تحلیل نقدهای متأخران بر دیدگاه ملاصدرا دربارۀ ادراک صورت‌های خیالی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استاد گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

حقیقت علم و ادراک و چگونگى حصول آن برای نفس ناطقه، در حکمت متعالیۀ صدرایى از مرحلۀ معرفت‏شناسى فراتر رفته و وارد مباحث هستى‏شناسى شده است. صدرالمتألهین در دو حوزۀ ادراکات جزئی خیالی و ادراکات کلی عقلی، نوآورى‌هایی دارد که در فلسفه‌هاى پیش از او سابقه نداشته اما دیدگاه او دربارۀ مصدر بودن نفس در حصول ادراکات جزئی خیالی، از سوی برخی شارحان فلسفۀ او پذیرفته نشده است. در نوشتار حاضر، تلاش شده مظهریت نفس در ادراکات خیالی جزئى اثبات شود و نقدهای متأخران بر دیدگاه ملاصدرا مورد ارزیابی قرار گیرد. بر اساس دیدگاه‌ مظهریت نفس نسبت به ادراکات جزئی خیالی، این نتیجه به‌دست می‌آید که همۀ انسان‌ها در ادراک امور مادى و محسوس، در عالم مثال منفصل سیر کرده و ارتباط دائمى با این عالم برقرار مى‏کنند، بدون اینکه خود توجه تفصیلی به این ارتباط داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

analytical study about Reviews recent thinkers of the imaginary Perception in the perspective of Mullasadra

نویسندگان [English]

  • Mohammadali Vatandoost Haghighi Marand 1
  • seyyed mortaza Hoseini shahrudi 2
1 Assistant Professor of Philosophy and Islamic Wisdom, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
2 Professor of Philosophy and Islamic Wisdom, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

In transcendence wisdom, the essence of the knowledge and the mechanism of its grasping to human soul passed from epistemology and entered to ontology. Mulla Sadra has innovations in intellectual and universal conceptions and imaginary perceptions, which have not been in previous philosophies. In the perspective of Mulla Sadra, immediate perceptions are created by the soul. Some commentators in Mulla Sadra's philosophy have not accepted this view. In this paper, it is proved that the human soul does not always produce immediate perceptions, but accepts them from an abstract existence. Also, in this article, the critical look of some commentators on Mulla Sadra's philosophy about his point of view is examined and evaluated. Based on the view that the soul accepts imaginary perceptions, it is concluded that all humans, when they perceive material and perceptive objects, are in the realm of Ideals (al-Alam al-Mesal), but they do not pay much attention to the connection with this world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imaginary Perceptions
  • Intellectual Conception
  • Realm of Ideas (al-Alam al-Mesal)
  • the Centrality of Soul

مراجع

آشتیانى، سید جلال‏الدین (1378). منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران. قم: دفتر تبلیغات‏ اسلامی.
ــــــ. (1381). شرح بر زاد المسافر. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسائل. قم: بیدار.
ــــــ. (1404ق. الف). التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامى.
ــــــ. (1404ق. ب). الشفاء (الالهیات). تصحیح سعید زاید. قم: کتابخانۀ آیت‌‌الله مرعشى.
ــــــ. (1404ق. ج). الشفاء (الطبیعیات). تحقیق سعید زاید. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشى.
ــــــ. (2007م). رسالة احوال النفس. تحقیق فؤاد الاهوانى. پاریس: دار بیبلیون.
جوادی آملی، عبدالله (1386). رحیق مختوم. تنظیم و تدوین حمید پارسانیا. قم: اسراء.
دشتکى شیرازى، غیاث‌الدین (1382). اشراق هیاکل ‌النور. تحقیق على اوجبی. تهران: میراث مکتوب.
رازى، فخرالدین‌ (1406ق). کتاب النفس و الروح و شرح قواهما. تحقیق محمدصغیر معصومى. تهران: الابحاث الاسلامیة.
ــــــ. (1411ق). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات. قم: بیدار.
سبزواری، ملاهادی (1369). شرح المنظومة. تصحیح و تعلیق حست حسن‌زاده آملى. تحقیق و مقدمۀ مسعود طالبى. تهران: ناب.
ــــــ. (1383). اسرار الحکم. مقدمۀ منوچهر صدوقى سها. تصحیح کریم فیضى. قم: مطبوعات دینى.
ــــــ. (1981م). «تعلیقات اسفار» در ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح و مقدمۀ هانرى کربن، سید حسین نصر و نجفقلى حبیبی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
شهرزورى ، شمس‌الدین (1383). رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة. مقدمه، تصحیح و تحقیق نجفقلى حبیبی. تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران.
شیرازى، قطب‌الدین (1383). شرح حکمة ‌الاشراق. به‌اهتمام عبدالله نورانى و مهدى محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
صلیبا، جمیل (1366). فرهنگ فلسفى. ترجمۀ منوچهر صانعى دره‌بیدى. تهران: حکمت.
طباطبایی، سید محمد‌حسین (1424ق). نهایة‌ الحکمة‌‌. قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
ــــــ. (1981م). «تعلیقات اسفار» در ملاصدرا، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة، بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
عامرى، ابو‌الحسن (1375). رسائل. تحقیق و تصحیح سبحان خلیفات. تهران: مرکز نشر دانشگاهى. 
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
ــــــ. (1360). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق سید جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــ. (1361). العرشیة. تصحیح غلامحسین آهنی. تهران: مولى.
ــــــ. (1363). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسۀ تحقیقات فرهنگى.
ــــــ. (1375). مجموعه رسائل فلسفى صدر‌المتألهین. تحقیق و تصحیح حامد ناجى اصفهانى. تهران: حکمت.
ــــــ. (1387). سه رسالۀ فلسفى. تحقیق، تصحیح و مقدمۀ سید جلال‌الدین آشتیانى. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
ــــــ. (بی‌تا الف). الحاشیة على الهیات الشفاء. قم: بیدار.
ــــــ. (بی‌تا ب). تعلیقات بر حکمةالاشراق. به‌همراه شرح قطب‌الدین شیرازی. بی‌جا: بی‌نا.
مولوی، جلال‌الدین محمد. مثنوى معنوى. دفتر چهارم.
میرداماد، محمدباقر (1381). مصنفات میر‌داماد. به‌اهتمام عبدالله نورانى. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 آبان 1394
  • تاریخ بازنگری: 09 دی 1394
  • تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار