رابطه علم و دین از منظر استاد مطهری (با تکیه بر نظریه تبدّل انواع)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور، قزوین، ایران (نویسندة مسئول).

2 مدرس دانشگاه پیام نور، قزوین، ایران.

چکیده

استاد مطهری، اسلام‌شناس ‌و متأله معاصر، از جمله متفکران و محققانی است که با رویکرد «گزینشی» به مسئله «علم» و «دین»، ازجمله نظریه تبدّل انواع، پرداخته و در تلاش است با رویکردی متفاوت و متعادل، با روش عقلانی ـ فلسفی و با وضوح بخشیدن به مسائل و موضوعات دینی، به داوری و بررسی ارتباط این دو بپردازد. او معتقد بود مشکلات جامعه بشری نو می‌شود و مشکلات نو به راه حل نو نیاز دارد. مقصود شهید مطهری از دین، «دین اسلام» و از علم، «علوم تجربی» است. او علاوه بر اعتقاد به هماهنگی و همگرا بودن علم و دین، و در برخی موارد بر مکمل و متمم بودن آنها تأکید می‌نماید. مطهری تعارض علم و دین را «توهم تضاد میان اصل خلقت با ترانسفوریسم» از منظر جهان‌بینی می‌داند و معتقد است اصل‌توحید و اصل تکامل، مؤید و مکمل یکدیگرند. او برای رفع این تعارض ظاهری، ضمن قائل شدن به نمادین بودن زبان وحی در داستان آدم، معتقد به تفکیک علم و دین از حیث زبان‌شناسی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Science and Religion in Mutahhari, based on the Theory of Transformation of Types

نویسندگان [English]

  • Meysam Akbarzadeh 1
  • Safoura Chegini 2
1 Assistant Professor, Payame Noor University, Qazvin, Iran (corresponding author).
2 Instructor in Payame Noor University, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Mutahhari, an Islamologist and a contemporary thinker, is one of the thinkers and researchers who has considered the problems of science and religion such as the theory of transformation of types with the approach of “selective”. He struggles to judge and examine the relationship between them with a different and equilibrant approach, an intellectual-philosophical method, and through clarifying the religious problems and issues. Mutahhari believed that the problems of human society are renewed, so the new problems need new solutions. According to Mutahhari, religion means “Islam” and science means “experimental sciences”. In addition to his belief to concordance and convergence of science and religion, he emphasizes that they complement and supplement each other in some cases. From perspective of worldview, Mutahhari maintains the conflict between science and religion is an illusion of contrast between origin of creation and transformation. Moreover, he adheres the principle of unity and the principle of evolution assist and complement each other. While believing to be symbolic of language of revelation in Adam’s story and to resolve the external conflict, he holds in separation of science and religion in regard to linguistics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muttahari
  • Science
  • Religion
  • Conflict between Science and Religion
  • Relationship between Science and Religion
  • Symbolic Language
الیاده، میرچا (1374). فرهنگ و دین. ترجمه زیر نظر بهاءالدین خرمشاهی. تهران: طرح نو.
باربور، ایان (1362). علم و دین. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
باقری، خسرو (1382). هویت علم دینی. تهران: وزارت
فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بخشی، عباس (1381). «درآمدی بر مناسبات علم و دین (چالش­ها و راه­حل‌ها)». فصلنامه مینوی خرد. س2. ش5. ص58ـ39.
ــــــ. (1390). ‌عقلانیت در سپهر دیانت. رشت: سپیدرود.
جوارشکیان، عباس (1371). «نظریه تکامل در تفسیر المیزان». رشد معارف اسلامی. ش16و17. ص24ـ19.
عبداللهی، محمدعلی (1381). «علم و دین». در جستارهایی در کلام جدید. تهران: سمت.
فرامرز قراملکی، احد (1373). موضع علم و دین در خلقت انسان. تهران: آرایه.
ــــــ. (1383). استاد مطهری و کلام جدید. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
مطهری، مرتضی (1353). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ــــــ. (1366). نهضت­های اسلامی در صد ساله اخیر. قم: صدرا.
ــــــ. (1367). تکامل اجتماعی انسان. قم: صدرا.
ــــــ. (1368). علل گرایش به مادیگری. در مجموعه آثار. ج1: قم: صدرا.
ــــــ. (1369الف). ده گفتار. قم: صدرا.
ــــــ. (1369ب). مقدمه‌ای بر جهان­بینی اسلامی. در مجموعه آثار. ج2. قم: صدرا.
ــــــ. (1370الف). ختم نبوت. تهران: صدرا.
ــــــ. (1370ب). آشنایی با قرآن. قم: صدرا.
ــــــ. (1371). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
ــــــ. (1375). جهان‌بینی (2). تهران: حکمت.
ــــــ. (1376). وحی و نبوت. در مجموعه آثار. ج2. تهران: صدرا.
ــــــ. (1377). مسئله شناخت. قم: صدرا.
ــــــ. (1378). تکامل اجتماعی اسلام. تهران: صدرا.
ــــــ. (1380). یادداشت­ها. تهران: صدرا.
ــــــ. (1385). بیست گفتار. قم: صدرا.
ــــــ. (بی‌تا‌). مقالات فلسفی. تهران: حکمت.
ملکیان، مصطفی (1381). «معنویت،‌ گوهر ادیان». در سنت و سکولاریسم. تهران: صراط.
هیوم، رابرت. (1389). ادیان زنده جهان. ترجمه عبدالرحیم گواهی. تهران: علم.
Whitehead, Alfred North (1925). Science and the Modern World. New York: Macmillan.