مقایسۀ تحلیلی نگرش شهید مطهری و ایمانوئل کانت در خصوص مفهوم حق و تکلیف

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف مقالۀ حاضر بررسی تطبیقی و قیاسی رویکرد دو متفکر غرب و شرق در باب مفهوم حق و تکلیف است. ایمانوئل کانت فیلسوف مشهور آلمانی در عصر روشنگری و مرتضی مطهری فیلسوف و متأله معاصر ایرانی دو قطب این بررسی را که با روش تحلیلی تطبیقی تهیه شده تشکیل میدهند. مقالۀ حاضر نشان میدهد که جایگاه هر دو متفکر نسبت به زمینه های انقلابی شان یعنی روشنگری در اروپای قرن هجدهم و انقلاب اسلامی ایران در سال 57 خورشیدی مهمترین مسائل و مفاهیم مرتبط با حق و تکلیف را در آرای خود انعکاس داده اند. حق و تکلیف دو نیرویی است که به شکل کنش و واکنش در آحاد یک اجتماع مستقر و تعریف میگردد. اگرچه کانت تلاش میکند تا با بسط مفهوم عقلانیت و احداث ساختار حق بر اساس عقل و از نقطه عزیمت آن مسئلۀ تکلیف را نیز تعریف کند، اما این رویکرد در تفکر شهید مطهری به میانجی پیوند خوردن با آموزههای الاهیاتی روندی کامل تر پیدا می کند. بهره گیری از دو نیروی عقل و آموزه های دینی به فلسفۀ اسلامی کمک می کند تا انطباق عملی بیشتری نسبت به فرمالیسم کانتی داشته باشد. با این حال طبق نتایج حاصله دستاوردهای کانت در زمینۀ تعریف آزادی و نسبت آن با امر مطلق زمینه ای مهم است که بسیاری از متفکران غرب و شرق از آن تأثیر پذیرفته اند و شهید مطهری نیز از این قاعده مستثنی نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analytical comparison of the attitude of Shahid Motahari and Immanuel Kant Regarding the concept of right and duty

نویسنده [English]

  • Reza Mozaffari
Professor of Payam E Noor University
چکیده [English]

The purpose of this article is to examine the comparative approach of the two Western and Eastern thinkers on the concept of right and obligation. The famous German philosopher Immanuel Kant in the Age of Enlightenment and contemporary Iranian philosopher Morteza Motahhari form the analytical-comparative method of this study. The present article shows that the position of both thinkers in their revolutionary contexts, the Enlightenment in 18th-century Europe and the Islamic Revolution of 57, reflected the most important issues and concepts related to right and obligation.

Right and duty are two forces that are defined in terms of action and reaction in individuals. Although Kant tries to define the question of task by expanding the concept of rationality and constructing the structure of right based on reason and from its point of view, this approach, in Motahhari's thinking, becomes more complete in mediating the connection with theological teachings. Utilizing both the power of reason and religious doctrine helps to make Islamic philosophy more applicable to Kantian formalism. However, Kant's achievements in defining freedom and its relation to the absolute are important in the context of which many Western and Eastern thinkers have been influenced, and Motahhari is no exception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "
  • epistemology"
  • monotheistic ideology"
  • , "
  • reason"
  • ,"
  • right"
  • , theology"

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1403
  • تاریخ دریافت: 13 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 05 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 07 شهریور 1403