معراج وجود، تبیین فلسفی رفع حضرت عیسی علیه السلام مبتنی بر حکمت صدرایی

اسعدی, حجت; هادی زاده اصفهانی, فاطمه; مرتضوی میلانی, نرگس سادات

doi:10.30473/pms.2025.74390.2137

معراج وجود، تبیین فلسفی رفع حضرت عیسی علیه السلام مبتنی بر حکمت صدرایی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² دانش آموخته دوره کارشناسی فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شهید مطهری، واحد خواهران مشهد، ایران

10.30473/pms.2025.74390.2137

چکیده

تبیین حکمی و برهانی کیفیت عروج حضرت عیسی7 از مباحث بسیار مهم کلامی و فلسفی در اندیشه اسلامی است. در مسأله معراج حضرت، دست‌کم چهار دیدگاه طرفدارانی به خود اختصاص داده است؛ عروج جسمانی صرف، عروج روحانی صرف، عروج جسمانی_روحانی که خود به دو رویکرد تقسیم می‌شود، برخی جسم را مادی و برخی آن را مثالی می‌دانند. قرآن کریم به ‌‌صراحت، کشته‌شدن و مصلوب شدن حضرت را رد می‌کند. از طرفی بنا بر مبانی عقلی، عروج با بدن عنصری و مادی به عوالم مافوق طبیعت، تباعد دارد. بنابراین بعد از واکاوی این آراء، روشن می‌شود که قول به عروج روحانی با بدن مثالی، تبیین صحیح از مسأله است. حال اگر عروج به عالم مثال است و مراد از بالا، عالمی بعد از عالم طبیعت است، و عروج نفس با بدن مثالی است، کیفیت این عروج به لحاظ فلسفی نیازمند تبیین است تا گره از ابهامات بگشاید و خلأ تبیین عقلانی از مسئله را برطرف ‌کند. این نوشتار با روش تحلیلی و با بهره‌مندی از مبانی حکمی صدرالمتألهین به‌ویژه بسیط الحقیقه بودن نفس و تجرد نفس، و قوۀ خیال، عروج حضرت عیسی7را مبرهن ساخته و اثبات‌کنندۀ این است که نفس حضرت به‌دلیل قوت وجودی، قادر به خلع بدن است و با تجدد امثال می‌تواند در هر وعائی، بدن متناسب با آن را خلق و ایجاد کند؛ بنابراین عروج، بمثله اتفاق افتاده است و حضرت عیسی7 با خلع بدن طبیعی، بدن مثالی را انشاء کرده‌ و به ‌عالم مثال عروج داشته و مجدداً در بازگشت به عالم طبیعت، به‌دلیل تجرد تامّ، بدن متناسب با آن یعنی بدن طبیعی را انشاء می‎کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

حکمت متعالیه؛ مشتمل بر سؤالات، مباحث و موضوعات مطرح شده در پیرامون حکمت متعالیه.

عنوان مقاله [English]

The Ascension of Being, a Philosophical Explanation of the Ascension of Jesus (peace be upon her) Based on the Principles of Mulla Sadra's Philosophy

نویسندگان [English]

Hojjat Asadi ¹
Fatemeh Hadizadeh ²
Narges Sadat Mortazavi Milanee ²

¹ Assistant Prof. Department of Philosophy and Islamic Wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies (Shahid Motahhari), Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

² B.Sc.Philosophy and Islamic Wisdom, Shahid Motahhari University, Women's Campus, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The philosophical and demonstrative clarification of the nature of the ascension of Prophet Jesus is among the most important theological and philosophical discussions in Islamic thought. Regarding the matter of his ascension, at least four distinct viewpoints have found adherents: purely corporeal ascension, purely spiritual ascension, and a corporeal–spiritual ascension, which itself bifurcates into two perspectives—one posits the body as material, while the other considers it to be imaginal. The Holy Qur'an explicitly denies the killing and crucifixion of Jesus. On the other hand, based on rational and philosophical foundations, the ascension to supra-natural realms with a material and elemental body is metaphysically inconceivable and inconsistent with necessary ontological principles.

Therefore, upon examining these views, it becomes evident that the position affirming a spiritual ascension accompanied by an imaginal body provides the most coherent and accurate interpretation. If the ascension is to the imaginal world, and if the meaning of “above” refers to a realm beyond the physical domain, and if the soul ascends with an imaginal body, then the nature of this ascension requires a precise philosophical explanation to resolve the ambiguities and to fill the existing gap in the rational account of the matter.

کلیدواژه‌ها [English]