معناشناسی ادراکات اعتباری از دیدگاه علّامه با نگاهی انتقادی به اندیشمندان مسلمان معاصر

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی/ دانشگاه تهران

2 استادیار فلسفه/ دانشگاه تهران

چکیده

نظریۀ ادراکات اعتباری از نظریات ابتکاری علّامه طباطبایی است که امروزه مورد نیاز فضای علمی کشور خصوصاً حوزۀ علوم انسانی است. این نظریه ابعاد گوناگونی دارد. معناشناسی ادراکات اعتباری یکی از ابعاد این نظریه است که مقدمۀ لازم برای ورود به هر بعد دیگرِ این نظریه به شمار می‌رود. برای فهم دقیق معنای این اصطلاح باید ابهامات سه‌گانۀ زبانی، معنایی و مصداقی آن برطرف شود. با بررسی جایگاه اعتباریات در میان سایر ادراکات، ابهام زبانی برطرف و روشن می‌شود که اعتباریات، معقول ثانی فلسفی نیستند. رفع ابهام معنایی از طریق تعریف صورت می‌‌گیرد و روشن می‌شود که اعتباریات، دادن حدّ چیزی به چیز دیگر یا اطلاق یک مفهوم بر مصداقی غیر از مصداق خود است، به منظور ترتیب آثاری که ارتباط با عوامل احساسی خود دارند. اعتباریات فقط از سنخ گزاره‌های انشائی‌اند. ملاک تشخیص مصادیق آن نیز این است که بتوان در آن نسبت بایدِ انشائی فرض کرد. در نهایت روشن می‌شود که این ادراکات از سنخ مشهورات صرفه هستند، نه یقینیات. علّامه طباطبایی در تمامی موارد بالا با بسیاری از اندیشمندان معاصر اختلاف‌نظر دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Semantics of Allameh Tabatabai’s Constructional Perception Theory; Along With Critics of Contemporary Muslim Thinkers

نویسندگان [English]

  • reza kayedkhorde 1
  • Ghasemali Kouchnani 2
چکیده [English]

Constructional perception theory is one of the innovative ideas of AllameTabatabai, which is helpful in the contemporary scientific atmosphere, especially in the field ofHumanities. This theory has several aspects. Semantics of constructional perception is one  of them, which is prior to other aspects and serves as introduction to others.  To understand this term, it is necessary to illustrate semantic, linguistic and intentional ambiguities. To resolve lingusiticambiguities, it is sufficient to survey the status of constructional perceptionamong other perceptions. By this means, we find that constructional perception are not secondary philosophical intelligible. To eliminate semantic ambiguity realizes through definition; and we show thatconstructional perception consists in referring the definition of something to other thing, or giving some concept to the intention other than its own, in order to constructthe results related to its sensitive causes. Constructional perceptionsare just from the creative propositions. Our criterion to identify them is that they can be assumed as some kind ofcreativemust. Finally, it will be clear that these perceptions are some kind of the famaliar types, not certainties. In all of these cases, AllamehTabatabai's opinion is different from many contemporary thinkers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constructional perceptions
  • Practical construction
  • Creative must
  • Allameh Tabatabai
  • Creative proposition
  • Semantics
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1405). الشفاء، المنطق، العباره. مراجعه الدکتور ابراهیم مدکور. با تحقیق محمود الخضیری. قاهره: دارالکاتب العربی للطباعه و النشر.##ـــــــــ (1968). عیون‌الحکمه. با شرح فخر رازی و تحقیق الدکتور الشیخ احمد حجازی احمدالسقّا. ج 1. قاهره: مکتبه الأنجلو المصریه.##جوادی، محسن (1375). مسئلۀ «باید» و «هست». چاپ اوّل. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.##حائری یزدی، مهدی (1361). کاوش‌های عقل عملی. چاپ اوّل. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران.##حسین‌زاده، محمد (1387). «مفاهیم بدیهی و نظری، معیار بداهت». معرفت فلسفی. س 5. ش 3. صص 116-61.##سبحانی، جعفر (1382). حسن و قبح عقلی یا پایه‌های اخلاق جاودان. چاپ اوّل. قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).##سروش، عبدالکریم (1358). دانش و ارزش، پژوهشی در ارتباط علم و اخلاق. چاپ اوّل. تهران: انتشارات آسمان.##ـــــــــ (1360). یادنامۀ استاد شهید مرتضی مطهری. چاپ اوّل. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.##ـــــــــ (1373). تفرج صنع: گفتارهایی در اخلاق و صنعت و علم انسانی. چاپ دوم. تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.##طباطبایی، محمدحسین (1380). اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج 2. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات صدرا.##ـــــــــ (1385). نهایه‌الحکمه. تصحیح و تعلیقات غلامرضا فیاضی. ج 4. چاپ سوم. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).##ـــــــــ (1428 الف). مجموعۀ الرسائل العلّامه الطباطبایی. چاپ اوّل. قم: انتشارات مکتبه فدک لإحیاء التراث.##ـــــــــ (1428 ب). مجموعۀ رسائل‌الانسان و العقیده. چاپ دوم. قم: انتشارات مکتبه فدک لإحیاء التراث.##فرامرز قراملکی، احد (1373). منطق. ج 1. چاپ اول. تهران: دانشگاه پیام‌نور.##لاریجانی، صادق (1384). «استدلال در اعتباریات». پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی. س 6. ش 4. صص 30-4.##مصباح یزدی، محمدتقی (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی. چاپ اوّل. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).##ـــــــــ (1386). فلسفۀ اخلاق. چاپ سوم. تهران: انتشارات بین‌الملل.##مطهری، مرتضی (1378). مجموعۀ آثار، ج 13 (نقدی بر مارکسیسم). چاپ پنجم. تهران: انتشارات صدرا.##ـــــــــ (1384). مجموعۀ آثار، ج 22 (کلیات علوم اسلامی). چاپ دوم. تهران: انتشارات صدرا.##وارنوک، ج. (1368). فلسفۀ اخلاق در قرن حاضر. ترجمۀ محمدصادق لاریجانی. چاپ دوم. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.