فاعلیت الهی از دیدگاه گریفین و نقد ان بر پایه فلسفه صدرایی

اختری, زینب; صلواتی, عبداله

doi:10.30473/pms.2019.44990.1679

فاعلیت الهی از دیدگاه گریفین و نقد ان بر پایه فلسفه صدرایی

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی دوره روزانه

² دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

10.30473/pms.2019.44990.1679

چکیده

فاعلیت الهی از منظر گریفین عبارت است از قدرت الهی که تأثیرات علّی در جهان را اِعمال می‌کند و نحوه فعالیت خدا در جهان و تأثیرگذاری خدا بر موجودات را نشان می‌دهد و به بیان دیگر چگونگی اعمال قدرت الهی در جهان است. گریفین فاعلیت را بر مبنای قدرت تبیین می‌کند و قدرت را به ترغیب و تشویق و شورانگیزی تحویل می‌برد. براین اساس ارتباطی دوطرفه میان خدا و موجودات برقرار است و خدا درحالی که تأثیر می‌گذارد، تنها خالق نیست و تعین نمی‌بخشد، بلکه خود موجودات بالفعل در به فعلیت رسیدن امکان‌های خود، فاعل هستند و خدا، تنها، برانگیزنده است نه اجبارگر.گریفین برای توجیه مسائلی چون ارتباط خدا با موجودات، قدرت و اختیار انسان‌ها، وجود تغییرات در جهان و مسأله شر چنین تبیین جدیدی از فاعلیت و قدرت الهی ارائه می‌دهد. دو پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از: چگونه می‌توان از منظر فلسفة صدرایی فاعلیت الهی به روایت گریفین را ارزیابی کرد؟؛ 2. چگونه می‌توان بحسب تحلیل سیستمی، فاعلیت الهی به روایت گریفین را مورد ارزیابی قرار داد؟ دستاوردهای این پژوهش نیز به این قرار است: در ارزیابی درون سیستمی بیان کردیم که گریفین در تبیین خود از فاعلیت الهی، این فاعلیت را محدود کرده، قدرت الهی را به ترغیب و برانگیزش فروکاست داده است. همچنین، از منظر صدرایی نیز آنچه گریفین ارائه می‌کند، با خدایی که تنها فاعل حقیقی براساس وحدت شخصی ملاصدرا است، قابل مقایسه نیست، بلکه می‌توان آن ‌را با نفس رحمانی ملاصدرا مقایسه کرد. به بیان دیگر کارکرد‌های فاعلیت الهی گریفین با نفس رحمانی ملاصدرا تأمین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23221992.1400.10.1.2.7

موضوعات

فلسفه ملاصدرا

عنوان مقاله [English]

Divine activity from Griffin`s view, systematic evaluation and critique of it based on Sadra's philosophy

نویسندگان [English]

zeinab akhtari ¹
Abdollah Salavati ²

¹ PHD student,Shahid Rajaii University

² associate professor of Shahid Raja&rsquo;i Teachers&rsquo; Training University.

چکیده [English]

Divine activity in Griffin`s view is a divine power that exerts causal influence in the world.

Griffin explains divine activity based on power and degrades power into persuasion.

God is not the only creator, but the actual creatures are agents in the pursuit of their own possibilities, and God is only a provocateur, not an enforcer.

Griffin provide a new explanation of Divine act and power to justify issues such as God`s relationship with the world, the power of humans, the changes in the world and the problem of Evil.

The two main question of this research are:

1. How is griffin`s Divine activity to be considered by Mulla Sadra`s philosophy?

2. How does Griffin`s Divine act be explained in a systematic way?

The achievements of this research are:

- Griffin limits Divine activity and degrades power into persuasion.

- Griffin`s Divine act is not comparable to God, the only real subject, in Mulla Sadra`s view; rather it can be compared to Mulla Sadra`s Expanded Being.

کلیدواژه‌ها [English]

Divine activity
Postmodern theology
Process theology
Griffin
Mulla Sadra

مراجع

باربور، ایان (1379). علم و دین. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

بوخنسکی، ای. م. (1352). فلسفه معاصر اروپایی. ترجمه شرف‌الدین خراسانی. تهران: دانشگاه ملی ایران.

پترسون، مایکل و دیگران (1379). عقل و اعتقاد دینی (درآمدی بر فلسفۀ دین). ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.

جوادی آملی، عبدالله (1372). شرح حکمت متعالیه. بخش چهارم از جلد ششم. تهران: الزهراء.

راس، دیوید (1377). ارسطو. ترجمه مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.

صلواتی، عبدالله؛ اختری، زینب (1395). «بررسی تطبیقی مسئله رابطه وجودی دوسویة خدا و جهان از دیدگاه هارتشورن و ملاصدرا». پژوهش‌های هستی‌شناختی. شماره 9، ص69ـ51.

گریفین، دیوید ری (1388). خدا و دین در جهان پسامدرن. ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ملاصدرا، محمدبن ابراهیم (۱۳۵۴). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.

ـــــــ. (1360). الشواهد الربوبیۀ فی المناهج السلوکیۀ. مشهد: مرکز نشر دانشگاهی.

ـــــــ. (۱۳۶۳). مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی.

ـــــــ. (۱۳۶4). المشاعر. تهران: طهوری.

ـــــــ. (1981م). الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعة. بیروت: دار إحیاء التر اث العربی.

Dombrowski, Dan (2001). “Charles Hartshorne”. Stanford Encyclopedia of Philosophy. https://plato.stanford.edu/entries/hartshorne/

Graig, Edward (1998). “Process Theism”. Routledge Encyclopedia of Philosophy. Vol.7. London: Routledge.

Griffin, David Ray (1998). “Process Philosophy”. Routledge Encyclopedia of Philosophy. Vol.7. London: Routledge.

^_______. (2000). Religion and Scientific Naturalism. State University of New York Press.

^_______. (2015). Pantheism and Scientific Naturalism. Process Century Press.

Griffin, David Ray; Cobb, John B. (1976). Process Theology an Introductory Exposition. The Westminster Press.

Hartshorne, Charles (1948). The Divine Relativity. New Haven: Yale University Press.

Whitehead, Alfred North (1929). Process and Reality, an Essay in Cosmology. edited by David Ray Griffin and Donald W. Sherburne. New York: Free Press.