بررسی آراء صدرالمتألهین پیرامون نحوه پیدایش کثرات از واحد متعال با تکیه بر نقد قاعده الواحد

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شهید مطهری تهران (مدرسه عالی شهید مطهری)، تهران، ایران.

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهـران، تهـران، ایران (نویسنده مسئول).

چکیده

شاید بتوان گفت صدرالمتألهین شیرازی در آثار خود، به آراء همه حکمای پیش از خود درباره کیفیت صدور کثرت از وحدت اشاره نموده است. از این‌رو تحلیل نظر حقیقی او پیرامون این مسئله دشوار به نظر می‌رسد. با این همه، ما در این مقاله سعی نموده­ایم با مراجعه به کتب او، همه نظراتی که او در این‌باره عنوان داشته را گردآورده و مورد نقد و بررسی قرار دهیم. از بررسی نظرات مختلفی که صدرالمتألهین درباره به مسئله صدور مطرح می­کند، می­توان به این جمع­بندی رسید که او ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف فلسفی، کلامی و عرفانی که در آثار فلاسفه و متکلمین و عرفای پیش از او نیز عیناً یافت می­شود، به نوعی سعی نموده از قاعده موسوم به الواحد دفاع و در واقع بین این نظرات و این قاعده جمع نماید. ما در این مقاله به دنبال آن هستیم تا نشان دهیم که جمع بین این نظرات مختلف و قاعده الواحد، نه تنها کمکی به صدرالمتألهین در تبیین کیفیت صدور کثرات از واحد متعال ننموده بلکه او را با تعارضات بیشتری مواجه ساخته است و اگر در تبیین و توجیه نظرات خویش به این قاعده استناد نمی­نمود، استدلال‌های او موجه­تر و پذیرفتنی‌تر می­بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Sadr al-Muta'llehiīn on the Way of the Emergence of the multiplicity from the Almighty, Based on the Critique of Al-Wahid Rule

نویسندگان [English]

  • Alireza Azadegan 1
  • mahdi azimi 2
1 PhD Student in Philosophy and Islamic Theology, Shahid Motahari University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Tehran, Tehran, Iran (corresponding author).
چکیده [English]

We can say that Sadr al-Muta'llehin-al-Sharīī, in his works, have been mentioned the opinions of all the preconceived scholars regarding the quality of the issue of the multiplicity of unity. Hence, it is difficult to analyze his real opinion about this issue. However, in this article, we have tried to summarize and review all the comments that he has made in this regard. From the examination of the various views Sadra makes on the issue of issuance, one can conclude that he, however, expresses these views from various philosophical, verbal and mystical points of view, and in the works of philosophers and theologians And the mystics before him are equally found, he has somehow tried to defend the rule known as Al-Wahid and actually combine these views with this rule. But in this article we are seeking to show that the combination of these different views and the rule of Al-Wahid did not only help Sadra in explaining the quality of the exodus of the Almighty, but also confronts him with more conflicts, explaining and justifying his views did not rely on this rule, his arguments were more justified and acceptable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadr al-Muta'l-hın
  • Alwahid Rule
  • Issuance
  • Multiplicity
  • Unity
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمدبن‌علی (1377). الخصال. تهران: کتابچی.
ــــــ. (١٣٧٨). عیون اخبار الرضا (ع)‏. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
ــــــ. (١٣٩٨ق). التوحید. قم: موسسه نشر اسلامی.
ابن­سینا، حسین‌بن‌عبدالله (۱۳۷۱). المباحثات. قم: بیدار.
جوادی آملی، عبدالله (1383). توحید در قرآن. قم: اسراء.
ــــــ. (1385). سیرة رسول اکرم (ص) در قرآن. قم: اسراء.
ــــــ. (1386). عین نضاخ (تحریر تمهید القواعد). قم: اسراء.
عبودیت، عبدالرسول (1394). درآمدی به نظام حکمت صدرایی. ‏‏ تهران: سمت.
قیصری، محمدداوود (1375). شرح فصوص الحکم. ‏‏تهران: علمی و فرهنگی.
کفعمی، ابراهیم‌بن‌علی (1405ق). المصباح. قم: شریف رضی.
کلینی، محمدبن‌یعقوب (١٣٦٥). عیون اخبار الرضا (ع)‏. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم (۱۳۵۴). المبدأ و المعاد‏‏‏‏. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــ. (۱۳۶۰الف). اسرار الآیات‏‏‏‏. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ــــــ. (۱۳۶۰ب). الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــ. (۱۳۶۳الف). مفاتیح الغیب‏‏‏. تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگى.
ــــــ. (۱۳۶۳ب). المشاعر. تهران: طهورى.
ــــــ. (۱۹۸۱م). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
یثربی، سیدیحیی (1384). «نقدی بر قاعده الواحد و اصل سنخیت». ‏‏فصلنامه نقد و نظر. ش37و38. ص263ـ251.