تأثیر مبانی وجودشناسی ابن عربی در شکل‌گیری آموزه‌ تجسم اعمال

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 حوزه علمیه قم

2 دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

«تجسم اعمال» یا همان رابطه تکوینی اعمال و اعتقادات انسان با لذات و آلام اخروی، یکی از مهم‌ترین و پیچیده­ترین مسائل در باب معاد است. عرفا پیش از فلاسفه به این مسئله اشاره کرده و زوایای آن را بر اساس شهود و نقل، تبیین کرده­اند. در این مقاله تلاش می‌شود مبانی وجودشناختی ابن‌عربی که در تجسم اعمال نقش مستقیم یا حتی غیرمستقیم دارند، بررسی و رابطه آنها با تجسم اعمال روشن گردد. مبانی بررسی شده در این مقاله عبارتند از: وحدت وجود، تجلی، تطابق عوالم هستی و تجدد امثال. در بین مبانی مذکور، تجدد امثال و تطابق عوالم هستی، تاثیر مستقیم و وحدت وجود و تجلی، تأثیر غیر مستقیم در شکل­گیری ایده تجسم اعمال داشته­اند. بر اساس این مبانی، چیزی در عالم هستی معدوم نمی‌شود و با توجه به ظهور و بطون تجلیات، مرگ عبارت است از انتقال عالم ظهور به عالم بطون؛ تجسم اعمال نیز چیزی جز اظهار همان باطن نیست و اعمال انسان از بین نرفته و در عوالم دیگر عینیت و ظهور خواهند یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Influence of Ibn Arabi's Ontological Foundations on Formation of the Embodiment of Acts

چکیده [English]

"The embodiment of deeds", or the ontological relationship of human actions and beliefs with pleasures and pains of afterlife, is one of the most important and complex issues raised in resurrection. Gnostics pointed to this issue before philosophers and explained their angles based on intuition and traditions. In this article, the ontological foundations of Ibn Arabi, those are involved (direct or even indirect) in the embodiment of deeds, have been examined and their relationship with the embodiment of acts has been clarified. The principles studied in this article are: unity of being, manifestation, the accordance of worlds and the renewal of likes. Among the above mentioned principles, the unity of existence and the manifestation have indirect influence on the idea of ​​embodiment, and on the other hand, the accordance of worlds and the renewal of likes have had a direct influence on the formation of this view. Based on these principles, nothing in the universe has been annihilated and death is due to the appearance of the manifestations, namely the transfer of the visible world to invisible world and the embodiment of acts is nothing but the appearance of the immanence. Therefore, human actions will not be lost and become visible in other worlds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Embodiment of Deeds
  • Unity of Being
  • Manifestation
  • the Accordance of Worlds and the Renewal of Likes
قرآن کریم.
آشتیانی، سیدجلال­الدین (1370). شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم. تهران: امیرکبیر.
آملی، سیدحیدر (1422ق). تفسیر المحیط الاعظم. تصحیح محسن موسوی. تهران: وزارت ارشاد اسلامى.
ابن ترکه، صائن‌الدین (1360). تمهید القواعد. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
ابن‌عربی، محی­الدین (1367). مجموعه رسائل ابن‌عربی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــ‌. (1946م). فصوص الحکم. قاهره: درا احیاء الکتب العربیة.
ـــــــ‌. (بی­تا). الفتوحات المکیة. بیروت: دار الصادر.
جامی، عبدالرحمان (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. تهران: وزارت ارشاد اسلامى.
جوادی آملی، عبدالله (1387).تسنیم. قم: اسراء.
ـــــــ‌. (1390). عین نضاخ. تحقیق حمید پارسانیا. قم: اسراء.
ـــــــ‌. (1393). «تجدد امثال». حکمت اسراء. ش20.
جهانگیرى‏، محسن (1375). محیى الدین ابن عربى چهره برجسته عرفان اسلامى. تهران: دانشگاه تهران‏.
جیلى، عبدالکریم (1418ق). الانسان الکامل. تصحیح ابوعبدالرحمن صلاح. بیروت: دارالکتب العلمیة.
حسن‌زاده آملی، حسن (1371). سرح العیون فی شرح العیون. تهران: امیرکبیر.
دادبه، اصغر (1367). «تجسم اعمال». دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج14. تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏. بیروت: دار القلم.
رودگر، نرجس (1394). «حاکمیت اصل تطابق عوالم در تبیین تجسم اعمال در حکمت متعالیه». پژوهشنامه کلام. س2. ش3. ص46ـ27.
سبزواری، ملاهادی (1383). اسرار الحکم. تصحیح کریم فیضی. قم: مطبوعات دینی.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانرى کربن و دیگران. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
شریعتی سبزواری، محمدباقر (1382). «تجسم اعمال از منظر عرفانى و اخلاقى امام خمینى(ره)». مجموعه مقالات کنگره اندیشه‌های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره). ج15. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
فرغانى، سعیدالدین (1379). مشارق الدرارى شرح تائیه ابن فارض. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
فیض کاشانی، ملامحسن (1418ق). علم الیقین فی اصول الدین. تصحیح محسن بیدارفر. قم: بیدار.
قراملکی، محمدحسن (1375). «کاوشی در تجسم اعمال» کیهان اندیشه. ش68.
قونوی، صدرالدین (1381). اعجاز البیان فى تفسیر أم القرآن. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامى‏.
قیصری، داود (1375). شرح فصوص الحکم. تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: علمی و رهنگی.
ـــــــ‌. (1381). رسائل قیصری. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کربلایی، مرتضی (1375). «حضرات خمس». دانشنامة جهان اسلام. ج13. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
کرمانی، علیرضا (1390). بررسی معاد جسمانی از دیدگاه ابن‌عربی و ملاصدرا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مصطفوى، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
مطهری، مرتضی (1385). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــ‌. (1387). سه رسائل فلسفی. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــ‌. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
میرداماد، محمدباقر (1367). قبسات. تهران: دانشگاه تهران.
نسفی، عزیزالدین (1386). الانسان الکامل. تصحیح ماری ژان موله. تهران: طهوری.
هدائی، جعفر (1395). «تبیین تجسم اعمال بر اساس ترتب عوالم کلی وجود (ماده، مثال و عقل)». اندیشه نوین دینی. ش44. ص128ـ113.
همدانی، سیدعلی (بی­تا). حل فصوص الحکم. نرم‌افزار عرفان. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
یزدان‌پناه، یدالله (1393). مبانی و اصول عرفان نظری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).