تحلیل و بررسی نظام احسن از منظرحکمت متعالیه

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه معارف، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

نظام احسن به‌معنای بهترین و کامل‌ترین نظامی است که خدا آفریده است. پرسش این است که آیا نظام آفرینش فعلی، کامل­ترین جهان ممکن است؟ آیا با وجود علم، قدرت و خیرخواهی خدا، آفرینش دنیایی کامل­تر از این عالم ممکن نبود؛ آفرینشی که در آن هیچ شر و زشتی نباشد؟ ملاصدرا با توجه به صفات کمالی خداوند (مانند: علم، حکمت، قدرت و رضایت الهی)، و نیز وجود مقتضی و نبود مانع در آفرینش، با تبیین و تحلیل عقلی، اثبات می‌کند که کامل‌تر از آفرینش کنونی قابل تصور نیست. از این‌رو، نظام آفرینش فعلی (با وجود شر قلیل) کامل‌ترین نظام ممکنی است که خدای تعالی آفریده است، چرا که اگر کامل‌تر از آن شدنی بود، با وجود مقتضی و نبود مانع، آن را می‌آفرید. آنچه در این پژوهش خواهد آمد مبانی و دلایل عقلی و وحیانی حکمت متعالیه در اثبات کامل بودن جهان موجود، علی‌رغم وجود برخی شرور، و تحلیل و بررسی آن با توجه به آثار فلسفی و تفسیری صدرالمتألهین و برخی پیروان حکمت متعالیه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Best System of Creation according to Transcendent Philosophy

نویسنده [English]

  • sayyad hasan bathayi
Associate Professor, Islamic Department of Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Best system of creation means the best and most perfect system that God created. The question is that whether this actual creation system is the most perfect possible world or not. Whether with the science, power and benevolence of God there is no possibility to create a world more perfect than it. The creation which has no evils and badness in it. Mulla Sadra with regard to God's perfection attributes, such as science, power, divine consent, existence of fit and lack of obstacle, through expressing and intellectual analyzing confirms that more perfect than this world can’t be imagined. Hence, present creation system is the most perfect one that God created. And if more perfect than it be possible, God created it with existence of fit and lack of obstacle. Hence the present world with little evil is the possible most perfect world that God created. Which will be said in this research consists in the bases and intellectual and essential reasons of transcendent philosophy in confirming the perfectness of the world regardless of evils existence and analyzing it with considering to interpretive and philosophical works of Sadr-al-Mota’allehin and some of transcendent philosophy's followers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Best System
  • Evils
  • Noblest Possibility
  • Connectivity
  • Favor
  • Sadr-al-Mota’allehin
قرآن مجید.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1388). قواعد کلی فلسفی در فلسفۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ایمان­پور، منصور (1385). «کاملیت جهان موجود و مسئلۀ شر در اندیشۀ ابن‌سینا و ملاصدرا». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شمارۀ 199.
پترسون، مایکل و دیگران (1393). عقل و اعتقاد دینی. ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر تسنیم. تحقیق محمدحسین الهی‌زاده. قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1379). خیر الاثر در رد جبر و قدر. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار العلم.
سبزوای، ملاهادی (1416ق). شرح منظومه. تعلیقۀ حسن حسن‌زاده آملی. تهران: نشر ناب.
شیخ طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌. چاپ‌ احمدحبیب‌ قصیر عاملی‌. بیروت.
شیرازی، قطب‌الدین محمود (1379). شرح حکمة الاشراق. به‌اهتمام عبدالله نوری، تهران: دانشگاه تهران.
شیروانی، علی (1376). شرح نهایة الحکمة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
صادق‌زاده، فاطمه (1389). «نظام أحسن و مسئلۀ شرور در فلسفۀ ابن‌سینا». دوفصلنامۀ حکمت سینوی (مشکوة النور)، شمارۀ 43.
طباطبایی، سید محمدحسین (1362). نهایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین.
ــــــ. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعۀ مدرسین.
غزالی طوسی، ابوحامد (1333). کیمیای سعادت. تهران: کتابخانه و چاپخانه مرکزی.
فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق). تفسیر صافی. تهران: صدر.
کاپلستون، فردریک (1388). تاریخ فلسفه، ج1: یونان و روم. ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی. تهران: علمی و فرهنگی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقة علی نهایة الحکمة. قم: سلمان فارسی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1360). اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــ. (1380). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج7: تصحیح و تحقیق مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1381). المبدأ و المعاد. تسحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1383الف). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج2: تصحیح و تحقیق مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1383ب). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج8: تصحیح و تحقیق علی اکبر رشاد. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1419ق). تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.