ارزیابی وجودشناختی تئوری تبیین کثرت در نظام وحدت‌گرای صدرایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه معارف، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

صدرالمتألهین نظام فلسفی خود را بر مبانی متعددی استوار ساخته است که پذیرش هر یک نتایج مهمی را به دنبال خواهد داشت. از مهم‌ترین این مبانی «اصالت وجود» است که اعتقاد به آن منجر به پذیرش نظریۀ مشهور «وحدت وجود» خواهد شد؛ دیدگاهی که بر نفی تباین وجودها استوار است. از سوی دیگر، مبنای «تشکیک در وجود» نیز از ارکان نظام حکمت صدرایی است که به او این امکان را داده است که کثرت ممکنات را به رسمیت بشناسد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال محوری است که صدرا چه تبیینی از کثرت موجود ارائه می‌کند که در عین به رسمیت شناختن آن، به نفی وحدت گرفتار نیاید. فرضیۀ پژوهش این بوده است که آرای وجودشناختی صدرالمتألهین در باب تشکیک تفاضلی، او را بدون عدول از دو مبنای اصالت وجود و وجود رابط معلول، به اثبات کثرت موجود موفق ساخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ontological Evaluation of the Theory of Eexplaining Plurality in Mulla Sadra's Unificationist System

نویسندگان [English]

  • Roohollah Nadali
  • Mohammad Reza Mottaghiyan
Assistant Professor, Department of Education, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Mulla Sadra has based his philosophical system on a number of principles, which will have important implications for each of them; the most important of which is the "Originality of Being", whose belief will lead to the adoption of the well-known theory of "unity of existence"; A view that is based on the denial of the full difference. On the other hand, the basis of "Hierarchy of existence" is one of the pillars of Mulla Sadra's philosophy, which plays a major role in explaining the plural theory of the beings of the universe. Sadra has attempted to explain two of the aforementioned foundations that do not fall into the paradox of the unity and plurality; what has made him successful for the first time in providing a rational explanation of the theory of “Multiplicity While Unity” is his particular reading of the theory of unity of existence using the viewpoint of Hierarchy of existence that is formed in the context of the two bases of the Originality of Being and the existence of a disabled interface.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Unity of Existence
  • Multiplicity of Beings
  • Hierarchy of Existence
  • Multiplicity Due to Hierarchy
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379ش). التعلیقات. چاپ چهارم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــ (1404الف). الشفاء (الإلهیات). قم: مکتبه آیه­الله العظمی مرعشی النجفی.
ـــــــــــــ (1404 ب). الشفاء (المنطق، ج 1). قم: مکتبه آیه الله العظمی مرعشی النجفی.
ارشادی‌نیا، محمدرضا (بهار و تابستان 1399). «نقش آموزۀ وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت در تبیین توحید شخصی وجود». پژوهشنامۀ فلسفۀ دین. سال هجدهم، شمارۀ اول، صص 216ـ197.
جوادی آملی، عبدالله (1382ش). رحیق مختوم (ج 9). چاپ دوم. قم: نشر اسراء.
حسین‌زاده، مرتضی؛ کمالی‌زاده، طاهره (پاییز و زمستان 1397). «سازگاری نظریۀ وحدت تشکیکی و وحدت شخصی وجود». دوفصلنامۀ حکمت صدرایی، سال هفتم، شمارۀ اول، صص 44ـ35.
دانا، سیدعلیرضا؛ جوادی، محسن (پاییز و زمستان 1397). «بود و نمود؛ تحلیل دیدگاه ملاصدرا دربارۀ وحدت وجود» دوفصلنامۀ حکمت صدرایی، سال هفتم، شمارۀ اول، صص 70ـ57.
زنوزی، آقا علی (1376ش). بدایع الحکم. تهران: انتشارات الزهراء.
سهروردی، شهاب­الدین یحیی (1373ش). مجموعه مصنفات شیخ اشراق (ج 1). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمدبن­ابراهیم (1360ش). الشواهد الربوبیة. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــــــــ (1363ش). مفاتیح ‌الغیب. تصحیح: محمد خواجوی. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ـــــــــــــ (1379ش). تفسیـر القـرآن الکریم (ج 4). چاپ سوم. قم: نشر بیدار.
ـــــــــــــ (1382ش). الحاشیه علی الإلهیات (شرح و تعلیقة بر الهیات شفا، ج 1 و 2). تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ـــــــــــــ (1391ق). شرح أصول الکافی. چاپ سنگی. تهران: مکتبة المحمودی.
ـــــــــــــ (1401ق). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیّه الاربعه (ج 1، 2 و 6). تعلیقۀ علامه سید محمدحسین طباطبایی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــــــــ (1981م). الحکمه المتعالیه فی ‌الاسفار العقلیه الاربعه (ج 1، 3، 4 و 6). چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــــــــ (بی‌تا، الف). شرح الهدایه الاثیریّه. چاپ سنگی.
ـــــــــــــ (بی‌تا، ب). تعلیقه بر حکمت الاشراق. چاپ سنگی.
عبودیت، عبدالرسول (1388ش). درآمدی به نظام حکمت صدرایی (ج 1). چاپ دوم. تهران: سمت.
مطهری، مرتضی (1368ش). مجموعه آثار (ج 9). تهران: انتشارات صدرا.
میرداماد، محمد باقر (1381ش). مصنفات. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.