بررسی مسئله مرگ در سرمازیستی با تکیه بر آراء ملاصدرا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران.

3 استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

مسئله سرمازیستی از مسائل نوپدید کاربرد علم  فیزیک در پزشکی است که با چالش­هایی روبه­رو شده است. یکی از اشکالات عمده به این شیوۀ نگاهداشت بدن -که جسم بیمار صعب­العلاج را با هدف درمان در آینده، برای سال­ها در حالت انجماد (۱۹۶-) حفظ می­کند و ادعا دارد که در شرایطی خاص، آن را از انجماد بیرون می­آورد- این است که سرمازیستی مفهوم مرگ را تغییر داده و در کار خداوند دخالت می­کند. از طرفی تبیین و تحلیل مسئله مرگ از دغدغه­های همیشگی برخی فیلسوفان از جمله ملاصدرا بوده است که  سعی نموده از منظر فلسفی آن را تبیین کند. این مقاله می­کوشد با توجه به مبانی فلسفی ملاصدرا همچون حرکت جوهری و رابطه نفس و بدن، چگونگی و چرایی مرگ را از منظر او بکاود و اشکال به سرمازیستی را بررسی نماید. در این مطالعه توصیفی و تحلیلی سعی شده تا با بررسی مفهوم مرگ طبیعی از دیدگاه پزشکی نوین و مقایسه آن با دیدگاه ملاصدرا در باب مرگ، به این نتیجه برسیم که آنچه ملاصدرا در توصیف لحظه مرگ بیان می­کند، مربوط به زمان بی نیازی نفس از بدن در حرکت استکمالی است که زماناً و مکاناً برای انسان مجهول است؛ چراکه استغنای نفس از بدن قابل رؤیت و اثبات نیست. بنابراین، نمی­توان ادعا کرد که در فناوری سرمازیستی، دانشمندان در پی انکار و تغییر عنوان مرگ و دخالت در کار خداوند هستند.
مسئله سرمازیستی از مسائل نوپدید کاربرد علم  فیزیک در پزشکی است که با چالش­هایی روبه­رو شده است. یکی از اشکالات عمده به این شیوۀ نگاهداشت بدن -که جسم بیمار صعب­العلاج را با هدف درمان در آینده، برای سال­ها در حالت انجماد (۱۹۶-) حفظ می­کند و ادعا دارد که در شرایطی خاص، آن را از انجماد بیرون می­آورد- این است که سرمازیستی مفهوم مرگ را تغییر داده و در کار خداوند دخالت می­کند. از طرفی تبیین و تحلیل مسئله مرگ از دغدغه­های همیشگی برخی فیلسوفان از جمله ملاصدرا بوده است که  سعی نموده از منظر فلسفی آن را تبیین کند. این مقاله می­کوشد با توجه به مبانی فلسفی ملاصدرا همچون حرکت جوهری و رابطه نفس و بدن، چگونگی و چرایی مرگ را از منظر او بکاود و اشکال به سرمازیستی را بررسی نماید. در این مطالعه توصیفی و تحلیلی سعی شده تا با بررسی مفهوم مرگ طبیعی از دیدگاه پزشکی نوین و مقایسه آن با دیدگاه ملاصدرا در باب مرگ، به این نتیجه برسیم که آنچه ملاصدرا در توصیف لحظه مرگ بیان می­کند، مربوط به زمان بی نیازی نفس از بدن در حرکت استکمالی است که زماناً و مکاناً برای انسان مجهول است؛ چراکه استغنای نفس از بدن قابل رؤیت و اثبات نیست. بنابراین، نمی­توان ادعا کرد که در فناوری سرمازیستی، دانشمندان در پی انکار و تغییر عنوان مرگ و دخالت در کار خداوند هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Issue of Death in the Cryogenic Process based on Mulla Sadra's View

نویسندگان [English]

  • Leila Fakher 1
  • Rajab Akbarzadeh 2
  • Ahmed Hossein Falahi 3
1 Ph.D. Student of the Faculty of Education, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of Islamic Philosophy and Theology, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Islamic Philosophy and Theology, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Death is a hierarchical process, and it is necessary for groups such as jurists and physicians to clarify its achievable dimensions, define its standards, and apply it. The category of the soul and its relation to the body can be traced back to Mulla Sadra's theory of essential movement. On the other hand, understanding the moral and religious norms of new topics in medicine requires an explanation of death. Cryopreservation is a new method of medicine in our time, and this method of bodily preservation can be studied from various doctrinal, philosophical, legal and ethical aspects. One of the biggest challenges facing this emerging method is determining the boundary between life and death, because this process occurs after the patient is declared dead. The current study analyzed the information using the descriptive analytical method and by searching for the concept of death in Mullah Sadra's theory of death, which is a divine theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cryonics
  • Death
  • Mulla Sadra
  • Philosophy
  • Frostbite

مراجع

 ابن­سینا، حسین بن عبدالله (۱۴۰۰). الشفاء (الطبیعیات). ج۲. النفس. تحقیق سعید زاید،. قم: کتابخانه آیت­الله مرعشی.
ــــــــــــــ (۱۳۶۳). المبدا و المعاد. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
ابن قیم جوزیه محمد بن ابی بکر (بی­تا). الروح. بیروت: دارالفکر العربی، اشعری.
ابن منظور، جمال­الدین محمدبن مکرم (بی­تا). لسان العرب. چاپ دوم. بیروت: دار و مکتبه الهلال.
اسدی، محمدرضا (۱۳۸۶). حدیث آرزومندی؛ بررسی آرای انسان­شناسی هیدگر و ملاصدرا. چاپ اول. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 افلاطون (۱۳۵۷). دوره آثار افلاطون. ترجمه: محمد حسن لطفی و رضا کاویانی. ج۱. تهران: خوارزمی.
آشتیانى، جلال­الدین(1381 ش). شرح بر زادالمسافر صدر الدین محمد بن ابراهیم شیرازى. 1جلد. چاپ اول. قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
بحرانى، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق).  الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره. 25 جلد. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و کانت، مبانی معرفت­شناختی و وجودشناختی. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
جمعی از نویسندگان (بی­تا). اخلاق پزشکی به انضمام مختصری از تاریخ پزشکی.
جمعى از مؤلفان (بی­تا). مجله فقه أهل البیت علیهم السلام (بالعربیه)ه 52 جلد. چاپ اول. قم: مؤسسه دائره­المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام.
جوهری، اسماعیل­بن­حماد (1426). معجم الصحاح. ویرایش خلیل مامون شیحا. چاپ اول. بیروت: دارالمعرفه.
 حبیبی، حسین (1380). مرگ مغزی و پیوند اعضا از دیدگاه فقه و حقوق. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
 خمینى، سیدروح­اللّه موسوى (۱۴۲۴ق). توضیح المسائل (محشّى - امام خمینى). 2 جلد. چاپ هشتم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
 دهخدا، علی­اکبر (1377). لغت­نامه دهخدا. چاپ دوم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه.
 دیوانی، امیر (1376). حیات جاودانه، پژوهشی در قلمرو معادشناسی. چاپ اول. معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
رازی، فخرالدین (۱۴۰۹ق). الاربعین فی اصول­الدین. بیروت: دار الکتب العلمیه.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1420ق). المفردات فی غریب القران. تحقیق محمد خلیل عیتایی. چاپ دوم. بیروت: دارالمعرفه.
 ستوده حمید (1391). مرگ مغزی پردازش فقهی- حقوقی. چاپ اول. مرکز فقهی ائمه اطهار.
سهروردی، شهاب­الدین یحیی (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. چاپ دوم. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگ.
شیرازی، مصطفی (بی­تا). مرگ مغزی از نظر اخلاق پزشکی. مجموعه مقالات اخلاق پزشکی.
