تحقق نفس قبل از بدن در نظریه حدوث جسمانی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه تطبیقی دانشگاه قم، قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 استاد گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

مقدمات یک تدقیق در نظریه «نفسِ جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء» و بستر فکری آن، ما را متوجهِ کینونتی از نفس می‌کند که به واسطه سبب، قبل از ابدان و با حفظ هویت و تکثر معلولی، تحقق دارد و در عین اشتمال بر مراتب پایین­تر، طوری از اطوار حقیقت نفس است. لحاظ این کینونت، در فهم نظریه، نقشی به‌سزا دارد، چه اینکه فهمی نو از «حدوث» به ما ارائه می­دهد. این کینونت، اطلاق و وحدت نسبی دارد. بنابراین سلسله­ای از این کینونت‌ها قابل فرض است تا آنجا که به تقرر حقیقی و علوی نفس برسیم که واحد و مطلق محض و لابشرط از هر قید، ازجمله تقدم و تأخر، جسمانیت و تجرد، حدوث و قدم و... است. نفوس با همه اطوار و شئون خود ـ همچون جسمانیت و روحانیت و تقدم و تأخر و... ـ ظهور این واحد مطلق هستند؛ پس «جسمانیة الحدوث» بودن نفس عبارت است از تبیین چگونگی ظهور نفس عِلوی در نشئه تعینات. حرکت از جسمانیت به روحانیت، ظهور سعه و اطلاق نفس عِلوی است. منِ علوی و وحدت ادراکات آن در نفوس، مبنایی اساسی برای بسیاری از مباحث نظری ـ همچون «معرفت نفس و رب» و «فطرت» ـ و مباحث ناظر به عمل ـ همچون ادراکات اعتباری، باید و هست، رابطه دین و اخلاق، تعارضات خودگروی و... ـ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Realization of the Soul before the Body in the Theory of “Corporeal Occurrence”

نویسندگان [English]

  • Mahdi Enshaei 1
  • Mohsen Javadi 2
1 PhD Student of Comparative Philosophy, University of Qom, Qom, Iran (corresponding author).
2 Professor of Islamic Philosophy and Theology, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

With pondering in the theory of “corporeal occurrence and spiritual survival of the soul” and its intellectual platform, we will notice such an existence of soul that exists due to the cause, before the bodies, with identity maintaining and plurality of effects. Without considering this being, understanding the theory would be something not only incomplete but also something totally wrong. This being has a relative absoluteness and unity, therefore a series of these beings can be assumed that this leads us to a true stability and transiency of true soul which is unit and absolute and free from any conditions including the body and singularity and souls with all of faces and affairs are the manifestation of it. Therefore, the “corporeal occurrence” does not mean the beginning of its story from non-existence or pure possibility, though it is explaining the manifestation of transient soul in the ecstasy of being something. Moving from physicality to spirituality is the emergence of capacity and release of transient soul. Transient "I" is a basic foundation for many theoretical topics including "knowledge of the soul and the lord", "Fitrah" and topics which observe the actions like credit perceptions, obligations and descriptions, the relation between theology and ethic and self-contradictions and etc.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soul
  • Corporeal Occurrence
  • Spiritual Survival
  • Unity
  • Plurality
  • Absoluteness
  • Cause
  • Effect
آمدی، عبدالواحد (1366). غرر الحکم و درر الکلم. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌ترکه اصفهانی، صائن‌الدین (1381). تمهید القواعد. مقدمه، تصحیح و تعلیق سیدجلال­الدین آشتیانی. قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله (1403ق). الاشارات و التنبیهات. تهران: دفتر نشر کتاب.
ــــــ. (1404ق). الشفاء. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
اخلاقی، مرضیه (1384). «نگرش صدرا به عالم ذر و میثاق». اندیشه نوین دینی. ش3. ص196ـ177.
انشایی، مهدی (1386). «پیگیری و نقد فرا اخلاق سینوی در آراء استادان مطهری، حائری یزدی، مصباح یزدی، سبحانی و لاریجانی». فصلنامهاخلاق. ش9و10. ص127ـ100.
ــــــ. (1387). ادراکات اعتباری در حکمت متعالیه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه قم.
ــــــ. (1395). گستره وجودی من انسانی در تفکر حکمت متعالیه و تفکر جوزف باتلر، مبانی و لوازم. پایان‌نامه مقطع دکتری فلسفه تطبیقی. دانشگاه قم.
ــــــ. (1396). «مفهوم یکه، مفاهیم تکه و نقش آنها در تبیین اصالت وجود». جاویدان خرد. ش31. ص19ـ5.
ایجی، عضدالدین (بی­تا). المواقف. بیروت: مکتبة المتنبی.
تفتازانی، سعدالدین (1370). شرح المقاصد (جلد 5). قم: الشریف الرضی.
جوادی آملی، عبدالله (1387). عین النضاخ؛ تحریر تمهید القواعد. قم: اسراء.
رحیم­پور، فروغ‌السادات؛ راستیان، ابراهیم (1395). «بررسی امکان تحقق نفس جزئی قبل از حیات دنیوی با استمداد از نظریه وحدت شخصی وجود نزد ملاصدرا». فلسفه و کلام اسلامی. س49. ش2. ص190ـ175.
شیرازی، قطب‌الدین (1433ق). شرح حکمة الاشراق. به‌همراه حواشی ملاصدرا. تهران: حکمت
صفدری نیاک، مرتضی (1386). «موضوع حکمت متعالیه: وجود لابشرط مقسمی». معرفت فلسفی. ش17. ص166ـ139.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1377). اصول فلسفه و روش رئالیسم. ج3. قم: صدرا.
ــــــ. (1416ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ــــــ. (1428ق). توحید علمی و عینی. مشهد: بنیاد علامه طباطبایی.
عبودیت، عبدالرسول (1385). درآمدی بر نظام حکمت صدرایی. قم: چاپ مهر.
علامه حلی، حسن‌بن‌یوسف (1417ق). کشف المراد. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
لاهیجی، عبدالرزاق (1383). شوارق الالهام. قم: مؤسسه امام صادق (ع).
مصباح یزدی، محمد تقی (1380). شرح جلد هشتم اسفار. قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1382). مجموعه آثار. ج9 و 13. تهران: صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم (1361). المشاعر. اصفهان: مهدوی.
ــــــ. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــ. (1378). رسالة فی الحدوث. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1383). تعلیقات بر الهیات الشفاء. تصحیححامد ناجی اصفهانی. تهران: دانشگاه تهران.
ــــــ. (1387). رسالة فی اتحاد عاقل و المعقول. تصحیح بیوک علیزاده. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــ. (1410ق). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
وفائیان، محمدحسین (1395). «گونه­شناسی کثرت نفوس انسانی در سه مرحله قبل، حین و بعد از تعلق به بدن از دیدگاه صدرالمتألهین». فلسفه و کلام اسلامی. س49. ش1. ص163ـ139.