حیات انسان پیش از دنیا در اندیشه ملاصدرا(ره) و علامه مجلسی(ره)

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 رِئیس پژوهشکده فلسفه و کلام

2 پژوهشگر

چکیده

برخی آیات و تعداد زیادی از روایات به حضور انسان در عوالم پیش از دنیا تصریح دارند. اندیشمندان حوزه های مختلف حدیث، تفسیر،فلسفه ،کلام و ... ،در تبیین این آیات و روایات ،آراء متنوعی ارائه کرده اند. ملاصدرا ، رهبر جریان فلسفی مدرسه اصفهان که مدعی پیوند شریعت و فلسفه است ، تحلیلی بدیع از این روایات دارد. وی بنابر نظام فکری خویش تمام وجودات امکانی را در سه عالم عقل،مثال و ماده منحصر می کند.ملاصدرا عالم پیش از دنیا را بر عالم عقل تطبیق می دهد که بر عالم ماده تقدم رتبی دارد و انسان در آن به صورت حقیقت واحد جمعی عقلی حاضر است که پس از تنزل تدریجی به بدن های مادی تعلق می گیرد. علامه مجلسی،نماینده جریان حدیث گرای مدرسه اصفهان، تقدم ارواح بر بدنها راپذیرفته و ادله قائلین به حدوث ارواح همزمان با حدوث بدنها را دارای اشکال می داند به گونه ای که نمی توان با استناد به آنها روایات را رد کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Human’s life before the nature in the thought of Mulla Sadra and Allameh Majlisi

نویسندگان [English]

  • ibrahem alipour 1
  • Akram Qorbani 2
1 رِئیس پژوهشکده فلسفه و کلام
2 پژوهشگر
چکیده [English]

Abstract:
Some verses and a large number of hadiths emphasize the presence of man in the universe before this world .The intellectuals of various areas of hadiths, interpretation, philosophy, theology, and… have presented a variety of opinions in explaining these verses and narratives. Mulla Sadra, The leader of the philosophical flow of the Isfahan’s school ,who claims to be a link between Sharia and Philosophy , has an inescapable analysis of these hadiths. According to his intellectual system, he confines all possibilities of existence in the threefold realms of Intellect, Idea, and Nature. Mulla Sadra adapts the universe before Nature to the Intellectual of the universe, which has a preeminence to the nature, and man in it is in fact a unitary unit of intellect. It is ready to be given to material bodies after gradual degradation. Allameh Majlisi, the representive of the Hadith’s course of Isfahan school, accept the existence of souls before bodies, and the evidences of origination of souls, in the same time as the bodies, are in form, so that they can’t be denied by hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Mulla Sadra
  • Allameh Majlisi
  • universe befor nature
  • souls univer se
  • zar universe
‌قرآن کریم.
آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. تحقیق سیدمهدی رجائی. قم: دار الکتاب الاسلامی.
ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر (1999م) تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب الاسلامیه.
افضلی، علی (1396) «ﻋﻮﺍﻟﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﺍﻫﻞبیت (ع)». ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ علمی پژوهشی انجمن کلام اسلامی حوزه. ش17. ص46ـ29.
امینی، عبدالحسین (1434ق). المقاصد العلیة فی المطالب السنیة. تحقیق سیدمحمد طباطبایی یزدی. قم: دار التفسیر.
بغدادی، ابوالبرکات (1373). المعتبر فی الحکمة. اصفهان: انتشارات دانشگاه.
بیابانی اسکویی، محمد (1394). جایگاه عالم ذر و ارواح در فطرت توحیدی انسان. تهران: نبأ.
جوادی آملی، عبدالله (1384). تفسیر موضوعی قرآن کریم (فطرت در قرآن). قم: اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن (1376). الفصول المهمهفی اصول الأئمه. تحقیق محمد قائینی. قم: مؤسسه امام رضا(ع).
حسن‌زاده آملی، حسن (1379). سرح العیون فی شرح العیون. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
حلی، حسن بن یوسف (1417ق). خلاصة الاقوال. قم: نشر الفقاهه.
خوئی، حبیب‌الله (1400ق). منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة. تحقیق ابراهیم میانجی. تهران: مکتبة الاسلامیة.
سید مرتضی، علی بن الحسین (1405ق). رسائل الشریف المرتضی. قم: دار القران الکریم.
سیوطی، عبدالرحمن جلال‌الدین (1409ق). تفسیر درّ المنثور. بیروت: دار الفکر.
صدوق، محمد بن علی  (1385ق). علل الشرایع. نجف: حیدریه.
صدوق، محمد بن علی (1403ق). معانی الاخبار. تحقیق علی‌اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ـــــــ. (1414ق). التوحید. تهران: مکتبة الصدوق.
طباطبایی، محمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تفسیر جامع البیان. بیروت: دار المعرفه.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء الترات العربی.
عراقی، عبدالنبی (1382). روح ایمان. تحقیق ناصر باقری بیدهندی. قم: نور الصفیاء.
فیض کاشانی، محمد (1373). تفسیر صافی. تهران: مکتبة الصدر.
قمی، علی بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی. تحقیق طیب موسوی جزائری. قم: دار الکتاب.
کشی، محمد بن عمر (1363). اختیار معرفة الرجال. تحقیق مهدی رجایی. قم: مؤسسه اهل البیت.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مازندرانی، محمدصالح (بی‌تا). شرح اصول کافی. به‌همراه تعلیقات علامه شعرانی. تهران: اسلامیه.
مجلسی، محمدباقر (1380). حق الیقین. اصفهان: کانون پژوهش.
ـــــــ. (1403ق). بحار الانوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــ. (1404ق). مرآة العقول فی شرح اخبار آل رسول. تحقیق هاشم رسولی محلاتی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
ﻣﺼﺒﺎحﯾﺰدی، محمدتقی (1375). ﺷﺮح ﺟﻠﺪ ﻫﺸﺘﻢ اﻷﺳﻔﺎر اﻷرﺑﻌﺔ. قم: مؤسسه امام خمینی(ره).
مفید، محمد بن نعمان (1413ق). المسائل السرویه. قم: کنگره شیخ مفید.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1361الف). العرشیه. تصحیح غلامحسین آهنی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1361ب). تفسیر القرآن الکریم. تحقیق محمد خواجوی. قم: بیدار.
ـــــــ. (1371). مفاتیح الغیب. ترجمه و تعلیق محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1382). الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة. تصحیح جلال‌الدین آشتیانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــ. (1383). شرح اصول الکافی. تحقیق محمد خواجوی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــ. (1385). مجموعه رسائل فلسفی ملاصدرا. تحقیق و تصحیح حامد ناجی. تهران: حکمت.
ـــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــ. (بیﺗﺎ). اﻟﻤﺒﺪأ و اﻟﻤﻌﺎد. ﻣﻘﺪﻣﻪ و ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺳﻴﺪﺟﻼل‌اﻟﺪﻳﻦ آﺷﺘﻴﺎنی. بیﺟﺎ.