مطالعه انتقادی استناد ملاصدرا به حدیث بطون هفت‌گانه قرآن کریم

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه فلسفه، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

قرآن کریم برای هدایت انسان­ها و وصول آنان به سعادت ابدی فرو فرستاده شده است؛ چه اینکه مخاطب قرآن نیز انسان­ها با همه مراتب مختلف و تنوع استعدادهای شأن است. با نظر به همین نکته، قرآن خود مراتبی داشته و افزون بر مرتبه ظاهری، بطونی دارد که هر انسانی نسبت به استعداد خویش از آن جرعه می­نوشد. ملاصدرا با استشهاد به حدیثی در مـورد بطـون هفت­گانه قـرآن کریم، آن را به مراتب هفت­گانه سیر و سلوک انسانی تطبیق می­دهد و بر آن است که هر یک از بطون قرآنی منطبق با مرحله­ای از سیر انسانی می­باشد. پرسش اصلی تحقیق حاضر آن است که چه نقدهایی بر ملاصدرا در استناد به حدیث بطون هفت­گانه قرآن کریم وارد است؟ یافته­های پژوهش در روشی تحلیلی انتقادی به کلمات صدرالمتألهین نشان می­دهد: هر چند احادیثی در منابع روائی شیعی یافت می­شود که قرآن را دارای ظاهر و باطنی می­داند، اما عدد مورد استناد ملاصدرا دقیـق نبـوده و نمی­تـوان بـه ایـن عـدد در تحلیـل­های هستی­شناختی سیر انسانی تمسک جست. همچنین حدیث یادشده در جوامع روائی ما یافت نشده و احادیث شیعی فقط در بطون داشتن قرآن کریم با حدیث مورد نظر ملاصدرا اشتراک دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critical Study of Mulla Sadra's Citation to the Hadith of the Inward Aspect of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Mahmood Seidy
  • Mohammadjavad Pashaei
Assistant Professor of Islamic Philosophy, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Holy Quran has been sent down to guide human beings and bring them to eternal bliss. What is more, the addressee of the Qur'an is human beings with all different levels and diversity of their talents. With this in mind, the Qur'an also has a hierarchy, and in addition to its apparent aspect, it has a inward aspect of which every human being uses according to his talent. Mulla Sadra, by quoting a hadith about the seven inward aspects of the Holy Qur'an, adapts it to the seven stages of human life and believes that each of the Qur'anic inward aspects corresponds to a stage of human journey. The main question of the present study is what criticisms have been leveled at Mulla Sadra in quoting the hadith of the seven inward aspects of the Holy Quran? The findings of the research in a critical analytical method show the words of Sadr al-Mutallah: Although there are hadiths in Shiite narrative sources that consider the Qur'an to have an outward and inward nature, but the number cited by Mulla Sadra is not accurate and can not be used in Ontological reliance on the human course. Also, the mentioned hadith has not been found in our narrative sources, and the Shiite hadiths only share the hadith of Mulla Sadra in having the inward aspect of Holy Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Hadith
  • Outward Aspect
  • Inward Aspect
  • Mulla Sadra
  • Quran
قرآن کریم.
آشتیانی، سیدجلال­الدین (1387).  مقدمه سه رساله فلسفى. قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
ابن أبی جمهور، محمد بن زین­الدین (1405). عوالی اللئالی العزیزیه فی الأحادیث الدینیه. قم: دار سید الشهداء للنشر.
حسن­زاده آملى‏، حسن (1378). ممد الهمم در شرح فصوص الحکم‏. تهران: وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی.
سبزواری، هادی (1981). تعلیقات الحکمه المتعالیه فى الأسفار العقلیه الأربعه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى (1415). تفسیر الصافی. تهران: مکتبه الصدر.
فنارى، حمزه (2010). مصباح الأنس بین المعقول و المشهود. بیروت: دار الکتب العلمیه.
قونوى، صدرالدین (1371). النصوص. تهران: مرکز نشر دانشگاهى.
غزالى، ابوحامد محمد (بی­تا). إحیاء علوم الدین. بی­جا: دار الکتاب العربى.
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
طباطبایى، محمد حسین (1371). المیزان فى تفسیر القرآن. قم: اسماعیلیان.
مجلسى، محمدباقر (1403). بحار الأنوارالجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار. بی­جا: دار إحیاء التراث العربی.
ملاصدرا (1981). الحکمه المتعالیه فى الأسفار العقلیه الأربعه. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــــــــ (بی­تا). ایقاظ النایمین. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــــ (1366). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
ـــــــــــــ (1363). مفاتیح الغیب. تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
مکى، ابو طالب (1417). قوت القلوب فى معامله المحبوب. بیروت: دار الکتب العلمیه.