عوالم سه‌گانه‌ی وجود و نقش آن در حشر انسان از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

تقریر صدرالمتألهین از حشر، تقریری کامل و جامع است که به تبیین عقلانی بسیاری از آموزهای دینی کمک کرده و به جمع بسیاری از ظواهر شریعت می‌انجامد. او در این راه غالب اصول و نوآوری‌های فلسفی خود را به خدمت گرفته و از تمام ظرفیت حکمت متعالیه در این بخش بهره می‌برد. یکی از مبانی جهان شناختی او در مساله‌ی حشر انسان‌ها، عوالم سه‌گانه‌ی وجود است. او با طرح کردن دو عالم مثال و عقل به عنوان آخرت، و نیز با توجه به تناظر مشاعر انسانی با این عوالم و کیفیت ادراک انسان، به سیر صعودی نفس توجه کرده و حالات مختلف حشر انسان‌ها را با هر یک از این عوالم را توضیح می‌دهد. او با توجه به همین مطالب به تبیین عقلانی و اثبات ظواهر متون دینی در مورد بهشت و جهنم و کیفیت عذاب یا پاداش نفوس همت گماشته و در این باره، به سوالات مختلفی پاسخ می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra on the Threefold Realms of Being and its Role in ‎Human Beings Resurrection in the ‎Judgment Day

نویسندگان [English]

  • Ali Zamani Kharaei 1
  • Ali Allahbadashti 2
چکیده [English]

Mulla Sadra's exposition of the resurrection (hashr), is a comprehensive and complete one that helped rationalizing many religious teachings and results in affirming many scriptural texts. He applied most of his principles and innovations and used in full capacity his transcendent philosophy in this field. One of his cosmological basics on resurrection of human beings is the threefold realms of being. He pays attention to the ascending movement of soul, by proposing the two realms of Idea and intellect as hereafter, and also by considering the correspondence of human senses with these realms and explains different states of humans resurrection with regard to each realm. In this base, he explains external aspects of religious texts concerning Paradise and Hell and the quality of punishment and reward and answers many questions in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • resurrection
  • threefold realms of being
  • happiness and misery
قرآن کریم.
جوادی آملی، عبدالله (1389). رحیق مختوم. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا. قم: اسراء.
سبزواری، ملاهادی (1981) تعلیقات اسفار. در الحکمة ‌المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1414ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1386). نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
فیاضی، غلامرضا (1386). تعلیقات نهایة الحکمة در طباطبایی، 1386.
فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق). تفسیر الصافی. تحقیق حسین اعلمی. تهران: انتشارات الصدر.
ــــــــــ (1428ق). عین الیقین. بیروت: دار الحوراء.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار‌ الأنوار لدرر الأخبار الأئمة الأطهار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ملاصدرا (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. با تعلیقات ملاعلی نوری. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــــــ (1375). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. تصحیح و تحقیق حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت.
ــــــــــ (1382). شرح و تعلیقه بر الهیات شفاء. تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــــ (1383). شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ــــــــــ (1387). المظاهر‌الالهیة فى اسرار العلوم الکمالیة. مقدمه، تصحیح و تعلیق از سید محمد خامنه‏اى. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ــــــــــ (1389). مجموعه رسائل فلسفی. ج2: تصحیح گروهی از محققان، تهران: بنیاد حکت اسلامی صدرا.
ــــــــــ (1417). الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
ــــــــــ (1981). الحکمة ‌المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.