ذی شعور بودن جمادات در حکمت متعالیه

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران (نویسندۀ مسئول).

2 دکترای فلسفه و کلام اسلامی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، تویسرکان، ایران.

چکیده

یکی از مسائلی که در میان فلاسفه و عرفا مطرح می‌شود، علم و شعور موجودات مادی است. همۀ فیلسوفان معتقدند انسان موجودی مدرِک است، اما در اینکه مادیات نیز از چنین ادراکی برخوردار باشند، اتفاق نظر وجود ندارد. برخی از فلاسفه معتقدند اجسام به‌خاطر مادی بودنشان، از یکدیگر غایبند و این غیبت به‌معنای نداشتن علم و ادراک به خود و به دیگران است. اما برخی دیگر،‌ همچون ملاصدرا، معتقدند همۀ موجودات صاحب شعورند. عمده دلیل این گروه این است که چون علم و وجود مساوق یکدیگرند، پس هر موجودی از آن جهت که موجود است، عالم و شاعر است. در این نوشتار تلاش شده تفاوت فلسفۀ ملاصدرا با فیلسوفان پیش از او در این‌باره روشن شود. مهم‌ترین تفاوت این است که در اندیشۀ ملاصدرا وجود اصیل است و اصالت وجود هر گونه تفاوت ماهوی بین موجودات را رد می‌کند. او برخلاف فیلسوفان پیشین، موجودات را به بسیط و مرکب، مادی و مجرد، زنده و غیر زنده، مجرد و مادی، حضوری و حصولی، بسیط و مرکب و... تقسیم نمی­کند، لذا تفاوت ماهوی بین موجودات وجود ندارد، بلکه آنچه ترسیم‌کنندۀ اختلاف بین موجودات است، اختلاف تشکیکی آنها در وجود است. نتیجه اینکه، وجود و صفات وجودی مساوقند و وجودات مادی نیز به‌واسطۀ برخورداری از وجود، مرتبه‌ای از علم را در خود دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Consciousness of Inanimate Objects in the Transcendent Wisdom

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammad Borna 1
  • Hosein Asa 2
1 Assistant Professor, Islamic Azad University, Toyserkan, Iran.
2 Ph.D. in Philosophy and Islamic Theology, Lecturer at Islamic Azad University, Toyserkan, Iran.
چکیده [English]

One of the issues discussed among philosophers and mystics, is perception of material creatures. Human beings have understood by all philosophers as capable of perception. But that materials have such perception, there is no consensus. Some philosophers believe that because material objects are absent from each other, this absence means no perception of self and others. But others, such as Mulla Sadra, believe that all beings are conscious, because since existence and knowledge are correlated, every being is conscious because of its being existent. In this paper, we try to show differences between Mulla Sadra and his predecessors; and the most important difference is that he believes in the priority of existence. And it rejects any difference in nature between organisms. In contrast to his predecessors, Mulla Sadra does not divide beings to simple and complex, material and immaterial, live and non-live, abstract and concrete, and etc. Therefore, there are no fundamental differences between creatures. But what that indicates the difference between creatures is their gradational difference. Thus, there is no essential difference between them. Therefore, the existence and attributes of existence are correlated and the material objects are conscious because they are existent and participate some grade of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge
  • Perception
  • Originality of Existence
  • Eqivalence
  • Gradation of existence
  • Simple Knowledge
  • Complex Knowledge
قرآن کریم.
ابن سینا (1404ق). الشفاء. تحقیق سید زاید. قم. کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
ایموتو، ماسارو (1378الف). تصویری از عشق بر روی آب. ترجمۀ نفیسه معتکف. تهران: درسا.
ـــــ. (1378ب). شفابخشی با بلورهای آب. ترجمۀ نفیسه معتکف. تهران: درسا.
ـــــ. (1378ج). حیات اسرارآمیز آب. ترجمۀ نفیسه معتکف. تهران: درسا.
جوادی آملی، عبدالله (1368). شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه. بخش اول و دوم از جلد ششم. تهران: الزهرا.
ـــــ. (1372). شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه. بخش سوم از جلد ششم. تهران: الزهرا.
ـــــ. (1382). رحیق مختوم. ج1. قم: اسراء.
سبزواری، ملاهادی (1360). التعلیقات علی الشواهد الربوبیة. تصحیح و تحقیق سید جلال­الدین آشتیانی. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1411ق). تفسیر کبیر. بیروت: دار الکتب العلمیه.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1376). تفسیر المیزان. ترجۀ محمدباقر موسوی همدانی. قم: اسلامی.
ـــــ. (1377). نهایة الحکمة. ترجمه و شرح علی شیروانی. تهران: الزهرا.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق). بحار الانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقات علی النهایة الحکمة. قم: مؤسسۀ در راه حق.
مطهری، مرتضی (1372). مجموعه آثار. ج 9. قم: صدرا.
ـــــ. (1379). انسان در قرآن. قم: صدرا.
ـــــ. (1389). شرح منظومه. تهران: صدرا.
ملاصدرا، صدرالدین محمد (1340). المشاعر. ترجمۀ غلامحسین آهنی. تهران: مولی.
ـــــ. (1362). مبدأ و معاد. ترجمۀ احمد بن محمد الحسینی اردکانی و به کوشش عبدالله نورانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــ. (1363الف). مفاتیح الغیب. مقدمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــ. (1363ب). تفسیر سورۀ سجده. ترجمۀ محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــ. (1366). شرح اصول کافی، کتاب عقل و جهل. ترجمۀ محمد خواجوی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــ. (1378). رساله اجوبة المسائل الکاشانیة. تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت.
ــــــ. (1383). الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة. ترجمۀ جواد مصلح. تهران: سروش.
ــــــ. (1387). المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیة. مقدمه و تصحیح سیدمحمد خامنه­ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1422ق). شرح الهدایة الاثیریة. بیروت: مؤسسۀ التاریخ العربیه.
ــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
ـــــ. (بی‌تا). الحاشیه علی الهیات الشفاء. قم: بیدار.
نوری، حسین (بی­تا). دانش عصر فضا. تهران: جهان.