تشکیک‌پذیری انگاره تشکیک وجود در دیدگاه آقاعلی مدرس

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

حکیم آقاعلی مدرس طهرانی حکیمی نامور و نوآور در فضای حکمت متعالیه است. تحکیم مبانی و نتایج استوار بر روش کاربست عقل و نقل، از امتیازات معمول در آثار آن حکیم ماهر است. «مماشات با قوم در بدایات و افتراق در نهایات» رویّه برجسته‌ای است که او در آثار خود پیموده تا روش صدرالمتألهین را با عنایت تام پاس داشته باشد. این رویّه سبب اشتباه از سوی برخی پژوهندگان شده است. آنان در مراحل اولیه نظرپردازی وی متوقف گشته و نتوانسته‌اند به مراحل نهایی حکمت متعالیه راه یابند و دچار تحریف در بیان مواضع و رهیافت‌های این حکیم عالیقدر شده‌اند. مسئله «تشکیک وجود» یکی از این خاستگاه‌های شبهه‌خیز است. مقاله‌ای با عنوان «تشکیک خاص وجود از منظر آقاعلی مدرس» تلاش کرده تا موضع حکیم را در تشکیک خاص فروبکاهد و از این رهگذر اوج توحیدپردازی حکیم را در رد توحید شخصی وجود خلاصه کند. تقطیع عبارات و توقف در مواضع بدوی و تحریف دیدگاه و ایرادهای عجیب بر حکیم، رهاورد آن مقاله است. رجوع به نص سخنان حکیم کاستی و سستی ادعاهای مقاله را در مراحل گردآوری و فهم و داوری در باره موقف حکیم در خصوص تشکیک وجود و کاربرد آن در اثبات و تبیین توحید شخصی وجود آشکار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Gradation of Systematic Ambiguity in Viewpoint of Aqa Ali Mudarres

نویسنده [English]

  • Mohammadreza Ershadinia
Associate Professor of Philosophy and Islamic Wisdom, Hakimsabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]

Hakim Aqa Ali Mudarres is a prominent innovative transcendental wise. Solidifying foundations and reaching conclusion by utilization of reason and tradition are common distinguishing factors in his work. "appeasement in Bedayat and variance in Nehayat" was a noted approach he took in order to diligently preserve Sadr-al-Mota'alehin's perspective. this approach has been misunderstood by some of the researchers. They have stuck in the early stages of his theory and could not make it to the final stages of transcendental wisdom. They have distorted the standpoint and the approach of this sublime sage. The gradation of being could be subjected to fallacy. The article "Specific Gradation of Being from Agha Ali Mudarres' Standpoint" has tried to weaken the sage's attitude in specific gradation of being and by so doing limits the sage's opinion of unity to disproof of personal unity of existence. Deconstruction of statements, distortion of views by getting stuck in the early stages, and bizarre objections to the sage are what that article offers. A reference to the text of the sage will reveal shortcomings and weaknesses of the claims made by this article in composition, understanding, and judgment of the sage's viewpoint of gradation of being and its utilization in proof and explanation of personal unity of existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Aqa Ali Modarres Tehrani
  • Being Systematic Ambiguity
  • specialized and popular Analogicity
  • Gradation of Manifestations
  • Personal Unity of Existence
آشتیانی، سیدجلال‌الدین (1360). مقدمه بر الشواهد الربوبیه فی‌المناهج السلوکیه. تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
ـــــــــــــ (1370). شرح مقدمه قیصری. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
اهل‌سرمدی، نفیسه؛ ایزدی، مریم‌السادات (پاییز و زمستان 1392). «مقایسه دیدگاه حکیم مدرس زنوزی و بانو امین در توحید ذات». الهیات تطبیقی، سال چهارم، شماره دهم، صص 119- 130.
زارع، فاطمه؛ ارشدریاحی، علی؛ مشکاتی، محمدمهدی (پاییز و زمستان 1397). «نظریۀ «وحدت شخصی وجود» در اندیشۀ ابوالحسن طباطبایی جلوه و آقاعلی مدرس طهرانی». فلسفه و کلام اسلامی، سال 51، شماره 2، صص 223-244.
سبزواری، حاج ملاهادی (1410ق). تعلیقه بر اسفار. جلد 1. بیروت: دار احیاءالتراث.
صدرالمتألهین، محمد (1410ه‍.ق). الاسفار الاربعه. جلد 2. بیروت: دار احیاءالتراث.
مدرس طهرانی، آقاعلى (1380). بدایع الحکم‏. تبریز: دانشگاه تبریز.
ــــــــــــــ (1378). مجموعه مصنفات. جلد 1، 2 و 3. تهران: اطلاعات‏.
نبویان، سیدمحمدمهدی (پاییز 1394). «تشکیک خاص وجود از منظر آقاعلی مدرس». فصلنامه آیین حکمت، سال هفتم، شماره 52، صص 139-172.