علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
ذی شعور بودن جمادات در حکمت متعالیه

علی محمد برنا؛ حسین اسا

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 11-26

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4986

چکیده
  یکی از مسائلی که در میان فلاسفه و عرفا مطرح می‌شود، علم و شعور موجودات مادی است. همۀ فیلسوفان معتقدند انسان موجودی مدرِک است، اما در اینکه مادیات نیز از چنین ادراکی برخوردار باشند، اتفاق نظر وجود ندارد. برخی از فلاسفه معتقدند اجسام به‌خاطر مادی بودنشان، از یکدیگر غایبند و این غیبت به‌معنای نداشتن علم و ادراک به خود و به دیگران است. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
قرائت اگزیستانسیالیستی از انسان‌شناسی صدرایی

محمدرضا بلانیان؛ مرتضی حاج حسینی

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 27-33

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4989

چکیده
  این مقاله در صدد است نشان دهد که چگونه استخراج نتایج اساسی‌ترین اصل حکمت متعالیه، یعنی اصالت وجود، در حوزۀ انسان‌شناسی تصویری جدید از انسان و هویت وجودی او به نمایش می‌گذارد. در این راستا نویسنده از طریق تحلیل و تبیین نکته‌نظرهای ویژه‌ای که صدرالمتألهین را نسبت به پیشینیان وی، در موقعیتی متفاوت قرار می‌دهد، بر این مطلب تأکید دارد ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
سازگاری نظریۀ وحدت تشکیکی و وحدت شخصی وجود

مرتضی حسین زاده؛ طاهره کمالی زاده

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 35-44

https://doi.org/10.30473/pms.2018.5014

چکیده
  تشکیک وجود یکی از اصول مهم حکمت متعالیه است. سازگاری یا عدم سازگاری این اصل با وحدت شخصی وجود، مناقشات زیادی را میان شارحان حکمت متعالیه در پی داشته است. بنا بر تشکیک وجود، تشکیک در مراتب وجود است اما وحدت شخصی وجود با تشکیک در مراتب میانه‌ای ندارد، چون موجود حقیقی یک وجود بیشتر نیست و بقیه مظاهر و شئون آن وجود حقیقی هستند. ملاصدرا با ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بررسی تقسیم‌بندی ملاصدرا از مرگ به اخترامی و طبیعی و ریشه‌های قرآنی آن

سید رضا حسینی لواسانی؛ محمد سعیدی مهر؛ رضا اکبریان؛ کاوس روحی برندق

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 45-55

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4985

چکیده
  به‌دلیل میل به جاودانگی داشتن انسان، مسئلۀ مرگ همواره برایش اهمیت داشته است. ملاصدرا، پایه‌گذار حکمت متعالیه، با ذکر تعریف فیلسوفان قبلی، مرگ را جدا شدن روح از بدن مادی می‌داند و آن را به مرگ طبیعی و اخترامی تقسیم می‌کند. این مقاله بر آن است تا چیستی مرگ، انواع مرگ و علت هر کدام را از نظر ملاصدرا بررسی کند و با توجه به اهمیت جایگاه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
بود و نمود؛ تحلیل دیدگاه ملاصدرا دربارۀ وحدت وجود

سید علیرضا دانا؛ محسن جوادی

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 57-70

https://doi.org/10.30473/pms.2018.5011

چکیده
  حقیقت وجود مهم‌ترین مسئلۀ محوری در حوزۀ فلسفه و عرفان اسلامی به‌شمار می­رود و اندیشمندان این دو حوزه، دیدگاه­های متفاوتی دربارۀ وحدت یا کثرت وجود ارائه نموده‌اند. گرچه خاستگاه وحدت وجود را باید عرفان دانست لکن به‌دلیل تناسب با موضوع فلسفه، این مسئله به قلمرو حکمت نیز وارد شده و بر فضای تفکر فلسفی تأثیر گذاشته است. صدرالمتألهین ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
وجود مطلق ملاصدرا و حل تعارض میان دو فرقۀ مشبهه و منزهه

رضا رسولی شربیانی؛ مریم صمدیه

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 71-80

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4982

چکیده
  حل تعارض کلامی میان دو فرقۀ مشبهه و منزهه، از دستاوردهای وجود مطلق دانستن خداوند از سوی ملاصدرا و در بحث از صفات خداوند است. مشبهه معتقد است خداوند همانند انسان­ها دارای اعضا و جوارح است درحالی‌که منزهه واجب‌تعالی را بری و منزه از چنین صفاتی می­داند. ملاصدرا تعارض این دو دیدگاه را با توسل به «نفس» و «وجود مطلق» دانستن ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
مسئولیت اخلاقی در نگاه ملاصدرا

