فلسفه ملاصدرا
حیات تاریخی حکمت متعالیه پس از ملاصدرا

سیداحمد عقیلی؛ کریم نجفی برزگر؛ محمدرضا عامری برکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 دی 1398

https://doi.org/10.30473/pms.2019.49664.1746

چکیده
  یکی از نکات مهم درحیات تاریخی حکمت صدرایی آن است که به لحاظ تاریخی مدت زمان بسیاری به طول انجامید تا این حکمت درحوزه های علمی جایگاه خود را بازیابد و مورد قبول قرار گیرد. مسئله‌ای که ریشه در ماهیت این مکتب و تعارضات و فضای اجتماعی-تاریخی آن دارد و بررسی آن می‌تواند ضمن روشن شدن وجوه تاریک و ناشناخته حکمت صدرایی، تفاوتها و تقابلات آن ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
بدن مادی از دیدگاه حکمت متعالیه

سمیه واسعی؛ عباس جوارشکیان؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 آبان 1400

https://doi.org/10.30473/pms.2021.57799.1844

چکیده
  شناخت حقیقت بدن مادی در حکمت متعالیه، مستلزم شناخت نفس و در نتیجه منجر به معرفت نفس خواهد شد؛ اما با وجود اهمیت آن، در آثار فیلسوفان به طور پراکنده و موجز بدان پرداخته شده است. مقاله حاضر در صدد است تا با توجه به مبانی خاص صدرالمتألهین به بررسی تفصیلی حقیقت بدن مادی بپردازد. بر اساس سه اصل وجود شناختی در حکمت متعالیه یعنی اصالت وجود، ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
بررسی فلسفی امواج الکترو مغناطیسی دراندیشه فلاسفه نوصدرایی

سید ابوالقاسم حسینی کمار علیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 شهریور 1399

https://doi.org/10.30473/pms.2020.52597.1782

چکیده
  امواج یکی از مفاهیم های کلیدی در فیزیک بوده و زمینه ای مناسب برای پژوهشی تطبیقی بین فیزیک و فلسفه می باشد.پژوهش پیش روبا رویکردی فلسفی امواج الکترومغناطیسی را از نظر مفهومی و هسستی شناختی در اندیشه فلاسفه نوصدرایی مورد بررسی قرار داده وبه این نتایج رهنمون شد که امواج الکترومغناطیسی با مفاهیم دیگر همچون میدان و ماده و انرژی ارتباط ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
حل مسئلة بی معنایی زندگی از منظر نوصدرائیان با تکیه بر آراء جوادی آملی

احسان صمصامی؛ جلال پیکانی؛ میثم اکبرزاده؛ میکائیل جمال پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 بهمن 1402

https://doi.org/10.30473/pms.2024.66418.2000

چکیده
  تک خداباوری کلید حل مسئلة بی معنایی زندگی انسان معاصر می باشد. نسبت خداباوری و معنای زندگی همان نسبت خورشید و نور خورشید می باشد، به این معنا که معنای زندگی انسان معاصر لحظه به لحظه به خداوند وابسته است. دیدگاه جوادی آملی به مسئلة بی معنایی زندگی مبتنی بر خداباوری حداکثری است. جوادی آملی با استفاده از مبانی فلسفی اوّلی خود که مبتنی ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
بررسی مقتضای حال مخاطب در خطاب‌های قرآنی حضرت موسی(ع) به بنی‌اسرائیل با تکیه بر انسان شناسی صدرایی

زهرا ذاکری؛ مسعود فکری؛ عزت ملا ابراهیمی؛ غلامعباس رضایی هفتادر

دوره 12، 1 (پاییز و زمستان 1402) ، بهمن 1402، ، صفحه 45-62

https://doi.org/10.30473/pms.2023.65789.1985

چکیده
  مبحث «مقتضای‌ حال» همواره به عنوان یکی از مباحث بنیادین علم بلاغت مطرح بوده است. این موضوع، چهار مؤلفة اصلی دارد ‌که‌ شامل: «مقتضای‌ متکلم»، «مقتضای‌ مخاطب»، «مقتضای‌ کلام» و «مقتضای‌ موقعیت‌های کلام» می‌شود. تمرکز این پژوهش بر بخش «مقتضای مخاطب»‌خواهد بود. مقتضای مخاطب به‌معنای رعایت تناسب ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
نظام سازی عرفان اجتماعی؛ هویت شناسی و هدف گذاری، با تاکید بر اندیشه امام خمینی(ره)

