, Iran.

چکیده [English]

The argument by necessity and possibility was first described by Ibn Sina and he called it the argument by the truthful ones. Thomas Aquinas Under the influence of Islamic philosophers has also provided some argument of this argument and it's the third path of his theology. Mulla Sadra, after presenting the argument by the possibility of Ibn Sina and intrducing criticism drawing on the original principles of transcendent wisdom, he has devised a new version of the Siddiqin argument. And he knows it the way of prophets, mystics and divine philosophers. The present article, while presenting an analysis of these three interpretations and examining their subscriptions and ratings, shows that First, none of these interpretations are error-free. Secondly, Ibn Sina's argument is more honorable than that of Thomas’s one and Mulla Sadra's Argument is honorable than both of them. Reasoning from Essence to Essence and Attributes, systematically explaining and justifying causality, and drawing a unified relationship between God and the world on the basis of the possibility of poverty, originality, and the objective existence of existence, and the need for distant nullification and supremacy, are the most important aspects of the Sadrian argument.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Sina
  • Mulla Sadra
  • Aquinas
  • Argument of the Truthful Ones
  • Argument of Necessity and Possibility
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1373). عیون الحکمه. شرح فخرالدین رازی. تهران: مؤسسه الصادق.
——. (1375). النفس من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: النشر الاسلامی.
——. (1376). الهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: النشر الاسلامی.
——. (1383). رساله نفس. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
——. (1385). تجرید: شرح نمط هفتم از کتاب الاشارات و التنبیهات. ترجمه و شرح احمد بهشتی. قم: بوستان کتاب.
——. (1404ق). الشفاء، الطبعیات. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
پیکانی، جلال (1393). «طبیعی­گرایی و فلسفه اخلاق معاصر؛ با تمرکز بر مصادیق کاربرد علوم تجربی در قلمرو فلسفه اخلاق». نقد و نظر. س19. ش4. ص76ـ56.
پویمان، لویی (1387). معرفت‌شناسی مقدمه‌ای بر نظریه شناخت. ترجمه رضا محمدزاده. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
حسن‌زاده آملی، حسن (1379). سدح العیون فی شرح العیون. ج2. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
زاگزبسکی، لیندا (1392). معرفت‌شناسی. ترجمه کاوه بهبهانی. تهران: نشر نی.
طوسی، نصیرالدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات. قم: نشر البلاغه.
عسکرزاده مزرعه، اکرم (1395). «بررسی و تحلیل اعتمادگرایی مبتنی بر فضیلت لیندا زگزبسکی». پژوهش‌های فلسفی کلامی. ش68. ص166ـ147.
علم‌الهدی، علی (1390). «مشاییان و نظریه تجرید». اندیشه دینی دانشگاه شیراز. ش40. ص140ـ127.
غروی نائینی، نهله؛ میراحمدی، عبدالله (1390). «جایگاه عقل در شرح اصول کافی صدرالمتألهین». خردنامه صدرا. ش65. ص106ـ83.
فارابی، ابونصر (1386). تحصیل السعاده. در الاعمال الفلسفیه. قم: نرم‌افزار کتابخانه حکمت اسلامی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1360). اسرار الآیات. ترجمه محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
——. (1366). شواهد الربوبیه. ترجمه جواد مصلح. تهران: سروش.
——. (1383) شرح اصول کافی. ترجمه محمد خواجوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
——. (1371). مفاتیح الغیب. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
——. (1376). رساله سه اصل. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
——. (1378). الاسفار الاربعه. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
——. (1390). المبدأ و المعاد. جعفر شانظری. قم: دانشگاه قم.
ملایری، موسی (1393). تبیین فلسفه وحی از فارابی تا ملاصدرا. قم: کتاب طه.
Goldman, A. (1992). “What is Justified Belief”. Liaison: Philosophy Meets the Cognitive and Social Science. Massachusetts Institute of Technology.
Plantinga, A. (1997). “Reformed Epistemology”. P. L. Quinn; C. Taliaferro (eds). A companion to Philosophy of Religion. Blackwell.
——. (1999). “Warranted Belief in God”. Philosophy of Religion the Big Question. ed. by Elenore Stump and Michael J. Murray. Blackwell.
——. (2000). Warranted Christian Belief. New York: Oxford University Press.
Steup, M. (1996). An Introduction to Contemporary Epistemology. New Jersey: Prentice Hall.
Sosa, E. (1991). “Knowledge in Perspective”. Selected Essay in Epistemology. Cambridge: Cambridge University Press.
——. (2007). “A Virtue Epistemology”. Apt Belief and Reflective Knowledge. Vol.1. Oxford: Clarendon Press.
——. (2009). “Reflective Knowledge”. Apt Belief and Reflective Knowledge. Vol.2 .Oxford: Clarendon Press.
Zagzebski, L. (2009). On Epistemology. Wadsworth: Can Gage Learning.
——. (2001). “Introduction”. F. Abrol and L. Zagzebski. Virtue Epistemology. Oxford University Press.
——. (1996). Virtue of the Mind. Cambridge University Press.