 صدر الدین شیرازی محمد بن ابراهیم (ملاصدرا) (بی­تا).  الاسفار الاربعه. قم: منشورات مصطفوی.
ــــــــــــــ (1981). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــــــ (بی­تا). الحاشیه علی الاهیات الشفاء. قم:  انتشارات بیدار.
ــــــــــــــ (1368). الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الأربعه. قم: مکتبه المصطفوی.
ــــــــــــــ (1375ق). الشواهدالربوبیه فی المناهج السلوکیه. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ــــــــــــــ (1354ش). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــــــ (1417ق). الشواهد الربوبیه فى المناهج السلوکیه (مقدمه عربى). 2 جلد. چاپ اول. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
ــــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم (صدرا). 7 جلد. چاپ دوم. قم: بیدار.
صفوی مقدم، ناژین (بی­تا). «بررسی مفهوم مرگ از دیدگاه ژان پل سارتر و مارتین هایدگر». شماره ثبت، 54207. دانشگاه تهران، تالار اطلاع­رسانی.
صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفی. ترجمه منوچهر صانعی دره­بیدی. چاپ اول. تهران: انتشارات حکمت تهران.
صناعی­زاده، حسین (1387). پزشکی قانونی. چاپ اول. تهران: دادگستر.
 طوسی، خواجه نصیرالدین (1374). آغاز و انجام. چاپ چهارم. تهران.
ــــــــــــــ (بی­تا). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عباس­زاده جهرمی، محمد؛ دژکام، لطف­الله (۱۳۹۲). درآمدی بر انسان­شناسی اسلامی. قم: دفتر نشر معارف.
غزالی، ابوحامد (بی­تا). احیاء علوم الدین. تصحیح عبد الرحیم بن حسین حافظ عراقی. ج ۱۵. بیروت: دارالکتب العربی.
فاضل، مقداد (1405ق). إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین. قم: بی­نا.
فلوطین (۱۳۶۶). دوره آثار فلوطین تاسوعات. ترجمه محمد حسن لطفی. ج۱. تهران: خوارزمی.
 قندهارى، محمد آصف محسنى (۱۴۲۴ق). الفقه و مسائل طبیه. ۲ جلد. چاپ اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه.
کاشف الغطاء، جعفر (1380). کشف الغطاء عن مهمات الشریعه الغراء. تحقیق عباس تبریزیان، محمد رضا ذاکری و عبدالحلیم حلی. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب (1407 ق). الکافی (ط - الإسلامیه). 8 جلد. چاپ چهارم. تهران: دارالکتب الإسلامیه.
گرجیان، محمدمهدی؛ اسماعیلی، معصومه (۱۳۹۵). «منازل وجودی انسان در حرکت استکمالی عقل از منظر ملاصدرا». پژوهش­های هستی­شناختی، شماره ۹، صص ۴۹-۳۵.
گودرزی، فرامرز؛ کیانی، مهرزاد (1384). پزشکی قانونی. چاپ اول. تهران: سمت.
مرعشی قاضى، نورالله (1409ق). إحقاق الحق و إزهاق الباطل. چاپ اول. قم.
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی. چاپ چهارم. تهران: سپهر.
نجفی، محمدحسن (1981م). جواهر الکلام. چاپ هفتم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نراقى، مولى احمد بن محمد مهدى (1417ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام. 1 جلد. چاپ اول. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
نصیری، منصور (بی­تا). «نفس و بدن از دیدگاه علامه طباطبایی». نقد و نظر، سال 15، شماره 3.
نوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. چاپ اول. تهران.
 همتی مقدم و همکاران (1398). «مرگ به مثابه یک فرایند». اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره 12.
یزدى، سیدمحمد؛ محقق داماد (1416ق). کتاب الصلاه (للمحقق الداماد). 4 جلد. چاپ دوم. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعـه مدرسیـن حـوزه علمیـه قم.
Dedon, J. (2018). "Preserving Assets in Trusts for Clients Considerning cryonic". Revival Trust, 45(8). Pp. 24-30.
Whetstine, L.; Streat, S.; Darwin, M.; Crippen, D. (2005). "Pro/con ethics debate: When is dead really dead?". Critical Care. 9 (6), pp. 538–42. doi:10.1186/cc3894. PMC 1414041. PMID 16356234.
Hendry, Robert; Crippen, David (2014). "Brain Failure and Brain Death". ACS Surgery: Principles and Practice critical care. Decker Intellectual Properties Inc. pp. 1–10. Archived from the original on 23 January 2021. Retrieved 3 March 2016.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 15 مهر 1402
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار