منطق فازی و اعتباریات عملی در قضایای اخلاقی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 استاد فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه فردوسی، مشهد، خراسان رضوی، ایران

چکیده

سنخ قضایای ­اخلاقی از منظر علامه­ طباطبایی و اعتباری­ بودن «حسن ­و ­­قبح» که مبنای آنهاست، حکایت از ­آن دارد که نمی­توان به ارزیابی و استنتاج قضایای ­اخلاقی با استفاده از منطق دوارزشی کلاسیک یا حتّی منطق چندارزشی ریاضی پرداخت. فیلسوف متبحّر در فقه­ و­ اصول به اطلاق در مفاهیم و نسبیت در مصادیق اخلاقی قائل است. قضایای­ اخلاقی اعتباری و تابع متغیّر پیوستۀ مصالح و مفاسد عام هستند. «منطق­ فـازی» یا «منطق ­ابهـام» الگویی از استدلال­های توأم با تقریب در ارزیابی­های انسانی به دست می­دهد و می­تواند با جایگزین­ کردنِ متغیّرهای ­زبانی با متغیّرهای عددی، مفاهیم، متغیّرها و سیستم­های نادقیق و مبهم بسیاری را به زبان ریاضی شبیه­سازی نماید. «درستی» یک متغیر زبانی است؛ زیرا با عبارات «درست» و «خیلی درست» و «نسبتاً درست» و «نه خیلی درست» و «نادرست» و «نه خیلی درست و نه خیلی نادرست» و نظایر این ارزش­گذاری می­شود. در این نوشتار بر­اساس بازنمایی مؤلفه­ای ارزش­های «درستـی» به عنوان یک متغیر زبانی اثبات می­شود که تا­کنون، منطـق­ فازی کامل­ترین مرجع شناخته­شدۀ ارزش­گذاری در قضایای­ اخلاقی، به­منظور نیل به ارزیابی­های دقیق در تصمیم­گیری­های پیچیدۀ انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Fuzzy Logic and Practical Mentally_ posited (i’tibari) Sciences in Moral Propositions

نویسندگان [English]

  • Sima Torabi Dashtbayaz 1
  • Seyyed Mortaza Hoseini Shahrudi 2
  • Alireza Kohansal 3
1 Ph.D. Student of Philosophy and Islamic Wisdom, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Professor of Philosophy and Islamic Wisdom, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
3 Associate Professor of Philosophy and Islamic Wisdom, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The nature of moral propositions from the point of view of Allameh Tabatabai and the validity of the "goodness and badness" that underlie them suggest that one cannot evaluate and deduce moral propositions by using either classical logic or even mathematical multi_valued logic. The philosopher proficient in jurisprudence believes in absoluteness in moral concepts and relativity in moral considerations. Moral propositions are constructional and follow the continuous variable of public interest and corruption. "Fuzzy Logic" or "The logic of ambiguity" provides a model of approximate arguments in human evaluations and can replace linguistic variables with numerical variables, concepts, variables, and many approximate and ambiguous systems and simulate in mathematical language. “Truth” is a linguistic variable because its values are linguistics such as true, very true, fairly true, not very true, untrue, not very true and not very untrue, etc. In this paper, based on the parametric representation of linguistic truth-values it is proved that so far, fuzzy logic has been the most perfect recognized reference in moral propositions for the purpose of achieving accurate evaluations of complex human decisions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Fuzzy Logic
  • Classical Logic
  • Practical Mentally-Posited (i’tibari) Sciences
  • Moral Propositions
  • Goodness and Badness

مراجع

ابن­ سینا، حسین (1375). اشارات و تنبیهات. ج 1. ترجمه و شرح حسن ملک­شاهی. تهران: سروش.
بیشاپ، باب (1385). سایه­ های واقعیت. ترجمۀ علی ستودۀ چوبری. تهران: روشنگران.
ترابی دشت­ بیاض، سیما (­1389). حسن­ و ­قبح اخلاقی از دیدگاه خواجه نصیرالدّین طوسی و علامه ­طباطبایی. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور مرکز تهران.
حائری­­­یزدی، مهدی (بی­تا). کاوش­های عقل عملی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
طباطبایی، ­سیّد­محمّد­حسین ­(1362الف). اصول فلسفه و روش رئالیسم. جلد 2. تهران: صدرا.
ـــــــــــ (1362ب). رسائل سبعه. قم: بنیاد علمی و فکری استاد علامه ­سیّد­محمّدحسین­ طباطبایی.
ـــــــــــ (1387). مجموعۀ رسائل. جلد 2. به کوشش سیّد­هادی خسروشاهی. قم: موسسۀ بوستـان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم).
ـــــــــــ (1392). نهایت فلسفه. ترجمۀ­­ مهدی تدیّن. قم: موسسۀ بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم).
ـــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 2. ترجمۀ محمّد­تقی مصباح یزدی. بنیاد علمی و فکری علامه ­­طباطبایی. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
 ـــــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 5. ترجمۀ محمّد­جواد حجتی­ کرمانی و محمّد­علی ­کرامی ­قمی. بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی. مرکز نشر­ فرهنگی رجاء.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 6. ترجمۀ سیّد­محمّد­باقر موسوی­همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه ­­طباطبایی. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 7. ترجمۀ سیّد­محمّد­باقر موسوی همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه ­طباطبایی. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 8. ترجمۀ سیّد­محمّد­باقر موسوی همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه ­طباطبایی. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر المیزان. ج 15. ترجمۀ سیّد­محمّد­باقر موسوی همدانی. بنیاد علمی و فکری علامه ­طباطبایی. مرکز نشر فرهنگی رجاء.
غروی ­اصفهانی، محمّد­حسین (بی­تا). نهایه الدرایه. ج 2. تهران: انتشارات حکمت.
کاسکو، بارت (1377). تفکّر فازی. ترجمۀ علی غفاری. تهران: دانشگاه خواجه نصیرالدّین طوسی.
کلر، جی.جِی و یواس، کلیر و بی. یوآن. (1381). تئوری مجموعه­های فازی. ترجمۀ محمّد­حسین فاضل ­زرندی. تهران: دانشگاه امیرکبیر.
مصباح یزدی، محمّدتقی (1379). آموزش فلسفه. جلد 1. تهران: چاپ و نشر بین­الملل سازمان تبلیغات اسلامی.
وارنوک، جان (1368). فلسفۀ اخلاق در قرن حاضر. ترجمۀ صادق آملی ­لاریجانی. تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
وحیدیان کامیاد، علی (1377). «روش­شناسی کاربرد منطق فازی در بینش اسلامی». مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 5، صص 150- 145.
Dubios, D. and Prade, H. (1980). Fuzzy sets Systems theory and applications. New York: Academic Press.
Klir, G.J. and B. Yuan (1996). Fuzzy sets, Fuzzy Logic and Fuzzy Systems. Selected Papers by Lotfi A. Zadeh. Singapoore: world Scientific.
Tanaka, K. (1996). An Introduction to Fuzzy Logic Practical Applications. New York: Springer –Verlag.
N. Huynh; T. B. Ho; Y. Nakamori (2002). "A parametric representation of linguistic hedges in Zadeh’s fuzzy logic". Elsevier, International Journal of Approximate Reasoning 30 pp: 203–223, [9/26/19]. 
Zadeh, L. A. (l973a). The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning. Memorandum ERL-M 41l, Berkeley.
ـــــــــــــــــ (1965). "Fuzzy Sets". Information and Control Journal, Vol. 8, pp: 338_353.
ـــــــــــــــــ (1975). "The Concept of a Linguistic Variable and its Application to Approximate Reasoning _I". Information Sciences, Vol. 8, Issue 3, pp: 199_249
ـــــــــــــــــ (1988). "Fuzzy Logic". IEEE, vol. 21, pp: 83_93.
Zimmerman, H. J. (1991). "Fuzzy Set Theory and its Applications". Boston, European Journal operation, Kluwer Academic press.
ـــــــــــــــــ (1996). Fuzzy Set Theory and its Applications. (third edition) Boston: Kluwer Academic publishers.
ـــــــــــــــــ (2001). Fuzzy Set Theory and its Applications. (4th edition) New York: Kluwer Academic Publishers

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 آبان 1398
  • تاریخ بازنگری: 02 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار