بررسی تطبیقی مفهوم زمان در آراء صدرالمتالهین و نظریات نسبیتی فیزیک

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی /دانشگاه پیام نور اردبیل

2 مدرس حق التدریس /پیام نور اردبیل

چکیده

این تحقیق بر آن است که ماهیت زمان را در آرای ملاصدرا و نظریات نسبیتی موجود، در قالب نسبیت خاص و نسبیت عام، مورد مداقه قرار دهد و به نقاط اشتراک و افتراق میان آن‌ها بپردازد. مسئلة زمان همواره از منظر وجود مورد اختلاف میان فلاسفه و متکلمان متعددی بوده است. چنانچه عده‌ای زمان را امری موهومی دانسته و عده‌ای دیگر رأی به وجود زمان داده و به تبع آن خصوصیاتی را برای ماهیت زمان در نظر گرفته‌اند. به موازات اندیشه‌های فلسفی محض، رویکرد مشابهی نسبت به خوانش فلسفی زمان در چارچوب نظریه‌های فیزیکی، به‌خصوص فیزیک نسبیتی، به چشم می‌خورد که این مقاله درصدد است، با رویکردی تحلیلی، همچون پلی میان اندیشة فلسفی محض و خوانش فلسفی آرای فیزیکی عمل کند و به اشتراکات و نقاط افتراق موجود میان دو حوزه بپردازد. هر دو رویکرد به جای ارائة زمان و مکان، به‌منزلة موجوداتی مستقل و مطلق، با یکسان درنظرگرفتن مفهوم امتداد و بعد، به وجود ساختاری واحد اذعان دارند که دربرگیرندة هر دوی فضا و زمان است، اما دیدگاه ملاصدرا دربارة ماهیت زمان با آنچه دیدگاه نسبی‌گرایانة برآمده از تفسیر فلسفی نسبیت ارائه می‌دهد مغایر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Comparative Study of Time in Mulla Sadra’s Perspective and Theory of Relativity in Physics

نویسندگان [English]

  • valiollah khoshtinat 1
  • shabnam safavizadeh 2
1 pnu.ir.ardebil
2 pnu.ir.ardebil
چکیده [English]

The purpose of this essay is studying of time’s nature in MullaSadra’s perspective and current relativistic theories, includingspecial and general relativity, and proceeding similarities and differences between them.  From ontological point of view, the problem of time has been a controversial problem between philosophers and theologians. Some of them consider the time as an illusionary concept and the others as a real existence;and therefore, this later group attributesome properties to the nature of time according to their own viewpoints. In parallel to pure philosophical viewpoints, a similar philosophical interpretation for time that was introduced by physical theories, especially relativistic physics, has been expressed. This essay with an analytical approach tries to be a bridge between pure philosophical viewpoints and philosophical interpretations of physical theories and illustrate the similarities and differences between them.Through considering a same concept for length and dimension, both approaches instead to introducing an independent and absolute concept of space and time, introduced a unit structure which has in itself both space and time. But MullaSadra' s view about the nature of time, has differences with what thephilosophical interpretation ofrelativistic theoriesoffers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • MullaSadra
  • Time
  • Relativistic Physics
  • Relativity
  • Motion
اینشتین، آلبرت (1378). نسبیت و مفهوم نسبیت. تهران: انتشارات خوارزمی.##صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم شیرازی (1990 م). الحکمه المتعالیه (اسفار). دار احیاء التراث العربی.##کدیور، محسن (1374). «تحلیل و نقد نظریة موهوم‌بودن زمان». فصلنامة مفید. فصل بهار. قم.##مصباح یزدی، محمدتقی (1372). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.##مطهری، مرتضی (1375). حرکت و زمان در فلسفة اسلامی. تهران: انتشارات حکمت.##ملکشاهی، حسن (1388). ترجمه و شرح اشارات و تنبیهات ابن‌سینا. تهران: سروش.##یثربی، یحیی (1383). فلسفة مشاء. تهران: بوستان کتاب.##Dorato, Mauro (2000). “Substantivalism”. Relationalism and Structural Spacetime Realism. Foundation of Physics. Vol 30. Issue 10, pp 1605-1628.##Einstein, Albert (2001). Relativity: The Special and the General Theory. (Reprint of 1920 translation by Robert W. Lawson ed.). Routledge##. ISBN 0-415-25384-5.
Einstein, Albert (1905). “Zur Elektrodynamik bewegter Körper”. Annalen der Physik. 17: 891. Translate by George Barker and Jeffrey Wilfried Perth (1923): On the Electrodynamics of Moving Bodies.##Feynman, Richard Phillips (1998). Einstein's Relativity, Symmetry, and Space-time. (Reprint of 1995 ed.). Basic Books. ISBN 0-201-32842-9.##Huggett, N. and Hoefer, C. (2006). “Absolute and Relational Theories of Space and Motion”. Stanford Encyclopedia of Philosophy..##Petkov, V. (2009). “Relativity and the Nature of Spacetime”. Springer.##Pooly, Oliver (2012). “Substantivalism and Relationalism Approaches to Spacetime”. URI: philsci-archive. pitt. Edu##Putnum, Hilary (1967). “Time and Physical Geometry”.The Journal of Philosophy. Vol. 64. No. 8. pp. 240-247.##Roberts, T. and Schleif, S. (2007). “What is the Experimental Basis of Special Relativity?”. Usenet Physics FAQ. )Retrieved 2008-09-17(.##Stachel, John (2014). “The Hole Argument and Some Physical and Philosophical Implications”. Living Rev. Relativity, 17, 1.##Yourgrau, Palle (1999). “Gödel Meets Einstein: Time Travel in the Gödel Universe”. Chicago. pp. xiv, 253.