علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تأویل هنجارمحور در حکمت متعالیه

محمدرضا ارشادی‌نیا

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 7-22

چکیده
  تأویل در حوزة معرفت‌شناسی دینی، کلامی، فلسفی و عرفانی از واژه‌های پرکاربرد و پرتأثیر است. حکمای متعالی و عرفای محقق قلمرو تأویل را به حوزة هستی‌شناسی نیز مرتبط دانسته و سرچشمة تأویل در حوزة الفاظ و مفاهیم را در این مبدأ مستقر دیده‌اند. بیان ربط این دو حوزه از اهداف مهم حکمای متعالی در تفسیر متون دینی است که پیشاپیش سبب زدودن شبهات ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
استمرار ولایت بعد از خاتمیت بر اساس حکمت ملاصدرا

محبوبه اسماعیل زاده نوقی؛ محمد حسین مهدوی نزاد؛ بیوک علیزاده

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 23-35

چکیده
  در مکتب اسلام، به‌ویژه مذهب تشیع، اعتقاد به ولایت و لزوم استمرار آن در همة زمان‌ها از تفکرات مبنایی و اصولی محسوب می‌شود؛ به طوری که دین انسان بدون این‌ اعتقاد پوسته‌ای بیش نیست و فاقد محتواست. هدف از نگارش این مقاله معقول‌کردن و تبیین مسئلة ضرورت استمرار ولایت پس از خاتمیت بر اساس آثار ملاصدراست. ائمة اطهار (ع) مصادیق اتم و اکمل ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
نظریة تنزیل- تأویل در اندیشة صدرالمتألهین؛ مقدمه‌ای بر فلسفة دینی

زهیر انصاریان؛ رضا اکبریان؛ لطف الله نبوی

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 37-53

چکیده
  دیدگاه صدرالمتألهین دربارة پیوند دین و فلسفه در دو مقام پدیداری و فهم قابل رهگیری است. نسبت دین و فلسفه در مقام تنزیل و پدیداری از حیثیات مختلفی نظیر حیث منشأ، فاعل‌شناسا، روش، مسائل، زبان و زمان بررسی می‌شود. در این نظریه، دین و فلسفه در اصل روش و مسائل متحدند، اما از جهت مرتبه نسبت به یکدیگر تفاضل دارند. نتیجة این تفاضل در نسبت زبانی ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
چیستی وهم، نسبت آن با عقل و نقش آن در اخلاق و عرفان نزد ملاصدرا

نفیسه ترابی؛ محسن جوادی

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 55-69

چکیده
  واهمه در میان قوای نفس قوه‌ای مهم است که علاوه بر جایگاه مهمی که در نفس‌شناسی دارد در سایر حوزه‌های پژوهشی مانند معرفت‌شناسی، اخلاق و عرفان نیز نقش‌آفرینی می‌کند. واهمه در نسبت با عقل دو جنبة مطیع و سرکش دارد. از یک ‌سو در درک معانی جزئی به عقل خدمت می‌کند و از سوی دیگر، سبب خطای ذهن در امور کلی می‌شود. بنا بر نظر ملاصدرا، وهم قوه‌ای ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
تفاوت تأویلی آیة مبارکة نور از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا

منا فریدی خورشیدی؛ فاطمه سلیمانی

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 71-83

چکیده
  آیة مبارکة نور از جمله آیاتی است که اندیشمندان مختلف، از جمله ابن‌سینا و ملاصدرا، دست به تفسیر و تأویل آن زده‌اند. ابن‌سینا در تفسیر خود، با نگاه فلسفی صرف، تمثیل‌های موجود در آیة نور را به مراتب عقل نظری تأویل می‌برد. در مقابل، ملاصدرا با بهره‌گیری از مبنای اصالت وجود و تشکیک وجود سعی در تبیین نظامی برای نزول فیض و رحمت الهی دارد ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسئلة شر

معصومه عامری؛ زهره توازیانی

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 85-100

چکیده
  در این نوشتار، مبانی و راه‌حل‌های ملاصدرا در مسئلة شر بررسی شده است. وی از جمله فیلسوفانی است که با تلاش وافر، ضمن طرح انواع شبهاتی که صفات کلیدی علم، قدرت و خیرخواهی خداوند را نشانه رفته‌اند و به تبع آن احسن‌بودن نظام عالم را نیز زیر سؤال برده‌اند، با مددگرفتن از اصول و مبانی حکمت متعالیة خود، راه‌حل‌های منطقی برای آن‌ها ارائه ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
فروکاهش تقریرهای ملاصدرا از رابطة خودشناسی و خداشناسی

محمدکاظم فرقانی؛ امیر راشدی نیا

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 101-116

چکیده
  ملاصدرا در آثار مختلف خود تقریرات مختلفی از رابطة شناخت خداوند و شناخت نفس ارائه کرده است. بنا بر احصای انجام‌شده تعداد این تقریرها به ده تقریر بالغ می‌شود که عبارت‌اند از: تقریر مثال و صورت، تقریر انسان کامل، تقریر لُبّ لُبّ قشر انسانی، تقریر عبودیت، تقریر تجرد نفس، تقریر لا مؤثر فی الوجود الاّ الله، تقریر عقل اول، تقریر سیر تکاملی ...  بیشتر

علمی- پژوهشی
جعل بسیط ماهیت در اندیشه میرداماد

سید محمد منافیان

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 177-133

چکیده
  دیدگاه میرداماد دربارة مجعول بالذّات، نظریة جعل بسیط ماهیت است. مطابق با توصیف وی، چون شیء ممکن (ماهیت) در حدّ ذات خود محتاج به علّت است، پس آنچه در فرآیند جعل، حقیقی و بالفعل می‌شود همانا خود و ذات ممکن الوجود است؛ نه اموری بیرون از ذات چون وجود یا اتّصاف. فهم منسجم و دقیق این دیدگاه، در گرو التفات به اصطلاح «وجود» و «ماهیت» ...  بیشتر

علمی- پژوهشی فلسفه ملاصدرا
حقیقت ابصار از منظر سهروردی و ملاصدرا

مهدیه نزاکتی علی اصغری؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی

دوره 3، شماره 2 ، خرداد 1394، صفحه 135-142

چکیده
  سهروردی ادراک بصری را اشرف ادراکات حسی می‌داند. ویمعرفت‌شناسی اشراقی را با ابصار آغاز می‌نماید و قاعده اشراقی ابصار را چنان بسط می‌دهد که ادراکات مراتب بالاتر را نیز دربرمی‌گیرد، لذا در معرفت‌شناسی اشراقی نخست باید فعل ابصار را از دیدگاه فلسفی تحلیل و بررسی نمود تا بتوان در نهایت به درک حقیقت علم حضوری اشراقی نائل آمد؛ اما ملاصدرا ...  بیشتر