نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• احمد ابراهیم زاده ¹
• محمد مهدی گرجیان ²

¹ گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران دانش‌پژوه سطح چهار حوزه‌ی علمیه قم، قم، ایران

² استاد، گروه فلسفه و کلام، دانشگاه باقر العلوم علیه السلام، قم، ایران

چکیده

در حل مسئلة حجیت غیری شهودات عرفانی و تعمیم آن‌ها در حق غیرعارفان یکی از راهکارهای مطرح‌شده بهره‌گیری از تواتر آن‌ها است. بر اساس این راهکار چنین ادعا می‌شود که برخی از مشهودات عرفان نظری را می‌توان از قبیل متواترات دانست که به دفعات و توسط عارفان مختلفی شهود و گزارش شده‌اند. این راهکار که در فلسفة ملاصدرا نیز به‌تبع سهروردی موردتوجه قرار گرفته، از جهاتی می‌تواند از بهترین راه‌حل‌ها در حل مسئلة یادشده تلقی شود، اما بااین‌حال، حتی در پژوهش‌های اخیر حوزة فلسفة عرفان و دین هم تفاصیل و جزئیات آن به صورت کامل مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. از این‌رو این نوشتار درصدد آن است تا بر پایة تحقیقی نظری و با روش داده‌پردازی توصیفی-تحلیلی استدلال به تواتر را به صورتی منطقی صورت‌بندی کرده، مهم‌ترین اجزا و پیش‌فرض‌های آن را موردتوجه قرار داده و اصلی‌ترین چالش‌هایی را که ممکن است در این محورها ایجاد مانع کنند، متذکر شود. بر اساس یافته‌های این پژوهش مراحل لازم برای دستیابی به هدف موردنظر شامل این مباحث است: اثبات حجیت ذاتی شهود، امکان ثبوتی اشتراک در تجربه‌های عرفانی، اثبات وقوع این اشتراک‌نظر (در دو بخش فرعی‌ترِ وجود مقتضی و رفع مانع)، اثبات تحقق تواتر با شروط لازم و کافی آن در مسئله، حجیت و اعتبار خود تواتر، و در نهایت اثبات کارآیی تواتر معتبر در حل مسئلة موردنظر. با این تفاصیل اگر ادعای تواتری در یک شهود عرفانی بتواند از مراحل فوق به موفقیت عبور کند در حق غیرعارفان نیز حجت بوده و برای آن‌ها نیز معتبر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

• تواتر شهود عرفانی
• فلسفة عرفان
• نقل
• خبر حسی و حدسی
• ساخت‌گرایی

موضوعات

• حکمت متعالیه

عنوان مقاله [English]

The Tawatur in Mystical Experiences; Formulation and Challenges

نویسندگان [English]

• Ahmad Ebrahimzadeh ¹
• Mohammad Mahdi Gorjian ²

¹ Department of Philosophy. Faculty of Letters and Human sciences. Shahid Beheshti Universty. Tehran. Iran

² Prof., Department of Philosophy and Theology, Baqir al-Olum Universty, Qom, Iran

چکیده [English]

One proposed solution to address the validity of mystical experiences for non-mystics is to emphasize their frequency (tawatur). This approach suggests that certain mystical claims can be considered valid due to multiple reports from different mystics. This solution, which has been considered in Mulla Sadra's philosophy after Suhrawardi, can be seen as one of the best approaches in addressing the mentioned issue. However, even in recent research in the field of philosophy of mysticism and religion, the details of this solution have not been fully investigated. This article aims to logically formulate and elaborate on this solution using an analytical-descriptive approach, discussing key components, assumptions, and challenges. The necessary steps to achieve this goal can be outlined in six stages: first, examining the inherent validity of mystical experiences for the mystic themselves; second, establishing the possibility of sharing in mystical experiences; third, proving the occurrence of this sharing through the existence of an effective cause and the absence of obstacles; fourth, demonstrating the frequency (tawatur) of mystical experiences with necessary and sufficient conditions; fifth, discussing the authenticity and validity of tawatur; and finally, demonstrating the effectiveness of authentic tawatur in solving the problem of generalizing mystical experiences. In conclusion, if the claim of tawatur in a mystical experience successfully passes through these stages, it can be considered valid for non-mystics as well.

کلیدواژه‌ها [English]

• tawatur in mystical experience
• philosophy of mysticism
• testimony
• sensory and speculative testimony
• constructivism