بررسی نظریۀ عدالت اجتماعی صدرا از منظر فلسفۀ سیاسی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 استاد تمام گروه فلسفۀ دانشگاه باقر العلوم

چکیده

براهدف اصلی از نگارش این مقاله پاسخ به پرسشهای بنیادین عدالت پژوهی مطرح در حوزۀ فلسفه سیاسی بود. برای دست یابی به این هدف، ابتدا با بررسی دقیق آثار صدرا دیدگاه‌های او در باب عدالت اجتماعی استخراج شد، سپس تلاش گردید پاسخ‌های صریح ایشان به این پرسشها استنطاق شود. بر این اساس یافته‌های پژوهش حاکی از آن بود که: 1. از منظر وی سه مبنا برای نظریۀ عدالت مطرح است (ماهیت ذات بشر، چگونگی رابطۀ انسان‎ها با یکدیگر در وضعیت فرضی پیشااجتماع و رابطۀ ذات انسان با چگونگی شکل‎گیری جامعه توسط وی)؛ 2. عدالت هدف غایی و فضیلت حقیقی نیست؛ 3. شریعت منبع دست‎یابی به محتوای عدالت است؛ 4. عدالت اجتماعی امری قراردادی است؛ و نهایتاً این که 5. امکان استقرار عدالت در جامعه تنها از طریق تلاش ممکن است. از نتایج استقرار عدالت در جامعه حاکمیت عقلانیت است و جامعه بدون عدالت بستری مناسب برای زندگی سعادت‌مندانه نیست. نکته مهم آن که بسیاری از پرسش‎های بنیادین فلسفۀ سیاسی در باب عدالت‎ در آثار صدرا بی‎پاسخ می‎مانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The study of Sadra's social justice theory from the point of view of political philosophy

نویسندگان [English]

  • sayyed Ali Akbar Hashemi Karuii 1
  • ahmad vaezi 2
1 Islamic Sciences and Culture Academy
2 استاد تمام گروه فلسفۀ دانشگاه باقر العلوم
چکیده [English]

The main purpose of this essay was to answer the fundamental questions of justice research in the field of political philosophy. To achieve this goal, by first examining Sadra's work, his views on social justice were extracted, and then his explicit answers to these questions were attempted. Accordingly, the findings of the study indicate that: 1. From his point of view, there are three bases for the theory of justice (the nature of human nature, how human beings interact with each other in the presupposed social state, and the relationship of human nature with how society is formed). 2. Justice is not the ultimate goal and true virtue. 3. The law is the source of access to the content of justice. 4. Social justice is contractual. 5. And finally, the possibility of establishing justice in society is only possible through effort, and one of the consequences of establishing justice in society is the sovereignty of rationality, and society without justice is not a suitable place for a blissful life. Importantly, many of the fundamental questions of political philosophy about justice remain unanswered in Sadra's works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Justice
  • Sadra
  • Political Philosophy
  • Human Nature
  • Natural Civilization

مراجع

قرآن کریم.
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1364). النجاۀ من الغرق فی بحر الضلالات. تحقیق محمدتقی دانش‎پژوه. تهران: دانشگاه تهران.
ـــــــ. (1375). النفس من کتاب الشفاء. تحقیق حسن حسن‎زاده آملی. قم: مرکز نشر اسلامی.
ـــــــ. (1381). الاشارات و التنبیهات. تحقیق مجتبی زارعی. قم: بوستان کتاب.
ابن‏عربى، محمد بن على (1410ق). رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن. دمشق: مطبعة نضر.
ارسطو (1364). سیاست. ترجمه حمید عنایت. تهران: شرکت سهامی کتاب‎های جیبی.
افلاطون (1367). دوره کامل آثار افلاطون. ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی. تهران: خوارزمی.
تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد (1410ق). غرر الحکم و درر الکلم. تحقیق سیدمهدی رجایی. قم: دار الکتب الاسلامی.
جیکوبز، لزلی (1386). درآمدی بر فلسفه سیاسی نوین: نگرش دموکراتیک به سیاست. ترجمه مرتضی جیریایی. تهران: نشر نی.
سویفت، آدام (1385). فلسفه سیاسی. ترجمۀ پویا موحد. تهران: ققنوس.
شهرزوری، شمس‌الدین (1383). رسائل الشجره الألهیۀ فی علوم الحقایق الربانیۀ. تحقیق نجفقلی حبیبی. تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه ایران.
ملاصدرا، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــ. (1360). الشواهد الربوبیۀ فی المناهج السلوکیۀ. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــ. (1363). مفاتیح الغیب. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــ. (1366). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
ـــــــ. (1381). کسر اصنام الجاهلیه. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
طباطبایی، محمدحسین (1387الف). اصول فلسفه رئالیسم. قم: بوستان کتاب.
ـــــــ. (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات.
ـــــــ. (1387ب). رساله‎ای درباره وحی. مجموعه رسائل. قم: بوستان کتاب.
ـــــــ. (1999م). «الانسان فی الدنیا». الرسائل التوحیدیه. بیروت: مؤسسۀ النعمان.
طبرسى، على بن حسن (1385ق). مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار. نجف: حیدریه.
طوسی، سید خلیل الرحمان (1393). درآمدی بر فلسفه سیاسی صدرالمتألهین. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طوسی، نصیرالدین محمد (1413ق). اخلاق ناصری. تهران: اسلامیه.
حلی، حسن بن یوسف (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. تحقیق حسن حسن‎زاده آملی. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
فارابی، ابونصر (1405ق). فصول منتزعه. تحقیق فوزی نجار. تهران: الزهرا.
ـــــــ. (1995م). آراء اهل المدینۀ الفاضلۀ. تعلیق علی بوملحم. بیروت: مکتبۀ الهلال.
کلوسکو، جورج (1396). تاریخ فلسفه سیاسی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: نشر نی.
لاک، جان (1388). رساله دوم؛ درباره دولت. ترجمه شهرام ارشد‎نژاد. تهران: روشنگران.
مطهری، مرتضی (1372). درسهای اشارات. مجموعه آثار، جلد هفتم. تهران: صدرا.
نورى، حسین بن محمدتقى (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
واعظی، احمد (1393). نقد و بررسی نظریه‎های عدالت. قم: مؤسسه امام خمینی.
ورام، ابن ابی فراس (1410ق). مجموعه ورّام. قم: مکتبة الفقیه.
ولف، جاناتان (1391). درآمدی بر فلسفه سیاسی. ترجمۀ حمید پژوهش. تهران: کتاب آمه.
ویلسون، ادوارد (1397). در جست‎و‎جوی طبیعت. ترجمه کاوه فیض‎اللهی. تهران: نشر نو.
هابز، توماس (1380). لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: طرح نو.
همپتن، جین (1380). فلسفه سیاسی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
Hobbes, Thomas (1651). Leviathan. London: Andrew Crooke.
Locke, John (1988). Two Treatises of Government. edited by Peter Laslett, Cambridge University Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 تیر 1398
  • تاریخ بازنگری: 05 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 06 آذر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار