کاربست معیار صدق شناخت در علوم اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

مسأله علوم اجتماعی مورد توجه بسیاری از اندیشمندان اسلامی در این حوزه است و سعی می‌کنند این مسائل را از نسبی گرایی رهایی دهند. علامه در این مسأله یکه تاز بوده و ادراکات اعتباری را به طور مفصل بحث کرده است که بیشتر از ابداعات علامه بوده است. به طور کلی ادراکات دارای دو قسم است ادراکات حقیقی و اعتباری. ادراکات حقیقی مستقل بوده و معیار آن منتهی شدن ادراکات نظری به بدیهی است و ادراکات بدیهی خود معیار بوده و نیازی به معیار بیرونی ندارد. اما آنچه مورد توجه است ادراکات اعتباری است که بنیان های اخلاق، حقوق و علوم اجتماعی به آن وابسته است. این ادراکات را با مکانیسم اعتباری سازی می‌توان تبیین کرد به این معنا که ابتدا نسبتی در خارج میان دو امر واقعی ادراک می‌شود که نسبتی حقیقی است و در خارج تحقق دارد؛ اما انسان به خاطر احساساتی که دارد این نسبت واقعی را از جایگاه حقیقی خود خارج می‌کند و میان خود و امر دیگری قرار می‌دهد. در مواردی که اعتبار سازی رخ می‌دهد همیشه آن نسبت خارجی ادراک شده به صورت معقول ثانی فلسفی تصور می‌شود. علامه معتقد است که نباید میان منشأ شیء و خود شیء خلط کرد. به طور کلی نسبی گرای علامه با نسبی گرایی مشهور کاملا متفاوت است. معیار شناخت در ادراکات اعتباری این است که بتوان «باید» را در آن فرض نمود. در نوشتار حاضر در صددیم معیار صدق شناخت ادراکات اعتباری در علوم اجتماعی را بررسی کرده و پیامدهای آن را ارائه دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Applying the criterion of truth recognition in social sciences from the point of view of Allameh Tabatabai

نویسنده [English]

  • Habibullah Najafi ivatloo
Faculty member payame noor
چکیده [English]

Abstract:The issue of social sciences is of interest to many Islamic thinkers in this field and they are trying to free these issues from relativism. Allameh has been unique in this matter and has discussed credit perceptions in detail, which has been more than Allameh's innovations. In general, perceptions have two types, real and credit perceptions. True perceptions are independent and the criterion is the obvious conclusion of theoretical perceptions, and self-evident perceptions are the criterion and do not need an external criterion. But what matters is the credit perceptions on which the foundations of ethics, law, and the social sciences depend. These perceptions can be explained by the mechanism of validation, in the sense that a relation is first perceived externally between two real things, which is a real relation and is realized externally; But because of his feelings, man takes this real relationship out of its real place and puts it between himself and something else. In cases where validation occurs, that perceived external relation is always thought of as rationally philosophical. Allameh believes that one should not confuse the origin of the object with the object itself. In general, Allameh's relativism is quite different from the famous relativism. The criterion for cognition in credit perceptions is to be able to assume "must" in it. In the present article, we try to examine the criterion of the validity of recognizing credit perceptions in the social sciences and present its consequences.
Keywords: Allameh Tabatabai, Real Perceptions, Credit Perceptions, Criterion of Truth, Must, Relativism.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Allameh Tabatabai
  • Real Perceptions
  • Credit Perceptions
  • Criteria
  • Must"
اژدری­زاده، حسین (1390). جامعه­شناسی معرفت در قرآن. قم: مؤسسه امام خمینی.
ـــــــ. (1393). «روش­شناسی نظریه معرفتی‌ـ‌اجتماعی علامه طباطبایی». معرفت فرهنگی اجتماعی. س3. ش5.
بوذری­نژاد، یحیی؛ مرندی، الهه (1394). «نظریه اعتباریات علامه و نظام حقوقی‌ـ‌سیاسی جامعه». مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران. س45. ش1.
پارسانیا، حمید؛ اژدری‌زاده، حسین (1392). «بررسی مبانی اجتماعی نظریه معرفت علوی»، معرفت فرهنگی اجتماعی. ش16.
پورحسن، قاسم (1388). «باور، پایه و نقش آن در معرفت­شناسی علامه طباطبایی». خردنامه همشهری. ش 35.
طباطبایی، سید محمدحسین (1362). نهایة الحکمة. قم: جامعه مدرسین.
ـــــــ.  (1369). انسان از آغاز تا انجام. ترجمه صادق آملی لاریجانی. تهران: الزهرا.
ـــــــ. (1377). اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: صدرا.
ـــــــ. (1380). بدایة الحکمة. ترجمه علی شیروانی. قم: مؤسسه امام خمینی.
ـــــــ. (1384). نهایة الحکمة. قم: بوستان کتاب.
ـــــــ. (1386). المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ـــــــ. (1387). برهان. تصحیح مهدی قوام صفری. قم: بوستان کتاب.
ـــــــ.  (1388). مجموعه رسائل. به­کوشش سید هادی خسروشاهی. ج2. قم: بوستان کتاب.
ـــــــ.  (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. الجزء الثانی. قم: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ـــــــ. (1428ق). مجموعه رسائل سبعه. الصباح الربیعی. قم: شارع معلم.
ـــــــ. (بی‌تا). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
کایدخورده، رضا؛ کوچنانی، قاسمعلی (1394). «معناشناسی ادراکات اعتباری از دیدگاه علامه با نگاهی انتقادی به اندیشمندان مسلمان معاصر». حکمت صدرائی. س4. ش1.
مطهری، مرتضی (1368). مجموعه آثار. تهران: صدرا.