نقد و بررسیِ مبانیِ اثبات «وجود رابط»

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

چکیده

در برخی قضایا و در برخی زبان‌ها (مانند زبان فارسی)، افزون بر موضوع و محمول، واژه‌ای (مانند «است») وجود دارد که «ربط» یا «رابط» نام دارد. بسیاری از فلاسفۀ اسلامی، حقیقتِ «ربط» را مرتبه‌ای از مراتب «وجود» می‌دانند و از این رو از آن به «وجود رابط» تعبیر می‌کنند.  این نظریه مبتنی بر مبانی و مقدماتِ خاصی است که مهم‌ترین آن‌ها این است که: «رابط» در عالم خارج وجود دارد.در بین فلاسفۀ اسلامی متفکرانی هستند که برخی از این مبانی و به‌ویژه وجود خارجیِ «رابط» را قبول ندارند.  روشن است که اگر در این مقدمات و مبانی خللی وارد شود، نظریۀ «وجود رابط»، یعنی این نظریه که «رابط قضیه» نوعی «وجود» و مرتبه‌ای از مراتب آن است، با چالشی جدی مواجه می‌شود. این مقاله به معرفیِ دیدگاه موافقان و مخالفانِ این مبانی، و به‌ویژه نقد و بررسیِ دلیل اثباتِ وجودِ خارجیِ «رابط قضیه» می‌پردازد. دلیل مزبور مبتنی بر این است که لازمۀ صدق قضایای مزبور وجود مصداقِ خارجیِ یکایکِ اجزای قضیه ـ یعنی موضوع، محمول ـ و به‌ویژه، «رابط» است، اما برخی از محققان در انتقاد از این دلیل گفته‌اند اثبات وجود «رابط قضیه» در عالم خارج از این طریق نادرست است، زیرا در این استدلال احکام ذهن و عین با هم خلط شده است:  از اینکه چیزی ـ حتی در یک قضیۀ صادقه ـ وجود ذهنی و مفهومی دارد نتیجه نمی‌شود که در عالم خارج هم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Review of The Grounds of Establishing Copula as a Mode of Existence

نویسنده [English]

  • ali afzali
چکیده [English]

In some propositions and in some languages (such as Persian), beside to subject and predict, there is a word known as copula. Many Muslim philosophers have regarded copula as a level of the levels of the existence and therefore as a mode of existence. This theory depends on some grounds, which one of the most important of them is that copula has a real existence. But those grounds have been challenged by some philosophers. In this paper, we explore the view of the defenders and criticizers of those grounds, especially the proof for establishing the real existence of copula. That proof based on the view that the truth of those propositions requires the external existence of every components of the proposition, i.e. subject, predict, and especially copula. But certain philosophers objected that this way of establishing the real existence of copula is incorrect, because of confusing the rules of the subject (or internal world) and object (or external world). If something has mental existence, it is not permissible to conclude its external existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Copula as a Mode of Existence
  • copula
  • proposition
  • Islamic Philosophy
  • Existence
ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین (1383). وجود رابط و مستقل در فلسفۀ اسلامی. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
حائری یزدی، مهدی (1384). کاوش‌های عقل نظری. تهران: مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
حسن‌زاده آملى، حسن (1368ش). الجعل و العمل الضابط فی الرابطی و الرابط و قصیدة ینبوع الحیاة. قم: قیام.
 شکر، عبدالعلی (1389). وجود رابط و مستقل در حکمت متعالیه. قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
صدرالمتألهین (1981). الاسفار الاربعۀ. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1363). نهایۀ الحکمۀ (دو جلد) (با تعلیقاتِ محمدتقی مصباح یزدی). تهران: انتشارات الزهرا.
ــــــــــ (1362). نهایۀ الحکمۀ. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی (وابسته به جامعۀ مدرسین).
مدرس زنوزی، آقا علی (1378). مجموعه مصنفات حکیم مؤسّس آقا علی مدرس تهرانی (سه جلد). تصحیح و تحقیق محسن کدیور. تهران: اطلاعات.
مصباح یزدی، محمدتقی (1363). دروس فلسفه. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1364). آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
ــــــــــ (1391). شرح نهایۀ الحکمۀ (مجموعۀ مشکات). تحقیق و نگارش عبدالرسول عبودیت. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.