محمد اسماعیل عبداللهی؛ حسن رمضانی

دوره 11، شماره 1 ، اسفند 1401، ، صفحه 1-16

https://doi.org/10.30473/pms.2020.52565.1779

چکیده
  به منظور فهم، استنباط و ابلاغ پیام­های باطنی و عرفانی اسلام در مقیاس تمدنی، ضروری است تا نگرش سیستمی در ساحت­ باطنی اسلام و نظام عرفانی دین تحقق پیدا کند تا در فضای مطالعه، مقایسه و رقابت، کارآمدی و اثربخشی عرفان اسلامی در صحنه مدیریت زندگی اجتماعی بشر به شایستگی جلوه نماید. این تحقیق از نوع پژوهش­­های توسعه­ای و با بهره­گیری ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
بررسی حیات برزخی و اخروی حیوانات از دیدگاه ملاصدرا و امام خمینی(ره)

حسین خالقی پور؛ علی الله بداشتی

دوره 11، شماره 1 ، اسفند 1401، ، صفحه 17-32

https://doi.org/10.30473/pms.2021.56453.1828

چکیده
  حشر حیوانات از جمله مباحثی است که همواره میان حکما، متکلمان و بزرگان دین مورد اختلاف بوده است. برخی از آنان معتقدند که نفوس حیوانات پس از مرگ، هیچ­گونه بقایی ندارد و برخی دیگر که معتقد به تجرد نفس حیوانات هستند، قائل به وجود حشر برای آنان می­باشند. در این مقاله، ضمن پذیرش حشر نفوس حیوانات بر اساس آیات و روایات، به بررسی نحوۀ حیات ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
ترکیب اتحادی ماده و صورت نزد سیدسند و ملاصدرا و قابلیت تبیین آن به‌وسیله مبانی ایشان

فاطمه عابدینی؛ علی ارشد ریاحی

دوره 11، شماره 1 ، اسفند 1401، ، صفحه 145-162

https://doi.org/10.30473/pms.2022.60124.1890

چکیده
  نحوه ترکیب ماده و صورت از مسائلی است که مورد اختلاف فلاسفه است. مشهور فلاسفه پیشین قائل به ترکیب انضمامی هستند. در این میان، سیدسند قائل به ترکیب اتحادی ماده و صورت شد و ملاصدرا نیز همین نظر را اختیار کرد. مباحث وی به جهت محتوا و عبارات بسیار شبیه به مباحث سیدسند است، لذا این نظریه قوت می‌یابد که ملاصدرا در پذیرفتن این نظریه مقلد صرف ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
منطق فازی و اعتباریات عملی در قضایای اخلاقی

سیما ترابی دشتبیاض؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی؛ علیرضا کهنسال

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 51-70

https://doi.org/10.30473/pms.2020.49416.1743

چکیده
  سنخ قضایای ­اخلاقی از منظر علامه­ طباطبایی و اعتباری­ بودن «حسن ­و ­­قبح» که مبنای آنهاست، حکایت از ­آن دارد که نمی­توان به ارزیابی و استنتاج قضایای ­اخلاقی با استفاده از منطق دوارزشی کلاسیک یا حتّی منطق چندارزشی ریاضی پرداخت. فیلسوف متبحّر در فقه­ و­ اصول به اطلاق در مفاهیم و نسبیت در مصادیق اخلاقی قائل است. ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
تشکیک‌پذیری انگاره تشکیک وجود در دیدگاه آقاعلی مدرس

محمدرضا ارشادی‌نیا

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 71-84

https://doi.org/10.30473/pms.2020.50296.1753

چکیده
  حکیم آقاعلی مدرس طهرانی حکیمی نامور و نوآور در فضای حکمت متعالیه است. تحکیم مبانی و نتایج استوار بر روش کاربست عقل و نقل، از امتیازات معمول در آثار آن حکیم ماهر است. «مماشات با قوم در بدایات و افتراق در نهایات» رویّه برجسته‌ای است که او در آثار خود پیموده تا روش صدرالمتألهین را با عنایت تام پاس داشته باشد. این رویّه سبب اشتباه ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
دلالت‌های روان‌شناختی حکمت متعالیه ملاصدرا

سمانه شیخ نظامی؛ محمد سعید عبدخدایی؛ زهره سپهری شاملو؛ عباس جوارشکیان

دوره 10، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 85-98

https://doi.org/10.30473/pms.2020.51154.1763

چکیده
  هدف از این پژوهش استخراج مفاهیمی از بطن حکمت متعالیه برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرضیه اساسی این است که آرای صدرالمتألهین حاوی دلالت­های مورد نیاز برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرض­های دوم و سوم این است که می­توان برای بخش­های مختلف یک نظریه روان­شناسی، دلالت­های متناسب را از حکمت متعالیه ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
واکاوی تصویرسازی ملاصدرا از اخلاق برپایه رویکرد سنجش‌گرایانه فلسفی در پرتو آراء اندیشمندان

فرشته ابوالحسنی نیارکی؛ هاشم قربانی

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 11-23

https://doi.org/10.30473/pms.2019.44447.1673

چکیده
  ملاصدرا تعریفی از اخلاق ارائه کرده است که براساس طبقه‌بندی این جستار، تعریف به صفات درونی و ملکه‌انگاری اخلاق است، اما ملکه نزد وی که بنابر حرکت جوهری قائل به صورت باطنی متمایز در هر مرتبه است، متمایز از ملکه‌ی پارادایم مشائی است. این مقاله با گذار از تحلیل تعریف وی، در پرتو گفتگوی اثربخش میان صدرا و اندیشمندان، مقایسه تطبیقی و تحلیل ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
اعتبار سنجی نظرهای انتقادی بر مبحث اتحاد نفس با عقل فعال در تفکر صدرائی

شمس الله سراج؛ امیر دل زنده نژاد؛ مجید ضیایی قهنویه

دوره 10، شماره 1 ، اسفند 1400، ، صفحه 67-78

https://doi.org/10.30473/pms.2019.45335.1687

چکیده
  چکیده:در مسئله اتحاد نفس با عقل فعال، اشکالات و ابهاماتی وجود دارد: از جمله ایجاد تعدد عقول با رسیدن و اتحاد نفس به عقل فعال، افاضه صور حسی مختلف از یک شیء واحد توسط عقل فعال، ابتنای بحث عقل فعال بر طبیعیات قدیم، تبیین لحظه اتحاد نفس با عقل فعال، تبیین خطاهای حسی و چگونگی افاضه صور حسی کاذبه و مجرد مثالی توسط عقل فعال که مجرد تام است. ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
معقول‌ثانی فلسفی از‌دیدگاه‌علامه‌طباطبایی (چیستی ،اقسام‌واحکام )

سید ابوالقاسم حسینی کمار علیا؛ عسکری سلیمانی امیری

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 93-102

https://doi.org/10.30473/pms.2019.43341.1653

چکیده
  معقولات که از نوع مفاهیم کلی هستند بر سه دسته تقسیم می شوند : معقول اول ، معقول ثانی منطقی و معقول ثانی فلسفی .پژوهش پیش رو با روشی تحلیلی و توصیفی در آراء علامه طباطبایی به این نتیجه رهنمون شد که ایشان معقول ثانی فلسفی را به مفاهیمی که عروض آنها ذهنی و اتصافشان خارجی تعریف کرده اند و نقش علم حضوری را در دست یابی به آن بر جسته می شمارند ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
بازخوانی تحلیلی براهین فلسفی توحید ربوبی با تکیه بر مبانی حکمت متعالیه

محمدعلی وطن دوست

دوره 9، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 157-168

https://doi.org/10.30473/pms.2019.42967.1647

چکیده
  فلسفه، در تبیین اصول اعتقادى از جایگاه ویژه‌اى برخوردار است. از جمله اصول اعتقادى، اصل توحید است که در بخش الهیات بالمعنی‌الاخص مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. از میان معانى گوناگون توحید، آن‌چه که در آموزه‌هاى دینى روى آن بسیار تاکید شده و اساس دعوت پیامبران را تشکیل داده است، توحید ربوبى مى‌باشد. با این وجود، براهین فلسفی توحید ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
واکاوی نسبت علم و عصمت از نگاه ملاصدرا

زهرا توکلی؛ مجید صادقی حسن آبادی؛ جعفر شانظری

دوره 9، شماره 1 ، آذر 1399، ، صفحه 21-34

https://doi.org/10.30473/pms.2018.41660.1629

چکیده
  ایمان و اعتقاد به علم و عصمت پیامبران یکی از مهم‌ترین آموزه‌های اعتقادی در تفکر کلامی شیعه است. از نگاه بسیاری از اندیشمندان، علم معصومین(ع) به حقایق هستی و پیامدهای زیانبار گناه، منشأ عصمت است، اما گاه از این مسئله غفلت می‌شود و گمان می‌کنند علم و عصمت با یکدیگر قابل‌جمع نیستند. اما اینکه ملاصدرا علم را مساوق وجود دانسته و در تعاریفی ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
تبیین تکامل تجردی انسان پس از مرگ از منظر فلسفه صدرایی

حسین خالقی پور؛ ناصر مؤمنی؛ مهدی زمانی

دوره 9، شماره 1 ، آذر 1399، ، صفحه 63-74

https://doi.org/10.30473/pms.2019.41989.1631

چکیده
  از نظر صدرالمتألهین، نفس انسان همچنان‌که در طول حیات مادی از رهگذر حرکت جوهری رو به کمال می­رود، پس از مرگ نیز به سیر تکاملی خود ادامه داده و به مراتب بالاتر می‌رسد. این تکامل برای هر یک از افراد بشر، به‌فراخور سعه وجودی آنها رخ می‌دهد و تا عالم آخرت ادامه می‌یابد. در این مقاله پس از بررسی و تبیین چگونگی تکامل مورد نظر با روش توصیفی ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
تطبیق نظریه «اختلاف حقایق وجودی» در حکمت مشاء با نظریه «اتحاد حقیقت وجود و اختلاف مراتب آن» در حکمت متعالیه

علیرضا فارسی نژاد؛ امید ارجمند

دوره 8، شماره 1 ، آذر 1398، ، صفحه 107-119

https://doi.org/10.30473/pms.2019.46278.1699

چکیده
  ملاصدرا در برخی آثار خود مدعی است که میان قول به اتحاد حقیقت وجود و اختلاف مراتب آن در حکمت متعالیه با قول به اختلاف حقایق وجودی در حکمت مشاء، تخالفی نیست. نوشتار حاضر با هدف بررسی و تبیین این ادعا، به روش تحلیلی‌ـ‌انتقادی به تحقیق پرداخته است. مشائیان سه قسم تمایز را برشمرده‌اند؛ تمایز به تمام ذات، تمایز به جزء ذات و تمایز به عوارض ...  بیشتر

فلسفه ملاصدرا
ضرورت نظم در تکالیف شرعی از منظرحکمت متعالیه

فاطمه علیپور

دوره 7، شماره 2 ، خرداد 1398، ، صفحه 105-116

https://doi.org/10.30473/pms.2019.43541.1658

چکیده
  از آنجا که خداوند حق داشتن اختیار را به انسان عطا نموده است و اعطای هر حقی مستلزم انجام وظیفه یا وظایفی است ، خداوند انسان را ملزم به رعایت نظم و ترتیب در انجام تکالیف شرعی، عبادی و اجتماعی نموده است. حال پرسش این است که منشأ فلسفی این ضرورت و التزام چیست؟ ملاصدرا در فرایند پاسخ به این پرسش که در حوزه حکمت عملی است ، در مورد رابطه نظر ...  بیشتر