جایگاه قاعده الواحد در آراء محقق اصفهانی(ره)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم ، قم، ایران

2 دانشجوی دکتری رشته کلام اسلامی دانشگاه قم ، قم، ایران

چکیده

قاعده «الواحد» از قواعد معروف فلسفی است که مورد پذیرش  فیلسوفان قرار گرفته است امّا متکلّمانی همچون غزالی و فخر رازی  این قاعده را نپذیرفته و در ردّ آن کوشیده اند. مهم ترین ادله بر اثبات قاعده از سوی بوعلی ارائه گردیده و پس از او نیز تلاش هایی در تقویت این ادله و پاسخ به اشکالات بر آن، صورت یافته است محقق اصفهانی نیز که قاعده الواحد را پذیرفته برای اثبات آن، استدلال هایی را سامان داده و با بهره گیری از وجوب بالغیر، امکان ماهوی و امکان وجودی (فقری) به اثبات قاعده پرداخته یا تقریرهای روشنی از آن به دست داده است در این دسته براهین با استفاده از اموری همچون وجوب و امکان، وجود هر گونه تعدد در ناحیه این امور را سبب تعدد در وجود علت و معلول یا حیثیت ها و اعتبارات مربوطه دانسته و آن را ناسازگار با وحدت شمرده است.تلاش این نوشتار ارائه تقریر روشنی از ادله ایشان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Principle of “One”(Al-Wahed), It`s Position in Isfahani’s View

نویسندگان [English]

  • maryam ardeshir larijani 1
  • Roohollah Foroghi 2
1 Assistant Professor of Philosophy and Theology , Qom University, Qom, Iran(corresponding author)
2 Phd student of Islamic Theology , Qom University, Qom, Iran
چکیده [English]

The principle of “One” (Al-Wahid) is one of the most famous philosophical principle admitted by philosophers, but theologians such as Ghazali and Fakhr Razi did not accept this principle and tried to refute it. The most important proof is provided by Avicenna, and efforts have been made after him to strengthen these proofs and respond the criticism of it. Mohammad Husayn Gharawi Isfahaani ( the theologian and philosopher of 20th century), who has accepted Al-Wahid's principle, has argued and propounded some arguments that by using The” Necessity by something else”,” Essential possibility” and” Existential possibility” give clear explanations of it. By referring to necessity and possibility he concluded that multiplicity of these things result in the multiplicity of the essence of cause and effect and their respective aspects, and in contradiction with unity. The purpose of this essay is to provide a clear explanation of his arguments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • principle of “One” (Al-Wahid)
  • cause
  • effect
  • necessity by something else
  • essential possibility
  • existential possibility
 ابنسینا، حسین بن عبدالله ( .)1375الاشارات و التنبیهات. شرح و ترجمه حسن ملکشاهی. تهران: سروش.
ـــــــ. (1414ق).
التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوى. بیروت: مکتبۀ الاعلام الاسلامى.
اصفهانی، محمدحسین (1378ق.)
تحفة الحکیم. نجف: بینا.
ـــــــ. (1414ق.)
نهایة الدرایة فی شرح الکفایة. قم: آل البیت (ع.)
خراسانی، محمدکاظم (1417ق).
کفایة الاصول. قم: آل البیت.
شیرازی، قطبالدین ( .)1381
شرح حکمت اشراق. تهران: دانشگاه تهران.
رازی، فخرالدین (1411ق).
المباحث المشرقیة فی علم الالهیات و الطبیعیات. قم: بیدار.
غزالی، ابوحامد ( .)1382
تهافت الفلاسفه. تحقیق سلیمان دنیا. تهران: شمس تبریزی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق.)
نهایة الحکمة. قم: جامعه مدرسین.
طوسی، خواجه نصیرالدین ( .)1375
شرح الاشارات و التنبیهات. قم: نشرالبلاغه.
ـــــــ. ( .)1383
اجوبة المسائل النصیریة. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم ( .)1361
الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تعلیق جلالالدین آشتیانى. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــ. (1981م
.) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــ. (بیتا.)
الحاشیة علی الهیات الشفاء. قم: بیدار.
میرداماد، محمدباقر ( .)1367قبسات. به اهتمام مهدى محقق، سیدعلى موسوى بهبهانى، توشیه یکو ایزوتسو و ابراهیم دیباجى. تهران: دانشگاه تهران