حقوق خانواده در قرآن کریم با رویکرد صدرایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دکترای فلسفه دین، مدرس دانشگاه، تهران، ایران.

چکیده

همان­طوری که بر همگان روشن است، خانواده یک نهاد اجتماعی است و مفهوم آن در جوامع مختلف و در طول زندگی بشر همواره به یک شکل نبوده و پابه­پای تحولات اجتماعی متحول شده است. خانواده مرکب از گروهی افراد است که از طریق خون، ازدواج، فرزند خواندگی به یکدیگر مربوط و منسوب بوده و برای مدت طولانی و مشخص با هم زندگی می‌کنند. هدف‌های تشکیل خانواده عبارت­اند از: عدم تنهایی، آرامش رسیدن، برطرف نمودن نیاز جنسی و غریزی به صورت ضابطه­مند، مودت و رحمت و عواطف متقابل در میان همسران، ادامه نسل و به کمال رسیدن زن و مرد و در نهایت قرب الهی است. در تمامی نظام‌های حقوقی شرق و غرب برای خانواده: اعم از مسائل ازدواج زندگی مشترک، تعهدات همسران نسبت به یکدیگر و احترام متقابل همسران و فرزندان ارث همسران از یکدیگر و میزان آن و نفقه، ارث فرزندان از والدین و طلاق و مسائل ناشی از آن قوانین حقوقی متناسب با ایده­آل‌ها و ایدئولوژی‌های خود وضع نموده‌اند، اما هر یک از آنها جای تأمل و تعمق دارد؛ چرا که هر روز شاهد بروز نارضایتی مردان از زنان و زنان از مردان و والدین از فرزندان و برعکس می‌باشیم که این امر نشان­دهنده منطقی نبودن و مستحکم نبودن قوانین حقوقی خانواده است که به نظر می‌رسد باید فرهنگ­سازی بیشتر صورت گیرد تا به خانواده متعادل نزدیک‌تر شویم و زنان و مردان عاشقانه و ایثارگرانه به انجام وظایف خود و حتی فراتر از وظایف خود عمل نمایند. امروزه در دنیا درباره حقوق زن، تحت تأثیر دستاوردهای غربی‌ها در مورد تساوی زن و مرد هستند و تقریباً این فکر غرب همه جا و حتی دنیای کمونیستی را احاطه کرده است. غربی‌ها در این مسئله خیلی هم به خود می‌بالند، ولی باید پرسید نگرش حاکم بر غرب واقعاً به مصلحت جامعه و خانم‌ها می‌باشد یا خیر، اسلام زن را چگونه موجودی می‌داند؟ آیا از نظر شرافت انسانی او را برابر با مرد می‌داند یا او را جنس پست‌تر می‌شمارد؟ دانشمندان اسلامی ازجمله ملاصدرا در مورد حقوق خانوادگی زن و مرد، فلسفه خاصی را بیان کرده­اند و پاره‌ای از حقوق و تکالیف و مجازات‌ها را برای مرد مناسب‌تر دانسته و پاره‌ای از آنها را برای زن، در نتیجه در مواردی برای زن و مرد وضع مشابه و در موارد دیگر وضع نامشابهی در نظر گرفته است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Family Rights in the Holy Qur'an with Sadra's Approach

نویسنده [English]

  • Abolfazl Bourghani Farahani
Ph.D. in Philosophy of Religion, University Lecturer, Tehran, Iran.
چکیده [English]

As it is clear to everyone, the family is a social institution, and its meaning is not always the same in different societies and throughout human life. Social developments have changed. The family is composed of a group of people who are related to each other through blood, marriage, adoption, and live together for a long and specific period of time. The goals of forming a family include the absence of loneliness, peace, the fulfillment of sexual and instinctive needs in a controlled manner, affection and mercy, and mutual affection among the spouses, the continuation of the generation and the perfection of the man and the woman, and finally, the closeness of God. In all the legal systems of the East and the West for the family, including issues of marriage, legal laws according to their ideals and ideologies, but each of them has a place to ponder because every day we witness men's dissatisfaction with women and women with Men and parents are children and vice versa, which shows the illogicality and lack of firmness of family legal rules, which seems that more culturalization should be done in order to get closer to a balanced family, and men and women are selfless in fulfilling their duties and even Act beyond their duties. Nowadays, in the world regarding women's rights, they are influenced by the achievements of the Westerners regarding the equality of men and women, and this idea of the West has almost surrounded everywhere, even the communist world. Westerners are very proud of themselves in this matter, .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Law
  • Philosophy
  • Family
  • Holy Quran
  • Molla Sadra
اسماعیل یزدی، عباس (بی­تا). فرهنگ تربیت.
اعوانی، غلامرضا (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
اکبری، رضا (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
بهشتی، احمد (بی­تا). خانواده در قرآن.
پاک‌نژاد، سیدرضا (بی­تا). ازدواج؛ مکتب انسان‌سازی. تهران: یاسر.
تافلر، الوین (1378). موج سوم. ترجمه شهین­دخت خوارزمی. چاپ سوم. چ سیزدهم. تهران: نشر علم.
خامنه­ای، سیدعلی (بی­تا). برگرفته از رساله توضیح المسائل همراه با نکات و مسائلی از کتب سایر مراجع و علما.
خامنه‌ای، آیت‌الله سیدمحمد (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
داوری اردکانی، رضا (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
روضه المتقین، ج 8.
ساروخانی، باقر (بی­تا). طلاق و پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن.
صفائی، حسین و امامی، حسن (1384). حقوق خانواده. چاپ هشتم. تهران: نشر میزان.
مشکینی، علی (1366). ازدواج در اسلام. ترجمه احمد جنتی. قم: الهادی.
قائمی، علی (بی­تا). نظام حیات خانواده در اسلام.
کاتوزیان، ناصر (1382). حقوق مدنی خانواده. جلد اول. چاپ ششم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
مجلسی، محمدباقر (بی­تا). بحارالانوار. ج 103.
محقق­داماد، مصطفی (1384). حقوق خانواده. چاپ یازدهم. تهران: انتشارات علوم اسلامی.
ـــــــــــــــ (1374). بـررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن. چاپ پنجم. تهران: نشر علوم اسلامی.
ــــــــــــــــ (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
مطهری، مرتضی (1374). نظام حقوق زن در اسلام. چاپ بیست و یکم. تهران: انتشارات صدرا.
نظام حیات خانواده در اسلام. ص 354، با اندکی تصرف.
وسائل الشیعه. ج 14. ص 17. باب 6 از ابواب مقدمات نکاح.
یثربی، سیدیحیی (خردادماه). یازدهمین همایش بزرگداشت حکیم ملاصدرای شیرازی با عنوان «حکمت متعالیه و تدبیر خانواده». جام جم آنلاین.
الیزابت فاکس جلووف (بی­تا). «زن و آینده خانواده».
ملاصدرا (بی­تا). الشواهدالربوبیه. به اهتمام و مقدمه جلال­الدین آشتیانی. ص 361.
ــــــــــــــ (1367). المظاهر الالهیه. ترجمه سید حمید طبیبیان. بخش اول، مظهر یکم. صص 15 و 16. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــ (1360). الاسفار الاربعه. به نقل از مصطلحات فلسفی صدرالدین شیرازی، سیدجعفر سجادی. ج 3. چاپ دوم. صص 142-147. تهران: نهضت زنان مسلمان.
ـــــــــــــ (1367). المظاهر الالهیه. ترجمه سید حمید طبیبیان. بخش اول. صص 15 و 16. مظهر یکم. تهران: امیرکبیر.