ملاک های زیبایی‌شناسی در فرم و محتوا، از نگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

چکیده

ملاصدرا در جای جای متون فلسفی خود به بحث در مورد زیبایی پرداخته و برای شناخت زیبایی در اشیاء ملاک‌های متنوعی ارائه کرده است. مسئله اصلی این پژوهش یافتن ملاک‌های زیبایی‌شناسی صدرایی است و بررسی اینکه این ملاک‌ها فرمی و ظاهری‌اند یا ناظر به محتوا و باطن اشیا. برای این منظور، با استناد به متون مختلف ملاصدرا ملاک‌های زیبایی در دو دسته‌ی فرمی و محتوایی دسته‌بندی شده و ارتباطات زیبایی‌های فرمی و محتوایی با یکدیگر و نسبت آنها با ارکان اصلی حکمت صدرایی تحلیل و بررسی شده است. نتایج تحلیل نشان می‌دهد که از نظر صدرا مطابق با سلسلۀ وجود، زیبایی همۀ موجودات نیز به جمال مطلق الهی ختم شده و اسماءالحسنی الهی علت همۀ زیبایی‌های عالم است. شناخت اسماءالحسنی موجب شناخت زیبایی اشیا است و در نتیجه همۀ ملاک های زیبایی‌شناسی صدرایی در فرم و محتوا نیز به اسماءالحسنی الهی بازمی‌گردد؛ در حقیقت، زیبایی از اسماءالحسنی آغاز شده و با طی مراتب تشکیکی وجود نازل می‌شود و ابتدا به محتوا و باطن و سپس از طریق باطن، به فرم و ظاهر اشیا سریان پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra on “the Aesthetic Criteria in Form and Content”

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mahdi ImamiJome 1
  • Jamal Ahmadi 2
1 Associate Professor, University of Isfahan
2 M.A student in Philosophy of Religion, University
چکیده [English]

Mulla Sadra has discussed about aesthetics in different sections in his writings. He introduces different criteria to recognize the beauty in different objects. The main question of this study is to find Mulla Sadra’s aesthetic criteria and to consider whether these criteria were formal or were toward the content and inner side of the objects. To do so, with respect to the Mulla Sadra’s writings, we categorized aesthetic criteria into two categories of criteria related to the form and those related to the content and then considered the relation between these two categories as well as their relation to the Mulla Sadra’a principle of wisdom. The result shows that in Sadra’s view and according to the hierarchy of the being, the beauty of all beings ends in the absolute divine beauteis and divine names are the causes of all beauty of the universe. The knowledge about these divine names can conduct human to the knowledge of the beauty of objects and as a result, all Mulla Sadra’s criteria related to the form and content refer to the divine names. In fact, beauty starts with divine names and reveals after passing the stages of gradation of existence and enters into the content first and then flows into the form and appearance of objects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Transcendental Philosophy"
  • "Aesthetics"
  • "Art"
  • "Form"
  • "Content"
  • "Divine names"
قرآن کریم.##آیت‌اللهی، حبیب‌الله (1384). شیوه‌های مختلف نقد هنری. تهران: سورۀ مهر.##ابن سینا، حسین بن عبدالله (1953م). رسالة فی العشق. تحقیق حلمی ضیاء اولکن. استانبول: دانشکدۀ ادبیات استانبول.##احمدی، بابک (1374). حقیقت و زیبایی. تهران: نشر مرکز.##اسمیت، ادوارد لوسی (1379). فرهنگ اصطلاحات هنری. ترجمۀ فرهاد گشایش. تهران: عفاف.##اکبری، رضا (1384). «ارتباط وجود شناسی و زیبایی‌شناسی در فلسفه ملاصدرا»، پژوهش‌های فلسفی‌ـ‌کلامی، شمارۀ 25، ص102ـ89.##امامی جمعه، مهدی (1385). فلسفۀ هنر در عشق‌شناسی ملاصدرا. تهران: متن.##اوکویرک، استینسون و همکاران (1393). مبانی هنر نظریه و عمل. ترجمۀ محمدرضا یگانه‌دوست. تهران: سمت.##بابایی، علی (1386). پریچهرۀ حکمت. تهران: مولی.##پاکباز، رویین (1379). دایرةالمعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر.##جنسن، چارلز (1384). تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی. ترجمۀ بتی آواکیان. تهران: سمت.##حسینی سرایی و همکاران (1386). ملاصدرا به روایت ما. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.##دهقان، مصطفی (1384). «چرا کارهای هنری را به نمایش بگذاریم». مجموعه مقالات جام نو و می کهن. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.##سجادی، سیدجعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفى ملاصدرا. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏.##صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.##ـــــــ. (1360). اسرار الآیات. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.##ـــــــ. (1366). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.##ـــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث.##طباطبایی، محمدحسین (1416ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.##قرشی، سیدعلی‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الإسلامیه.##گامبریج، ارنست (1394). تاریخ هنر. ترجمۀ علی رامین. تهران: نشر نی.##گراهام، گوردن (1383). فلسفۀ هنرها، درآمدی بر زیبایی‌شناسی. ترجمۀ مسعود علیا. تهران: ققنوس.##هاشم نژاد، حسین (1392). زیبایی‌شناسی در آثار ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالمتألهین. تهران: سمت.##