ملاصدرا و مسئله خلود در عذاب (رد تناقض واردشده بر دیدگاه ملاصدرا)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، واحد فیروزآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، فیرورآباد، ایران.

چکیده

در این نوشتار با رویکرد فلسفی و با روش پژوهش توصیفی تحلیلی به بیان و پاسخ این مسئله پرداخته شده است که آیا عذاب جهنمیان آن چنان که در قرآن کریم با عبارات «خالدین فیه» و «خالدون» بدان اشاره شده است، خلود و جاودانگی دارد یا خیر؟ جان کلام در این گفتار مربوط به دیدگاه ملاصدرا در این زمینه است. از نظر برخی اندیشمندان ملاصدرا در این بحث، دارای دو قول مخالف با یکدیگر در پذیرش و یا رد خلود عذاب جهنمیان است. در این مقاله سعی شده این نکته مورد بحث و بررسی قرار گیرد که کدام قول ملاصدرا بر دیگری تقدم داشته و از قوت استدلالی بیشتری برخوردار است. در نتیجه بحث این نکته به دست آمد که ملاصدرا در مسئله خلود عذاب جهنمیان یک نظر بیشتر ندارد و آن انکار خلود عذاب است و فقط در یک مورد به خلود قائل است و آن خلود عذاب کفار می­باشد و اشتباه است که پنداشته شود در دیدگاه ملاصدرا تهافت و تناقضی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Mollasadra and the Eternity in Torture Affair

نویسنده [English]

  • Behzad Mohammadi
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Firozabad Branch, Islamic Azad University, Firozabad,, Iran.
چکیده [English]

M
One of the problems which exists in the Resurrection affair, is if torture of the damned is eternal as Quran has applied “eternal life in hell”. We with descriptive analytical research method, discuss this affair philosophically in this writing. The man part of this paper is about Mollasadra's idea in response to this problem. At first we bring up two ideas of Mollasadra about it and explain which idea is primary to the other one and which one is stronger in reasoning. Then at the end of this paper we conclude considerably that Mollasadra really doesn't have more than one idea about the eternity affair. And it's not that he has two different ideas about this matter. It means that he doesn't deny eternity of torture of the damned and accepts it on the other hand.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eternity of torture
  • Resurrection
  • Hell
  • Mollasadra
  • Immortality
  • Infidels

مراجع

قرآن کریم.
آشتیانی، جلال­الدین (1378). شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
ابن عربی، محی‌الدین محمد بن علی (بی­تا). فتوحات مکیه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن سینا، بوعلی (1386). اشارات و تنبیهات. ترجمه حسن ملکشاهی. تهران: سروش.
ــــــــــــــــ (1370). الهیات نجات. ترجمه و شرح سید یحیی یثربی. تهران: فکر روز.
بطحایی گلپایگانی، سیدحسن (1392). «بررسی و تحلیل نظریه ابن‌عربی در نفی جاودانگی عذاب دوزخیان». فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال نهم، شماره سی و دوم، قم: دانشگاه معارف اسلامی، صص 172ـ149.
تفتازانی، سعدالدین (1409ق). شرح المقاصد. قم: منشورات شریف رضی.
جوادی آملی، عبدالله (1396). تفسیر قرآن کریم تسنیم. جلد 1. چاپ سیزدهم. قم: مرکز نشر اسراء.
جرجانی، میرسید شریف (1325ق). شرح المواقف. قم: منشورات شریف رضی.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم (1392م). معجم مفردات الالفاظ القرآن. تحقیق ندیم مرعشی. بی­جا: بی­نا.
شانظری، جعفر (1385). «تحلیل عقلی جاودانگی در دوزخ (خلود) از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی (ره)». فصلنامه پژوهش­های اخلاقی (انجمن معارف اسلامی)، دوره دوم، شماره 2، قم: انجمن معارف اسلامی، صص 99 – 122.
سبزواری، هادی بن مهدی (1370). رسائل حکیم سبزواری. تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانی. بی‌جا: اسوه.
شعرانی، ابوالحسن (1361). کشف­المراد (شرح فارسی بر تجرید الاعتقاد خواجه نصیرطوسی با شرح علامه حلی). تهران: مولی.
شهرستانی، میرزامحمدعلی (1380). الجامع فی ترجمه النافع. باتصحیح و تعلیق محمود افتخارزاده. تهران: دانش­پرور.
صدرالمتألهین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1425ق). الحکمه المتعالیه فی السفار العقلیه الاربعه. جلدهای7 و 9. قم: طلیعه النور.
ــــــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. جلدهای 1، 3، 4 و 8. قم: بیدار.
ــــــــــــــــ (1361). عرشیه. ترجمه و تصحیح  غلامحسین آهنی. تهران: مولی.
ــــــــــــــــ (1386). شواهد الربوبیه فی مناهج السلوکیه. با مقدمه سیدجلال­الدین آشتیانی. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
ــــــــــــــــ (1362). مبدأ و معاد. ترجمه احمد حسینی اردکانی، به کوشش عبداله نورانی. تهران: انتشارات مجتمع دانشگاهی ادبیات و علوم انسانی.
ــــــــــــــــ (1363). مفاتیح­الغیب‌. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‌.
طبرسی، فضل بن حسن (1384). تفسیر مجمع البیان. جلد 1. تهران: ناصرخسرو.
فیروزآبادی، مجد‌الدین ابوطاهر (1426 هـ ق). قاموس المحیط. جلد ۱. بیروت: مؤسسة الرساله للطباعه والنشر و التوزیع.
قیصری، داود بن محمد (1426ق). شرح فصوص الحکم. تحقیق حسن حسن‌زاده آملی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
مطیع، حسین (1387). «خلود در عذاب (با مروری بر دیدگاه صدرالمتألهین)». فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال چهارم، شماره پانزدهم، قم: دانشگاه معارف اسلامی، صص 116 ـ 95.
 معلوف، لوییس (1380). المنجد. ترجمه محمد بندر ریگی. تهران: انتشارات ایران.
 مکدر موت، مارتین (1371). نظریات العلم الکلام عند شیخ المفید. تعریب علی هاشم. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه.
یثربی، سیدیحیی (1379). عیار نقد (نقدی بر هستی­شناسی و معاد ملاصدرا). تهران: پایا.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 14 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار