علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
مفاهیم اعتباری در حکمت اشراقی و حکمت صدرایی: پژوهشی تطبیقی دربارة معقول ثانی از دیدگاه شیخ اشراق و علامه طباطبایی

اسداله آژیر؛ معصومه سورنی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 9-24

چکیده
  بحث مفاهیم اعتباری یا معقول ثانی از مباحث محوری در فلسفة اسلامی است که تمرکز و تأکید شیخ اشراق بر آن، یک نقطة عطف محسوب می‌شود. علامه طباطبایی نیز به‌عنوان نمایندة بارز حکمت صدرایی در دوران معاصر، به تبیین این بحث در چارچوب حکمت متعالیه پرداخته است. آرای دو حکیم، در ملاک تشخیص مفهوم اعتباری، تعریف و تقسیم مفاهیم اعتباری، نحوة وجود ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بازخوانی نظریۀ اخلاقی ملاصدرا با تکیه بر «فضیلت‌گرایی» معاصر

رضا رضازاده؛ پریچهر میری

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 97-108

چکیده
  دغدغۀ وصول به حقیقت و عملِ اخلاقی برای ملاصدرا مهم شمرده شده است. هدف این مقاله سنجش چگونگی انطباق نظریۀ اخلاقی این فیلسوف با «فضیلت‌گرایی» است. بررسی و سنجش هر یک از مؤلفه‌های «اخلاق فضیلت» با تکیه بر شواهد مندرج در آثار وی انطباق دیدگاهش بر نظریۀ «فضیلت‌گرایی» را تقویت و اثبات می‌کند. نتیجة این بررسی نشان می‌دهد ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تحلیل و بررسی تناسخ ملکوتی در فلسفة ملاصدرا

سید حسن بطحائی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 25-37

چکیده
  «تناسخ ملکوتی» در اصطلاح، انتقال نفس از بدن دنیوی به بدن اخروی مناسب با اوصاف و ملکات اخلاقی و ظهور آن در آخرت است. صدرالمتألهین شیرازی بر اساس مبانی حکمت متعالیه از جمله اصالت وجود، حرکت جوهری، تشکیک وجود، اتحاد عاقل و معقول و مبنای انسان‌شناسیِ خویش به تناسخ ملکوتی استدلال کرده است. وی با استناد به دلایل عقلی و آیات و روایات ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
مقایسه دیدگاه بیکن و ملاصدرا در مورد موانع شناخت

فاطمه ترکاشوند؛ زهره توازیانی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 39-53

چکیده
  راه‌های دستیابی به معرفت و شناخت موانع آن از مهم‌ترین دغدغه‌های معرفت‌شناسان است. نمونة بارز آن ملاصدرا حکیم شرقی و فرانسیس بیکن اندیشمند مغرب‌زمین است. ملاصدرا اساس معرفت حقیقی را در ایمان به خدا و کسب آن به شیوة شهودی‌ می‌داند و این نوع معرفت را کلید اکثر معارف معرفی می‌کند. او حصول این نوع معرفت را با سه مانع اصلی روبه‌رو می‌داند. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نحوة موجودیت ماهیت در فلسفة صدرالمتألهین

محمد حسین زاده

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 55-68

چکیده
  دیدگاه ملاصدرا دربارة اعتباری‌بودن ماهیت به گونه‌های متفاوت و بلکه متضاد تفسیر شده است. دیدگاه علامه طباطبایی و فیاضی در تبیین اعتباری‌بودن ماهیت از مهم‌ترین تفسیرهای نظریة صدرالمتألهین‌اند. علامه طباطبایی هر گونه موجودیت خارجی ماهیت را نفی کرده و آن را سراب ذهنی واقعیت معرفی کرده است. در حالی که، فیاضی در عین اعتباری‌بودن ماهیت ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
جایگاه هستی شناختی فیض منبسط در حکمت متعالیه

سید مرتضی حسینی شاهرودی؛ فاطمه استثنایی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 69-83

چکیده
  در نظر نهایی حکمت متعالیه ذات خدای متعال حقیقت لابشرط مقسمی و وجود و موجود منحصر در همان مصداق است. در این نگاه، علیت به معنای تجلی و تطور یک حقیقت در ذات خویش است و ثمره آن، ظهور تفصیلی کمالات بی‌نهایت مبدأ است و کثرات جز جلوات و شئونات ذات حق نیستند. ملاصدرا برای ربط میان کثرت و وحدت، بحث فیض منبسط را مطرح می‌کند. از نظر وی ظهور کثرت ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
بازخوانی مفاهیم فلسفی در پرتو نظریه ی وحدت شخصی وجود صدرالمتالهین

ابراهیم راستیان؛ حسین هوشنگی

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 85-96

چکیده
  با بهره‌برداری از دستگاه عرفانی ملاصدرا که مبانی نهایی وی نیز هست، می‌توان به بازبینی و بازتعریف مفاهیم فلسفی و تلطیف آن‌ها پرداخت. بر اساس این دیدگاه که همان نظریة وحدت شخصی وجود است، تشکیک در وجود جای خود را به تشکیک در مظاهر می‌دهد و به جای جعل، تجلی مطرح می‌شود. همچنین، تمایز دوطرفه جای خود را به تمایز احاطی می‌دهد و با نگاه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
وجود ذهنی و حقیقت علم؛ تفسیری تجزیه گرا از دیدگاه ملاصدرا

محمد سعیدی مهر

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 109-123

چکیده
  بر اساس یک تفسیر حداکثری از نظریة وجود ذهنی می‌توان این نظریه را مشتمل بر سه رکن دانست: 1. در موارد علم حصولی امری (یا صورتی) در ذهنِ (نفس) عالِم وجود می‌یابد؛ 2. حقیقت علم حصولی چیزی جز همان صورت موجود به وجود ذهنی نیست؛ 3. صورت موجود در ذهن به گونه‌ای مطابق با معلوم خارجی است (واقع‌نمایی علم). در این مقاله تفسیری از دیدگاه ملاصدرا که ضمن ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
یگانه انگاری صدرایی

رضا صفری؛ حسین واله

دوره 3، شماره 1 ، آذر 1393، صفحه 125-136

چکیده
  در فلسفة ملاصدرا پس از اثبات نفس، به مجرد و غیر مادی بودن نفس استدلال می‌شود. حال پرسش این است که با وجود نفس مجرد، آیا ملاصدرا دوگانه‌انگار است یا یگانه‌انگار؟ در این مقاله بر اساس اصول صدرایی روشن خواهد شد که وجود انسان، از نطفه تا آخرین مراتب تجردش، حقیقت واحدی است که مدارج و حیثیات گوناگون دارد و مفهوم نفس و بدن از آن مراتب و حیثیات ...  بیشتر