نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

• سمانه شیخ نظامی ¹
• محمد سعید عبدخدایی ²
• زهره سپهری شاملو ²
• عباس جوارشکیان ³

¹ دکتری روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² دانشیار روان‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ دانشیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش استخراج مفاهیمی از بطن حکمت متعالیه برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرضیه اساسی این است که آرای صدرالمتألهین حاوی دلالت­های مورد نیاز برای شکل­دهی به یک نظریه روان­شناسی است. فرض­های دوم و سوم این است که می­توان برای بخش­های مختلف یک نظریه روان­شناسی، دلالت­های متناسب را از حکمت متعالیه ملاصدرا استخراج کرد. همچنین نظرات ملاصدرا در قیاس با نظریات موجود در روان­شناسی، صاحب مفاهیم راهگشا و تبیین­کننده است. نتایج حاصل از پژوهش، این فرض­ها را تأیید کرده و نشان می­دهد که آرای ملاصدرا حاوی مفاهیم مهمی برای علم روان­شناسی است و با بررسی انسان­شناسی صدرایی، پیش­فرض­های اساسی در یک رویکرد روان­شناسی را می­توان استخراج کرد. در این مقاله پیش­فرض­هایی در زمینۀ هستی­شناسی استخراج و به تناسب در زمینه «جایگاه انسان در عالم» با رویکرد اگزیستانسیالیسم و در زمینۀ «تعریف انسان» با رویکرد رفتارگرایی در قیاس قرار گرفته است. همچنین برخی پیش­فرض­های مربوط به «تحول و رشد انسان» استخراج شده است و در زمینه «غرایز انسان» با رویکرد روان تحلیلی و «ویژگی­های تحول» با نظریه «ساخت و سازگرایی» پیاژه مورد قیاس قرار گرفته است. در زمینه مراتب بی­نهایت تحول در آرای صدرایی، مابه­ازایی در روان­شناسی برای قیاس یافت نشد.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: حکمت متعالیه
• نظریه تحول
• هستی‌شناسی
• مکتب وجودگرایی
• مکتب رفتارگرایی
• ساخت و سازگرایی
• رویکرد روان تحلیلی

20.1001.1.23221992.1401.10.2.6.7

موضوعات

• حکمت متعالیه

عنوان مقاله [English]

Psychological Implications of Mulla Sadra's Transcendent Philosophy

نویسندگان [English]

• Samane Sheikhnezami ¹
• Mohammad Saeid AbdeKhodaei ²
• Zohre Sepehri Shamloo ²
• Abbas Javareshkian ³

¹ Ph.D. in Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

² Associate Professor of Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

³ Associate Professor of Islamic philosophy & Theosophy, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The aim of this study is to extract concepts from the heart of transcendent philosophy to form a psychological theory. The basic premise is that Sadr al-Muta'allehin's views include the implications needed to formulate a theory of psychology. The second and third assumptions are that various aspects of a psychological theory can be deduced from the transcendent philosophy of Mulla Sadra. Moreover, Mulla Sadra's opinions have explanatory and helpful concepts in comparison with the existing theories in psychology.The results of the research confirm thiese assumptions and show that Mulla Sadra's views carry significant notions in the science of psychology, and by examining Sadra's anthropology, the basic assumptions in a psychological approach can be extracted.In this paper, presuppositions in the field of ontology are extracted and compared with the field of "human position in the world" with the approach of existentialism and in the field of "human definition" with the approach of behaviorism. Furthermore, some assumptions concerning "human evolution and development" have been extracted and compared in the fields of "human instincts" using a psychoanalytic approach, and "evolutionary features" based on Piaget's theory of "constructivism".Regarding the stages of infinite evolution in Sadra's views, we have not found any equivalent in psychology for comparison.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Transcendent Philosophy
• Development Theory
• Ontology
• Existentialism
• Constructivism
• Behaviourism
• Psychoanalytic Approach