تبیین متافیزیکی زیست‌نوع‌های انسانی از دیدگاه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

چکیده

ملاصدرا و شارحان فلسفة او، با الهام از قرآن و عرفان و به مدد نگرش وجودی، از زیست‌نوع‌های انسانی گوناگونی سخن گفته­اند. پرسش جستار حاضر این است که چگونه ملاصدرا زیست­نوع­های انسانی متکثر را تبیین می­کند؟ برون­داد و نتایج به دست آمده عبارتند از: 1. بنا بر مبانی هستی­شناختی و انسان‌شناختی ملاصدرا، انسان وجودی است که در عین وحدت، متکثر و ذو وجوه است. او با استمداد از قرآن، ده مقام انسانی، با الهام از میراث عرفانی، هفت زیست‌نوع انسانی و با مدد نگرش وجودی­اش، سه زیست‌نوع کلان برای انسان در نظر می­گیرد؛ 2. از دیدگاه ملاصدرا راه رسیدن به مقامات انسانی گذر از سفرهای چهارگانۀ عرفانی است؛ 3. انسان، برخلاف دیگر موجودات عالَم، مقام معلوم و حدیقف ندارد، از اینرو نمی­توان او را را در هفت، ده یا هر عدد معینی از این زیست‌نوع­ها منحصر کرد، مگر اینکه بگوییم کلیات زیست‌نوع‌های انسانی به اعتباری، هفت، ده یا صد مقام است. افزون بر این، به‌دلیل وجود زیست‌نوع­های متنوع، نمی­توان برای زندگی آدمی نسخه­ای واحد با مختصاتی واحد در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra on Metaphysical Explanation of Human Biotypes

نویسندگان [English]

  • Abdollah Salavati 1
  • Zahra Lotfi 2
1 Associate Professor at Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran (corresponding author).
2 MA in Islamic Philosophy and Wisdom, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Mulla sadra and his philosophy descriptors, inspiring by Quran and Mysticism also by contribution of existential attitude, talked about various human biotypes. Here, the main question is that: how does Mulla Sadra explain the multiplied human biotypes? The answer is as follows: 1. Based on ontological and anthropological foundations of Mulla Sadra, human has simultaneously unity and polarity. He considers ten human dignities based on Quran, seven human biotypes by inspiring from mystical heritage and finally, three big human biotypes from his existential attitude. 2. From Mulla sadra’s point of view, the way to achieve human dignities is to pass mystical Quadr-trips. 3. Human, unlike other creatures in universe, has no certain and limited position. Thus one cannot limit him in 7, 10 or any certain number of biotypes; unless to express human biotypes as 7, 10 or 100 dignities. Moreover, not a unit prescription with unit coordinate, can be considered for human life due to various biotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human Biotypes
  • Life Style
  • Plurality
  • Alasfara Alarba’e
  • Mulla Sadra

مراجع

قرآن کریم.
آشتیانی، سیدجلال­الدین (1370). شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم. تهران: امیرکبیر.
آملی، سیدحیدر (1422ق). تفسیر المحیط الاعظم. تصحیح محسن موسوی. تهران: وزارت ارشاد اسلامى.
ابن ترکه، صائن‌الدین (1360). تمهید القواعد. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
ابن‌عربی، محی­الدین (1367). مجموعه رسائل ابن‌عربی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــ‌. (1946م). فصوص الحکم. قاهره: درا احیاء الکتب العربیة.
ـــــــ‌. (بی­تا). الفتوحات المکیة. بیروت: دار الصادر.
جامی، عبدالرحمان (1370). نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. تهران: وزارت ارشاد اسلامى.
جوادی آملی، عبدالله (1387).تسنیم. قم: اسراء.
ـــــــ‌. (1390). عین نضاخ. تحقیق حمید پارسانیا. قم: اسراء.
ـــــــ‌. (1393). «تجدد امثال». حکمت اسراء. ش20.
جهانگیرى‏، محسن (1375). محیى الدین ابن عربى چهره برجسته عرفان اسلامى. تهران: دانشگاه تهران‏.
جیلى، عبدالکریم (1418ق). الانسان الکامل. تصحیح ابوعبدالرحمن صلاح. بیروت: دارالکتب العلمیة.
حسن‌زاده آملی، حسن (1371). سرح العیون فی شرح العیون. تهران: امیرکبیر.
دادبه، اصغر (1367). «تجسم اعمال». دائرة المعارف بزرگ اسلامی. ج14. تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن‏. بیروت: دار القلم.
رودگر، نرجس (1394). «حاکمیت اصل تطابق عوالم در تبیین تجسم اعمال در حکمت متعالیه». پژوهشنامه کلام. س2. ش3. ص46ـ27.
سبزواری، ملاهادی (1383). اسرار الحکم. تصحیح کریم فیضی. قم: مطبوعات دینی.
سهروردی، شهاب‌الدین (1375). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح هانرى کربن و دیگران. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
شریعتی سبزواری، محمدباقر (1382). «تجسم اعمال از منظر عرفانى و اخلاقى امام خمینى(ره)». مجموعه مقالات کنگره اندیشه‌های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره). ج15. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
فرغانى، سعیدالدین (1379). مشارق الدرارى شرح تائیه ابن فارض. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
فیض کاشانی، ملامحسن (1418ق). علم الیقین فی اصول الدین. تصحیح محسن بیدارفر. قم: بیدار.
قراملکی، محمدحسن (1375). «کاوشی در تجسم اعمال» کیهان اندیشه. ش68.
قونوی، صدرالدین (1381). اعجاز البیان فى تفسیر أم القرآن. تصحیح سیدجلال­الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامى‏.
قیصری، داود (1375). شرح فصوص الحکم. تصحیح سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: علمی و رهنگی.
ـــــــ‌. (1381). رسائل قیصری. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کربلایی، مرتضی (1375). «حضرات خمس». دانشنامة جهان اسلام. ج13. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی.
کرمانی، علیرضا (1390). بررسی معاد جسمانی از دیدگاه ابن‌عربی و ملاصدرا. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مصطفوى، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
مطهری، مرتضی (1385). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــ‌. (1387). سه رسائل فلسفی. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــ‌. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
میرداماد، محمدباقر (1367). قبسات. تهران: دانشگاه تهران.
نسفی، عزیزالدین (1386). الانسان الکامل. تصحیح ماری ژان موله. تهران: طهوری.
هدائی، جعفر (1395). «تبیین تجسم اعمال بر اساس ترتب عوالم کلی وجود (ماده، مثال و عقل)». اندیشه نوین دینی. ش44. ص128ـ113.
همدانی، سیدعلی (بی­تا). حل فصوص الحکم. نرم‌افزار عرفان. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
یزدان‌پناه، یدالله (1393). مبانی و اصول عرفان نظری. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 27 شهریور 1397
  • تاریخ پذیرش: 31 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار