بررسی اصالت وجود صدرایی در حکمت سینوی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

اصالت وجود صدرایی دو معنی دارد که هر دو قابل انتساب به صدراست. در معنای اول ماهیت برخلاف وجود در خارج هیچ تحققی ندارد و فقط اعتبار ذهن است، اما در معنای دوم به‌تبع وجود در خارج تحقق دارد. اصالت وجود به معنای اول را به هیچ وجه نمی‌توان به ابن‌سینا نسبت داد، زیرا وی معتقد به تحقق ماهیت است  و آن را امری صرفاً ذهنی نمی‌داند. اصالت وجود به معنای دوم اگرچه رابطة نزدیک‌تری با حکمت سینوی دارد، اما آن را هم با تمام مبانی و نتایجش نمی‌توان به شیخ‌الرئیس نسبت داد، زیرا وی به جای اعتقاد به وحدت وجود، معتقد به کثرت و تباین وجودهاست و به جای قول به اتحاد وجود و ماهیت در خارج، قائل به عروض وجود است و در مورد نتایج و ثمرات بحث هم او به جای تأکید بر اینکه واجب تعالی حقیقت وجود است و این حقیقتْ واحد است، بر این باور اصرار می‌ورزد که وجودها حقایق متکثری‌اند و واجب تعالی وجود بسیط و متباین با ممکنات است که نه همراه با ماهیت است و نه می‌توان او را همچون ممکنات با جنس و فصل تعریف کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The exploring Mulla Sadra’s Principiality of Existence in Avicenna Philosophy

چکیده [English]

Principiality of Existence in Transcendent theosophy has two meanings and both are attributed to Mulla Sadra. In the first meaning, essence unlike existence does not exist outside at all and only exist in mind. But in the second meaning essence following becoming, exists out of mind. The Principality of Existence in first meaning is not attributed to Avicenna at all, because he believes in the realization of essence and he doesn’t consider it exclusively mental. The Principality of Existence in second meaning although is in closer relationship with Avicenna philosophy but is not attributed to Avicenna with all its principles and results, because he believes in the plurality of beings and instead of believing in the unity of essence and existence in the external world, he believes that existence is accidental.  Also, concerning the results and outcomes of the debate, he claims that beings are multiplied truths and the necessary being is the simple being who has no essence and we can’t define him through genus and difference, instead of claiming that the necessary being is the truth of existence and this truth is unite.

کلیدواژه‌ها [English]

  • principality of existence
  • principality of essence
  • unity of existence
  • the philosophy of Avicenna
  • Mulla Sadra
  • analogical gradation of existence
ابن‌سینا (1371). المباحثات. توضیح، مقدمه و تحقیق از محسن بیدارفر. قم: انتشارات بیدار.
ــــــــ (1404ق الف). الشفاء، الالهیات. به تصحیح سعید زائد الاب قنواتی. قم: انتشارات آیة‌الله مرعشی نجفی.
ــــــــ (1404ق ب). التعلیقات. با مقدمه و تحقیق دکتر عبدالرحمن بدوی. قم: مکتب الاعلام الاسلامی فی الحوزة العلمیة.
ــــــــ (1405ق). الشفاء، المنطق (البرهان ج3). قم: انتشارات آیة‌الله مرعشی نجفی.
پلنگی، منیره (1382). «ابهاماتی چند در مسئلة اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت». فصلنامة علمی پژوهشی خردنامة صدرا. ش 31. بهار.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. ج 1-1. با تحقیق حمید پارسانیا. چاپ سوم. قم: اسراء.
ــــــــ (1387). عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد). ج 1. محقق دکتر حمید پارسانیا. قم: اسراء.
حسینی شاهرودی، سید مرتضی و رسول حسین‌پور (1390). «نظریة تباین بالذات وجودها (و ارتباط آن با اصالت وجود یا اصالت ماهیت)». فصلنامة علمی پژوهشی خردنامة صدرا. ش 63. بهار.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1380). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. ج 1 و 2. به تصحیح و مقدمة هانری کربن و دیگران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شه‌گلی، احمد (1389). «نقدی بر نظریة اصالت وجود و عینیت ماهیت». فصلنامة اندیشة دینی شیراز. پیاپی 37. زمستان.
صدرالمتألهین (1410ق). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. ج 1 و 2. الطبعة الثالثة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ــــــــ (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. با حواشی حاج ملاهادی سبزواری. با تعلیق، تصحیح و مقدمة استاد سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــ (1363)‌. المشاعر. به اهتمام هانری کربن. چاپ دوم. تهران: کتابخانة طهوری.
طباطبایی، علامه محمدحسین (1362)‌. نهایة الحکمه. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ــــــــ (1364)‌. بدایة الحکمه. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
 ــــــــ (1388)‌. بررسی‌های اسلامی. ج 2‌. قم: بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1382)‌. «اصالت وجود». معرفت فلسفی. س 1. ش 2. زمستان.
فیاضی، غلامرضا و دیگران (1384). «عینیت وجود و ماهیت». فصلنامة کتاب نقد. ش 35. تابستان.
مصباح یزدی، محمدتقی (‌1376)‌. شرح نهایة الحکمه. سلسله‌درس‌های محمدتقی مصباح یزدی. تحقیق و نگارش عبدالرسول عبودیت. ج 1. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1366). شرح مبسوط منظومه. ‌ج 1. چاپ چهارم. تهران: انتشارات حکمت.
یزدان‌پناه، سید یدالله (1389). حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی. ج 1. تحقیق و نگارش مهدی علی‌پور. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با همکاری انتشارات سمت.