نارسایی نظریه وحدت تشکیکی وجود

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

مدرس دانشگاه فرهنگیـان سـنندج (پـردیس شـهید مـدرس)، سنندج، ایران.

چکیده

مطابق اصول و مبانی نظریۀ وحدت تشکیکی وجود،‌ از آنجایی که در این نظریه وجود امری اصیلِ حقیقی است و در این وجودِ اصیلِ حقیقی، تشکیک راه دارد، سلسله مراتبی از وجودها (موجودات)، تحقق دارند که وجودِ آنها همگی اصیل و حقیقی است. از این­رو، سؤال اساسی این است که این نظریه با چه نارسایی‌هایی روبرو است؟ آیا بر بنیاد اصول نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، می‌توان این نارسایی‌ها را برطرف کرد؟ از آنجا که این دستگاه فلسفی در تبیینِ تشکیک انواع، تشکیک عرضی، مطلقیت ذات حق تبارک و تعالی، اتصافِ تمامی مراتب وجود به اوصاف کمالی وجودی و تقسیم وجود به ثابت و سیال‌، ناتوان است، با نارسایی‌هایی روبروست که این نظریه را دچار چالش کرده است. البته نارسایی­های نظریۀ وحدت تشکیکی وجود، تنها با تأویل و تبیین آن به نظریۀ وحدت شخصی وجود، قابل رفع نیست. درنتیجه، با عدول از این نظریه، جایگزین کردنِ نظریۀ وحدت شخصی وجود، تبیین فلسفی آن، بازسازی مفاهیم فلسفی در پرتو این نظریه و طراحی دستگاه فلسفی نوین، می‌توان این نارسایی‌ها را برطرف نمود. شاید به همین دلیل بود که ملاصدرا نیز در اواخر جلد دوم اسفار و ایقاظ النائمین، با عدول از نظریۀ وحدت تشکیکی، نظریۀ وحدت شخصیۀ وجود را مطرح کرد اما نتوانست آن را کامل کند. تحقیق حاضر می‌تواند گامی کوچک در جهت آغاز این اقدام بزرگ باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Inadequacy of Theory of Analogical Unity of Existence

نویسنده [English]

  • bagar Hossinlo
Lecturer in Farhangian University of Sanandaj,Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Since, in accordance with the principles ofanalogical unity of existence doctrine, existence is a real original thing and is gradation in this real original existence; there are levels of existences that are original and real, their existence, in all. According to this, the fundamental question is that what is the Inadequacy of this theory? Can this Inadequacy be resolved on the basis of the principles of analogical unity of existence doctrine? Since this philosophical system, is faced with challenging Inadequacy because is weak in explanation of gradation of species, horizontal gradation, absoluteness of God, description of all levels of existence to adjectives of perfection and existential. Of course the Inadequacy of analogical unity of existence doctrine, with its interpretation and explanation, can be resolved by personal unity of existence doctrine.
So, with puting aside this theory, (as Mulla Sadra did) and replacing personal unity of existence doctrine, its philosophical explanation, a reconstruction of philosophical concepts in this theory, and the design of the new philosophical system; this Inadequacy can be resolved. Probably, the reason is that Mulla Sadra, at the end of the second volume of Asfar and in book of Igaz an-naimin (Awakening the sleepers), with puting aside doctrine of analogical unity of existence, he paid in doctrine of personal unity of existence but he could not complete it. So, this research could be a small step towards the beginning of completing that.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gradation of Existence
  • Analogical Unity
  • Mulla Sadra
  • Species
  • Inadequacy
قرآن مجید.
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1372).قواعد کلی فلسفه در فلسفه اسلامی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــ. (1367). شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی. تهران: حکمت.
ابن سینا (1376).الهیات شفا. تحقیق حسن حسن­زاده آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1372). شرح حکمت متعالیه. جزء ششم. قم: الزهراء.
ــــــ.  (1386). رحیق مختوم. تحقیق حمید پارسانیا. قم: اسراء.
ــــــ. (1387). عین نضاح (تحریر تمهید القواعد).تحقق حمید پارسانیا. قم: اسراء.
ــــــ. (1389).تسنیم. تحقیق حسین شفیعی و محمد فراهانی. قم: اسراء.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1417ق). مهر تابان (یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی سید محمدحسین طباطبایی تبریزی). مشهد: انتشارات علامه طباطبایی.
حسینی، احمد؛ اکبریان، رضا (1388). «مقایسه آموزه «جوهر» در دو کتاب مقولات و متافیزیک ارسطو». معرفت فلسفی. ش3 (دوره 6). 171-153.
ربانی گلپایگانی، علی (1374).ایضاح الحکمة. قم: اشراق.
طباطبایی محمد حسین (1981م). تعلیقه بر الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ــــــ. (1410ق). توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان سید احمد کربلایی و شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی). به ضمیمه‌ محاکمات و تذییلات علامه طباطبایی و حسین طهرانی. تهران: حکمت.
ــــــ. (بی‌تا).اصول فلسفه و روش رئالیسم.شرکت افست سهامی عام.
ــــــ. (1362). نهایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
کاپلستون. فردریک (1368). تاریخ فلسفه (یونان و روم). ترجمه سید جلال­الدین مجتبوی. تهران: سروش.
مصباح یزدی. محمدتقی (1363). تعلیقه بر نهایة الحکمة. تهران: الزهراء.
مطهری مرتضی (1366). شرح مبسوط منظومه. تهران: حکمت.
ــــــ. (1373). شرح منظومه. تهران: صدرا.
ــــــ. (1389). عدل الهی. تهران. صدرا.
ــــــ. (بی­تا). حرکت و زمان در فلسفه اسلامی. تهران: حکمت.
ملاصدرا (1981م).الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ــــــ. (1340). رساله سه اصل. به انضمام منتخب مثنوی و رباعیات او. تصحیح سید حسین نصر، تهران: دانشکده علوم معقول و منقول.
ــــــ. (1420ق).مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. تهران: حکمت.
ــــــ. (1360). اسرار الآیات. تحقیق محمد خواجوی. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ــــــ. (1361). ایقاظ النائمین. مقدمه و تصحیح محسن مؤیدی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ــــــ. (1363). المشاعر. ترجمه بدیع الملک میرزا عمادالدوله. به اهتمام هانری کربن. تهران: طهوری.
ــــــ. (1378).المظاهر الالهیة فی الاسرار العلوم الکمالیة. تحقیق سید محمد خامنه­ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1380).اسفار الاربعه. تصحیح و تحقیق مقصود محمدی؛ باشراف سید محمد خامنه­ای. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1382).تعلیقه بر الهیات الشفاء. تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.