بتول طاهریان دهکردی؛ محمود شیخ الاسلامی؛ رجب اکبرزاده

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 81-92

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4691

چکیده
  مباحث مربوط به مسئولیت اخلاقی گرچه مبحثی مشخصی در آثار ملاصدرا ندارد اما در لابه‌لای آثارش قابل مشاهده است. او با ابتکاراتی در زمینۀ اصالت وجود، تشکیک وجود، شئونات نفس و علت غایی، مسئولیت اخلاقی را دارای لوازمی می‌داند که عمل، عامل و اتحاد عمل، عامل و معمول را شامل می‌شود. عامل هم باید دارای شرایط ایجابی باشد، از جمله اختیار، قدرت ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
واکاوی تعارض جسمانیة الحدوث بودن نفس و خلقت ارواح قبل از ابدان

محمدصالح طیب نیا

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 93-105

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4987

چکیده
  ملاصدرا با ارائۀ نظریۀ جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء بودن نفس، تحولی شگرف در مباحث نفس پدید آورد. بر اساس این نظریه، مبدأ تکون نفس مادۀ جسمانی است که بر اثر حرکت جوهری به موجودی غیرمادی تبدیل می‌شود. اما این نظریۀ ملاصدرا با چالش بزرگی روبه‌رو است و آن مسئلۀ خلقت ارواح قبل از پیدایش ابدان است، ‌که ظاهر برخی از روایات آن را تأیید ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
عملکرد فطرت به‌مثابه محرک تاریخ در فلسفۀ تاریخ علامه طباطبایی

محمد هادی عاشوری؛ سید محمد کاظم علوی

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 107-116

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4993

چکیده
  مسئلۀ محرک تاریخ از جمله مباحث چندوجهی فلسفۀ تاریخ است که با مباحث دیگر آن درمی‌آمیزد. این مسئله در دیدگاه علامه طباطبایی با شناخت ادوار تاریخ گره خورده است. تاریخ مورد اشارۀ علامه، تاریخ انسان و ملت‌ها است که در منظومۀ فکری وی به سه دورۀ بساطت و سادگی، وحدت ملت‌ها و حس و ماده تقسیم می‌شود. فطرت به‌مثابه محرک تاریخ در هر سه دوره نقش ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
معنا و منظور از متافیزیک در اندیشۀ هیدگر و ملاصدرا

محمد فاروق؛ غلامرضا اعوانی

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 117-128

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4984

چکیده
  هدف مقالۀ حاضر بررسی مقایسۀ نگرش کلی هیدگرو ملاصدرا دربارۀ «معنای متافیزیک» است که جایگاهی اساسی در هر دو فلسفۀ مورد نظر دارد. در سیر تحلیل این مقاله دریافتیم که این معنا و منظور نزد این دو فیلسوف، در دو جهان متفاوت قرار می‌گیرد، چرا که هم جهت­یابی و هم جهان‌بینی صدرا و هیدگر در دو زمینۀ خاص شکل گرفته است. یافتۀ هیدگر این است ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
علم و ادراک حیوانات در حکمت صدرایی

حمیدرضا میرزایی؛ ابراهیم سعدی

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 129-137

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4983

چکیده
  حیوانات، در فلسفۀ اسلامی، صاحب علم و ادراک‌اند. این مطالعه به منظور بررسی مبحث علم و ادراک در حیوانات مبتنی بر فلسفه‌ی حکمت متعالیه انجام گردید. حکمت متعالیه فلسفه­ای وجودشناختی است. این سامانۀ فکری، اصالت را در هستی به «وجود» می‌دهد. بر پایۀ این نگرش، آنچه پهنۀ هستی را از خود آکنده، «وجود» است و ماهیات، حقایقی اعتباری‌اند. ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نماد و نمادپردازی در نظام فکری ملاصدرا

زیبا هاشمی حاجی بهزاد؛ مرتضی شجاری؛ مهدی محمدزاده

دوره 7، شماره 1 ، آذر 1397، صفحه 139-150

https://doi.org/10.30473/pms.2018.4992

چکیده
  ملاصدرا به‌عنوان فیلسوفی جامع­الاطراف، در تدوین نظام فلسفی خویش از نگرش نمادپردازنه غفلت نکرده است. در این مقاله ابتدا به تبیین مفهوم نماد و نیز ریشه‌­شناسی آن پرداخته­ایم، سپس جایگاه نماد در نظام فکری ملاصدرا، تأثیرپذیری وی از ابن عربی، نگاه نمادپردازانة او به دین و تأکید وی بر زبان نمادین دین مورد بررسی قرار گرفته است و نهایتاً ...  بیشتر