نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

3 استادیار رشته فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

مفهوم عدم چگونه در ذهن شکل می‌گیرد؟ این پرسش مسئله اصلی این مقاله است. فیلسوفان نوصدرایی معاصر بیش از گذشتگان چگونگی شکل‌گیری این مفهوم را در قالب تحلیل منشأ حصول معقولات ثانیه فلسفی بررسی کرده‌اند. منظور از این فیلسوفان علاوه طباطبایی و شاگردان مبرز ایشان است. علامه طباطبایی حصول مفاهیم فلسفی را به دو روش می‌داند: علم حضوری و تحلیل حکم در قضایا. رابطه میان این دو خالی از ابهام نیست و علامه هر دو را به موازات هم مطرح کرده است. ظاهرا او راه دوم را بیشتر می‌پسندد، اما شاگردان او به علم حضوری عنایت بیشتری دارند. به همین دلیل آن را در پیش می‌گیرند و چگونگی حصول مفهوم عدم را از طریق علم حضوری واکاوی می‌کنند. اما به‌نظر می‌رسد که تلاش‌های آنان چندان هم موفق نیست و باید به سراغ راه دوم رفت. این راه علاوه بر این‌که تبیین‌ بهتری از حصول مفهوم عدم به‌دست می‌دهد، برای دیگر مفاهیم فلسفی نیز بیشتر به‌کار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The origin of concept of nothingness in neo-sadraeian philosophers

نویسندگان [English]

  • Farang Qobadi 1
  • Hossein Hooshangi 2
  • Nooshin Abdi Savojian 3

1 Ph.D. Student in Philosophy and Theology, Islamic Azad University, Sciences and Researches Branch, Tehran, Iran

2 Associate Professor of Islamic Philosophy and Theology, Imam Sadiq University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor of Islamic Philosophy and Theology, Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

How does the concept of nothingness or non-existence originate in mind? This is the main issue of this article. The neo-sadraeian philosophers more seriously than their predecessors have been studied this issue through the seeking for the mental origination of secondary intelligibles. well we now want to study their answers to that questions critically.
Allame tabatabayi explained the origination of philosophical concepts in two ways: by knowledge by presence and by analyzing the element of Judgment in proposition. The relationship between these two explanation is obscure. It seems that he prefer the second one but his pupils pay more attention to reflective knowledge. They do their best to analyze the origination of concept of nothingness by reducing it to knowledge by presence. Nevertheless they have confronted some obstacles and this is a sign of the truthness of the second way which has its function for any other philosophical concepts too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical secondary intelligible
  • nothingness
  • Allame tabatabayi
  • Motahhari
  • javadi Amoli
اسماعیلی، مسعود (1389). معقول ثانی فلسفی در فلسفه اسلامی. قم: موسسه امام خمینی.
جوادی آملی، عبدالله (1375). رحیق مختوم. جلد اول، بخش چهارم. قم: اسراء.
ـــــــ. (1386). رحیق مختوم. جلد پنجم. قم: اسراء.
ـــــــ. (1387). شناخت شناسی در قرآن. قم: اسراء.
سبزواری، ملاهادی (1380). شرح المنظومة. جلد دوم. قم: نشر ناب.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1362). نهایة الحکمة. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
ـــــــ. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد دوم. تهران: صدرا.
ـــــــ. (1375). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد چهارم. تهران: صدرا.
ـــــــ. (1376). اصول فلسفه و روش رئالیسم. شرح مرتضی مطهری. جلد دوم. قم: صدرا.
فنای اشکوری، محمد (1375). علم حضوری. قم: مؤسسه امام خمینی.
کرجی، علی (1381). اصطلاحات فلسفی و تفاوت آنها با یکدیگر. قم: بوستان کتاب.
لاهیجی، ملاعبدالرزاق (1425ق). شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام. جلد دوم. قم: توحید.
مصباح، محمدتقی (1366). آموزش فلسفه. جلد دوم. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ـــــــ. (1374). شرح نهایة الحکمة. جلد اول. تحقیق عبدالرسول عبودیت. تهران: امیرکبیر.
ـــــــ. (1378). آموزش فلسفه. جلد اول. تهران: امیرکبیر.
ـــــــ. (۱۳۸۶). شرح الهیات شفا. جلد اول. قم: مؤسسه امام خمینی.
ـــــــ. (1405ق). تعلیقه علی نهایة الحکمة. قم: مؤسسه در راه حق.
مطهری، مرتضی (1360). شرح منظومه. جلد اول. تهران: حکمت.
ـــــــ. (1383). مجموعه آثار. جلد پنجم. تهران: صدرا.