دیالکتیک وجود و حضور در ساحت فلسفه ملاصدرا

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 استادیار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

وجود و حضور دو اصل و مبنا در عرصه هستی­شناسی و معرفت­شناسی حکمت صدرایی است. ملاصدرا در بُعد هستی­شناسی بر اساس اصالت وجود، حقیقت وجود را موضوع فلسفه قرار می­دهد. گرچه وی در برخی مواضع مانند ابن­سینا از موجود بماهوموجود به عنوان موضوع فلسفه نام می­برد، اما در نهایت مسیر خود را جدا کرده و حقیقت وجود را به عنوان موضوع فلسفه برمی­گزیند. وی در اثبات موضوع فلسفه همچون فلاسفه پیشین، دو ملاک بداهت و کلیت را مد نظر داشته است. بداهت و کلیت وجود در فلسفه صدرا ناظر به حقیقتی است که عین خارجیت و مبدئیت اثر است، اما بداهت و کلیت موجود در فلسفه ابن­سینا ناظر به مفهومی است که با وسعت خود، تمامی موجودات عالم را به صورت تشکیک­وار در برمی­گیرد. موضوعیت حقیقت وجود در حکمت صدرایی و محوریت آن در مباحث و مسائل فلسفی مستلزم محوریت حضور در عرصه معرفت­شناسی این حکمت است؛ چرا که معرفت به حقیقت وجود جز از طریق فهم حضوری و شهودی امکان­پذیر نیست و آنچه از حقیقت وجود در محدوده ذهن و از طریق معرفت حصولی برای آدمی به دست می­آید، نمایی ضعیف از آن است. وجود مجلای حقیقت و حضور است و این تنیدگی وجود و حقیقت و حضور شاکله هستی­شناسی و معرفت­شناسی فلسفه ملاصدرا را تشکیل می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Dialectic of Existence and Presence in the Field of Molla Sadra's Philosophy

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Goli foroushani 1
  • Sohrab Haghighat Ghareh Gheshlaghi 2
1 Ph.D. Student in Islamic Philosophy and Theology, Shahid Madani University of Azarbayjan, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor of Islamic philosophy and Wisdom, Shahid Madani University of Azarbayjan, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The existence and presence are two principles in the field of ontology and epistemology is the wisdom of Sadra. Mulla Sadra in the ontology dimension based on the originality of existence, considers the truth of existence as the subject of philosophy. Although he is called the existing as the subject of philosophy in some positions such as Avicenna, but he finally separates his path and chooses the truth of existence as the subject of philosophy. He considered two criterions of originality and generality in proving the subject of philosophy such as the previous philosophers. The originality and the generality of existence in Sadra's philosophy fits to the truth that is same as exteriority and the originality of the effect, but the originality and the generality of existence in Avicenna's philosophy points to a concept that contents all the creatures of the world by its extent with uncertainty. The theme of truth in the wisdom of Sadra and its main role in philosophical issues requires the presence as the main part in the field of epistemology of this wisdom. Because knowledge of existence is not possible except through presence and Visual knowledge and what is obtained from the truth in the mind and through adventitious knowledge is a weak view of it. The existence presents truth and presence and this coherence of existence and truth and presence is the main part of ontology and epistemology of Mulla Sadra's philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Existence
  • Presence
  • Ttruth
  • Knowledge
  • Intuition
  • Soul
ابن سینا، حسین بن عبدالله (1376). الاهیات من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن زاده آملی. چاپ چهارم. قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1404ق). التعلیقات. تحقیق عبدالرحمن بدوی. قم: مکتبه اعلام الاسلامی.
ـــــــــــــ (1383الف). الهیات دانشنامه علائی. چاپ دوم. همدان: دانشگاه ابوعلی­سینا.
ـــــــــــــ (1383ب). الاشارات و التنبیهات. شرح نصیر الدین طوسی. جلد سوم. چاپ اول .قم: نشر البلاغه.
ـــــــــــــ (1371). المباحثات. مقدمه و تحقیق محسن بیدارفر. چاپ اول. قم: بیدار.
انصاری شیرازی، یحیی (1387). دروس شرح منظومه. جلد دوم. چاپ دوم. قم: بوستان کتاب.
بیمل، والتر (1393). بررسی روشنگرانه اندیشه­های مارتین هایدگر. ترجمه بیژن عبدالکریمی. چاپ سوم. تهران: سروش.
حقیقت، سهراب (1397). «معرفت­شناسی حقیقت وجود در فلسفه ملاصدرا». مجله پژوهش­های هستی­شناختی، سال هفتم، شماره 14، ص 14.
زنوزی، عبدالله بن بیرمقلی باباخان (1381). لمعات الهیه. تصحیح جلال­الدین آشتیانی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
سهروردی، یحیی بن حبش (1372). مجموعه مصنفات شیخ اشراق. جلد اول و دوم. تهران: وزرات فرهنگ و آموزش عالی. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1383). اﻟﺤﮑﻤﻪ اﻟﻤﺘﻌﺎﻟﯿﻪ ﻓﯽ اﻻﺳﻔﺎر اﻟﻌﻘﻠﯿﻪ اﻻرﺑﻌﻪ. جلد اول، دوم، سوم، چهارم، ششم، هشتم و نهم. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــــــــ (1382). الشواهد الربوبیه. با حواشی حاج ملاهادی سبزواری. مقدمه تصحیح و تعلیق سیدجلال آشتیانی. چاپ سوم. قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1386). شرح رساله المشاعر. ملامحمد جعفر لاهیجی. تصحیح و تعلیق سید جلال­الدین آشتیانی. چاپ اول. قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1363الف). المشاعر. چاپ دوم. تهران: طهوری.
ـــــــــــــ (1363ب). مفاتیح الغیب. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، انجمن اسلامی.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر قرآن کریم. جلد اول و دوم. چاپ دوم. قم: بیدار.
ـــــــــــــ (1360). اسرارالآیات و انوار البینات. چاپ اول. تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
ـــــــــــــ (1422ق). شرح الهدایه الاثیریه. چاپ اول. بیروت: موسسه التاریخ العربی.
ـــــــــــــ (بی­تا). الحاشیه علی الالهیات الشفاء. چاپ اول. قم: بیدار.
ـــــــــــــ (1354). المبدا و المعاد. چاپ اول. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــــ (1420ق). مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین. چاپ دوم. تهران: حکمت.
ـــــــــــــ (1381). کسرالاصنام الجاهلیه. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت صدرا.