تبیین مسئلۀ «امکان حرکت در مجردات» و پاسخ به اشکالات پیرامون آن

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 استاد گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

یکی از مسائل مهم فلسفی در مبحث حرکت، مسئلۀ «امکان یا امتناع حرکت در مجردات» است. این مسئله پیوند وثیقی با مسئلۀ وجود عینی هیولا و مادۀ المواد دارد. فیلسوفان مشائی با براهینی همچون «برهان قوه و فعل» و «برهان فصل و وصل»، تلاش کرده‌اند اثبات کنند که هیولای اولی وجود عینی در عالم جسمانیات دارد؛ از سویی دیگر، آنها حرکت را مبتنی بر وجود هیولا دانسته‌اند. بدین ترتیب، از آنجا که موجودات مجرد، خالی از ماده هستند، وقوع حرکت در مجردات را انکار کرده‌اند. بسیاری از فیلسوفان معاصر، با نقد براهین دال بر هیولا، وجود عینی هیولا و ملازم بودن حرکت با ماده را انکار کرده و به اثبات امکان حرکت در مجردات پرداخته‌اند. از دیگر مسائل مهمی که حل آنها مبتنی بر مسئلۀ «امکان حرکت در مجردات» است، مسئلۀ «حرکت جوهری نفس» و «تکامل نفس در برزخ و قیامت» است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Explanation about the Problem of “the Possibility of Motion in Abstract Beings” and Reply to its Bugs

نویسندگان [English]

  • Hossein Islami 1
  • Abdollah Nasri 2
1 Ph. D Student of Islamic Philosophy and Theology, Allama Tabatabei Univesity, Tehran, Iran.
2 Professor of Philosophy, Allama Tabatabei Univesity, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In discussing about motion, the possibility or impossibility of motion in abstract beings is one of the central problems. This problem has a strong relation to the problem of reality of chaos and first matter. Peripatetic philosophers, in one hand, through arguments, such as “argument by potentiality and actuality” and “separation- connection proof’ have assert that the chaos is a real corporeal being. Because abstract beings are, according to them, devoid of matter, they have founded the reality of motion on the material reality of the chaos. So, they rejected the existence of motion in abstract beings. By contrast, many contemporary philosophers rejected the arguments about real existence of the chaos, and denied the correlation between real chaos and existence of motion, and, so, they have asset the possibility of motion in abstract beings. The other essential problem, that its solution come after the problem of ‘possibility of motion in the abstract beings’ is the problem of ‘substantial motion in the soul’ and the problem of ‘evolution of soul in isthmus life and resurrection’.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chaos
  • Potentiality and Actuality
  • Motion in the Abstract Beings
  • substantial Motion in the Soul
  • Evolution in the Isthmus
قرآن مجید.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1388). قواعد کلی فلسفی در فلسفۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ایمان­پور، منصور (1385). «کاملیت جهان موجود و مسئلۀ شر در اندیشۀ ابن‌سینا و ملاصدرا». نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شمارۀ 199.
پترسون، مایکل و دیگران (1393). عقل و اعتقاد دینی. ترجمة احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
جوادی آملی، عبدالله (1386). تفسیر تسنیم. تحقیق محمدحسین الهی‌زاده. قم: اسراء.
حسن‌زاده آملی، حسن (1379). خیر الاثر در رد جبر و قدر. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار العلم.
سبزوای، ملاهادی (1416ق). شرح منظومه. تعلیقۀ حسن حسن‌زاده آملی. تهران: نشر ناب.
شیخ طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان‌ فی‌ تفسیر القرآن‌. چاپ‌ احمدحبیب‌ قصیر عاملی‌. بیروت.
 
 
 
شیرازی، قطب‌الدین محمود (1379). شرح حکمة الاشراق. به‌اهتمام عبدالله نوری، تهران: دانشگاه تهران.
شیروانی، علی (1376). شرح نهایة الحکمة. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
صادق‌زاده، فاطمه (1389). «نظام أحسن و مسئلۀ شرور در فلسفۀ ابن‌سینا». دوفصلنامۀ حکمت سینوی (مشکوة النور)، شمارۀ 43.
طباطبایی، سید محمدحسین (1362). نهایة الحکمة. قم: جامعۀ مدرسین.
ــــــ. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعۀ مدرسین.
غزالی طوسی، ابوحامد (1333). کیمیای سعادت. تهران: کتابخانه و چاپخانه مرکزی.
فیض کاشانی، ملامحسن (1415ق). تفسیر صافی. تهران: صدر.
کاپلستون، فردریک (1388). تاریخ فلسفه، ج1: یونان و روم. ترجمۀ جلال‌الدین مجتبوی. تهران: علمی و فرهنگی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1405ق). تعلیقة علی نهایة الحکمة. قم: سلمان فارسی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1360). اسرار الآیات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــ. (1380). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج7: تصحیح و تحقیق مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1381). المبدأ و المعاد. تسحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه‌نظری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1383الف). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج2: تصحیح و تحقیق مقصود محمدی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1383ب). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة. ج8: تصحیح و تحقیق علی اکبر رشاد. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1419ق). تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.