نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری فلسفه دین با رویکرد کلام جدید، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

3 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

مسئله آفرینش و به تبع آن، خلق‌ازعدم، یکی از چالش‌های فلاسفه و متکلمان در همه اعصار بوده است. هدف این پژوهش که، به شیوه توصیفی ـ تحلیلی تنظیم شده است، تحلیل، تطبیق و بررسی دیدگاه‌ آکویناس و ملاصدرا درباره نحوه تکون خلقت و عقلانی یا وحیانی بودن خلق‌ازعدم است. در این مقاله، روشن می‌شود که آکویناس ضمن این که دلایل فلاسفه و متکلمین بر قدم یا حدوث زمانی عالم را نمی‌پذیرد، دلایل عقل را نیز مبنی بر اثبات حدوث ذاتی عالم ناتوان و نارسا می‌داند. وی اذعان دارد که تنها بر اساس وحی و آموزه‌های دینی است که می‌توان حکم به مسبوق به عدم بودن و حدوث ذاتی عالم نمود. از سویی دیگر، ملاصدرا با التفات به آموزه‌های دینی و بر اساس مبانی عقلی خویش، همچون اصالت وجود‌‌‌ و حرکت جوهری، ضمن پذیرش خلق‌ازعدم، به اثبات عقلانی حدوث زمانی عالم(به معنای خاص) می‌پردازد. در مقام تطبیق آراء این دو اندیشمند، می‌توان به اصالت وجودی دانستن هر دو اشاره کرد. این که در نظام صدرایی و آکوئینی، ضمن آن که خداوند قدیم دانسته شده است، عالم امکان نیز بدون هیچ تصوری از زمان، مسبوق به عدم تعریف می‌شود. وجه اختلاف بارز این دو متفکر را می‌توان در تغییر پذیر بودن یا نبودن ماده نخستین عالم هستی دانست. ملاصدرا  با استناد به آیه «کل یوم هو فی شأن» فیض الهی را  چنان مستمر و غیر منفک از خداوند می‌داند که تصور آغازی برای خلقت در زمان حقیقی یا زمان موهوم رفع می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Rational Comparative Study of Fulfillment of Creation or Revelationist Approach Concerning the Creation ex Nihilio from the Absence in the View of Aquinas and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Nahid Yaghoubiyan 1
  • Mahdi Dehbashi 2
  • Mohammad Reza Shamshiri 3

1 Studied Theology (Philosophy of Religion with the Approach of the New Word), Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.

2 Professor of the Department of Islamic Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.

3 Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran.

چکیده [English]

The question of creation and consequently, the Creation ex nihilo, One of the challenges philosophers and theologians has faced throughout history. The purpose of this study that conduct a descriptive-analytical study, is analyzing, adapting, and examining Aquinas and Mulla Sadra's views on how creation and rationality or revelation of creation ex nihilo. In this article, it becomes clear that Aquinas, while not accepting the reasons of philosophers and theologians on pretermits and temporal emergence universe, He also considers the intellect of reason to prove the inherent existence of the worldly and infirm. He acknowledges that it is only on the basis of revelation and religious doctrine that one can be judged to have inherited a lack of substance. On the other hand, Mulla Sadra is concerned with religious teachings and according to its rational basis, such as the essence of existence and the essence of substance, provides the rational proof of the temporal existence of the universe (in a specific sense).  Upon comparing theories of these two thinkers, one can refer to existential authenticity and the fact that in the Sadrian and Aquinas system, while God is known as Pre eternal, the existence of the world of possibility is also defined without any idea of time, leading to a nihilo The obvious difference between these two thinkers can be attributed to the changeability or non-changeability of substance of the first universe. Mulla Sadra, citing the verse" Every day is in a state" (All Yom Hova Fe Shan) considers divine grace so continuous and inseparable from God that the idea of beginning to be created in real or imaginary time is eliminated

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creation ex-Nihilio
  • Thomas Aquinas
  • MollaSadra
  • Happening and Pretermits
  • Substantial Motion
قرآن کریم (۱۳۸۰). محی‌الدین الهی قمشه‌ای. تهران: پیام آزادی.
کتاب مقدس (۲۰۰۲ م.). چاپ سوم. USA. انجمن بین­المللی کتاب مقدس.
آلدرز، لئوجی (1381). الهیات فلسفی توماس آکویناس. شهاب عباسی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
افراسیاب­پور، علی­اکبر (۱۳۹۲). «نظریه خلق از عدم در حکمت متعالیه». خردنامه صدرا، شماره ۷۲.
ایلخانی، محمد (1396). تاریخ فلسفه در قرون‌وسطی و رنسانس. چاپ دهم. قم: فرهنگ.
جوادی آملی، عبدالله (1389). شرح حکمت متعالیه: رحیق مختوم. حمید پارسانیا. بخش پنجم. ج۲. قم: اسرا.
ــــــــــــــــ (1383). تفسیر موضوعی، توحید در قرآن. قم: مرکز نشر اسراء.
حسن‌زاده، صالح (1389). «بحث خلقت در حکمت اسلامی و مسیحی». فصلنامه آفاق دین، شماره 1، تابستان.
دهباشی، مهدی (1386). ملاصدرا و وایتهد پژوهشی تطبیقی در هستی­شناسی و شناخت­شناسی، تهران: علم.
ــــــــــــــــ (1396). پژوهشی تطبیقی در هستی­شناسی و شناخت­شناسی ملاصدرا و وایتهد. قم: اشراق.
ــــــــــــــــ (1390). فرهنگ جامع اصطلاحات فلسفی، دوسویه. ایلام: ریسمان.
زارعی، مهدی و رحیمیان، سعید (1389). «مقایسه دیدگاه توماس آکوئینی و ملاصدرا در باب حدوث یا قدم عالم». مجله علمی پژوهشی متافیزیک، دانشکده ادبیات و علوم انسانی _ دانشگاه اصفهان، دوره جدید. سال دوم، شماره 7 و 8، پاییز و زمستان، صص 93-118.
ژیلسون، اتین (1371). عقل و وحی در قرون وسطی. شهرام پازوکی. چاپ دوم. تهران: گروس.
سیدهاشمی، سیدمحمد اسماعیل (1390). آفرینش و ابعاد فلسفی آن در الهیات اسلامی و مسیحی. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
سیدهاشمی، سیدمحمداسماعیل و ذبیحی، محمد (1387). «بررسی حدوث و قدم جهان از منظر دو فیلسوف الهی ابن­سینا و توماس آکوئینی». پژوهش­های فلسفی- کلامی، شماره 38، صص۱۰۹- ۱۳۱.
شیرازی، صدرالدین محمد بن قوام (ملاصدرا) (۱۴۰۳). المشاعر. فاتن مجد. بیروت: دارالتاریخ العربی.
ــــــــــــــــ (۱۳۴۱). العرشیه. تصحیح و ترجمۀ غلامحسین آهنی. تهران: مولی.
ــــــــــــــــ (۱۳۷۸). رساله حدوث العالم. چاپ اول. سیدحسین موسویان به اشراف سیدمحمد خامنه‌ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــــــــــ (۱۳۸۲). الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه. سیدمصطفی محقق داماد. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ــــــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه. قم: المکتبه المصطفویه.
قطب‌الدین شیرازی (۱۳۱۷–۱۳۲۰). دره التاج لغره الدباج (بخش نخستین). سیدمحمد مشکوه. چاپ اول. تهران: چاپخانه مجلس.
کلینی، یعقوب (1420).  اصول الکافی. بیروت.
مفتاح، احمدرضا (۱۳۹۱). «مفهوم ایمان کاتولیک با تکیه بر آرای آگوستین و آکویناس». فصلنامه پژوهش‌های فلسفی کلامی. دانشگاه قم، سال سیزدهم، شماره سوم، شماره ۵۱، صص۲۲۹-۲۵۰.
واعظ جوادی، اسماعیل (۱۳۴۷). حدوث و قدم. تهران: دانشگاه تهران، مجموعه پایان­نامه‌ها.
Aquinas, Tomas (1995). Summacontra gentiles. Translated with an introduction and notes by ANTON C. PEGIC, F.R.S.C. London/; University of NoterDame
Davies, Brian (2016). AquinasThomas, Summa Contra Gentiles, A Guide and Commentary. @oxford university press, www.http// novinlib.com
Davies, Brian; Aquinas, Thomas (2014). Summa Theologiae a Guide and Commentary. Oxford Univercity Press, www.http// novinlib.com
Outler, Albert C. (BiTa). Augustine, Confessions Newly translated and edited by., Ph. D, D.D. Professor of Theology Perkins School of Theology Southern Methodist University: www.http// novinlib.com.
Hasker, William (1998). Creation and conservation. Religious doctrine of, doi: 10.4324/9780415249126-K012-1. Routledge Encyclopedia of Philosophy. Taylor and Francis, https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/creation-and-conservation-religious-doctrine-of/v-1
Webster, Merriam (1988). Definition of ex nihilio former Out of Nothing, Creation ex nihilio. Merriam Webster since1828/Dictionary. http://ww.merriam_webster.com