تحلیل و بررسی اجزای نظریه سهروردی درباره علم با ملاحظه نقدهای صدرایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حکمت متعالیه دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول)

2 دانشیار گروه فلسفۀ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

 علم و مباحث پیرامون آن در جای­جای آثار سهروردی به­طور پراکنده مطرح شده که تبیین نظر نهایی وی را دشوار ساخته است. به­منظور استقصاء و بازکاوی اجزای نظریه وی، این اقوال و آراء پراکنده در دو جزء سنت­زدایی و نظریۀ اشراقی بازسازی شده است. در جزء سنت­زدایی به نقد مشائیان پرداخته و بر نظریه‌های مختلف علم، به خصوص علم به­واسطه تعریف، ادراک حسی، مفاهیم اولی یا مقدم بر تجربه انتقاد کرده و در نظریه اشراقی، ضمن ارجاع علم به بصر، نظریات مختلف درباره کیفیت ابصار همچون نظریۀ خروج شعاع و نظریه انطباع را نقل و نقد کرده و حقیقت ابصار را اضافه اشراقی و حقیقت علم را حضور و ظهور اشیاء دانسته است. در نوشتار حاضر ضمن استقرای آراء و بازکاوی اجزای نظریه سهروردی درباره علم، به طرح و تبیین نقدهای ملاصدرا بر آن و تحلیل و بررسی موارد اختلاف آن­ها پرداخته می­‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis and Study of the Components of Suhrawardi's Theory of Knowledge With regard to Mulla Sadra's Critiques

نویسندگان [English]

  • zohre zarei 1
  • amir shirzad 2
1 PhD. Candidate in Transcendental Theosophy, Kharazmi University, Tehran, Iran(corresponding author).
2 Associate Professor, Department of Philosophy, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The problem of knowledge and topics surrounding it have been discussed sporadically in Suhrawardi's works, making it difficult to explain his final point. In order to gather and re-examine the components of his theory, these sporadic remarks and ideas have been restored in two parts consisting of the iconoclasm and the ishraqi theory. In the first part, he has criticised the peripatetics and he has made objections to the various theories of knowledge, especially knowledge by means of definition, sensory perception, first concepts or prior to experience, and in another part, which is his ishraqis theory, while referring knowledge to basar, He has Quoted and criticized the various ideas about the quality of ibsar, such as the theory of the departure of the radius and the theory of impression, and has considered the truth of Al-ibsar as Ishraqi reloction and the truth of knowledge as the presence and appearance of objects. In this article, through enumerating the views and exploring the components of the theory of Suhrawardi about knowledge, we have elaborated and explained Mulla Sadra's critiques on it, and have studied and analyzed their differences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Suhrawardi
  • Ishraqi Knowledge
  • Basar
  • Mulla Sadra
  • the Truth of Knowledge
ابراهیمی‌ دینانی، غلامحسین (1364). شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی. تهران: حکمت.
ابن‌سینا (1404الف). الشفاء، تصحیح سعید زاید. قم: کتابخانه آیت­الله المرعشی.
ـــــــ. (1989م). الحدود (ضمن کتاب المصطلح الفلسفی عند العرب). مقدمه و تصحیح و تعلیق عبدالامیر الاعسم. قاهره: الهیئه المصریه.
امین­رضوی، مهدی (1377). سهروردی و مکتب اشراق. ترجمه مجدالدین کیوانی. تهران: نشر مرکز.
رازی، فخرالدین (1411ق). المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات. قم: بیدار.
سلیمانی‌امیری، عسکری (1383). «صعوبت یا سهولت حد و رابطه آن با وضع اسماء عام بر مسما». معرفت فلسفی. ش4. ص81-112.
سهروردی، شهاب­الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (التلویحات). تصحیح و مقدمه هانری ‌کربن. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شهرزوری، شمس‌الدین محمد (1372). شرح حکمة الاشراق. مقدمه و تحقیق حسین ضیایی تربتی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شیرازی، قطب الدین (1383). شرح حکمۀ‌الاشراق. به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ضیایی، حسین (1389). معرفت و اشراق در اندیشه سهروردی. ترجمه سیماسادات نوربخش. تهران: فرزان روز.
طباطبایی، محمدحسین (1981م). حاشیه بر اسفار اربعه. ج8. بیروت: داراحیاء­التراث العربی.
ـــــــ. (بی­تا). نهایة الحکمة. قم: المؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجامعه المدرسین.
مطهری، مرتضی (1370). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
ملاصدرا، (1371).التصور و التصدیق (ضمن جوهر النضید). قم: بیدار.
ـــــــ. (1375). مجموعه رسائل فلسفی (رساله تنقیح در منطق). تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
ـــــــ. (1388). تعلیقات بر شرح حکمۀالاشراق. تحقیق سیدمحمد موسوی بایگی، ج1. تهران: حکمت.
ـــــــ. (1391). تعلیقات بر شرح حکمۀ­الاشراق. تحقیق سیدمحمد موسوی بایگی. ج2. تهران: حکمت.
ـــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: داراحیاء­التراث العربی.
نوربخش، سیماسادات (1392). ملاصدرا و سهروردی (بررسی مقایسه­ای آرای فلسفی). تهران: هرمس.
یثربی، سیدیحیی (1389). حکمت اشراق سهروردی؛ گزارش حکمت اشراق، با تطبیق و نقد همراه با متن حکمۀ‌الاشراق. قم: بوستان کتاب.