رؤیا از منظر ملاصدرا و روانکاوی فروید

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

دانشگاه پیام نور

چکیده

زیگموند فروید رؤیا را محصول امیال سرکوب‌شدة انسان می‌داند که تا ضمیر ناخودآگاه پس رانده شده‌اند، ولی در رؤیا مجال ظهور پیدا می‌کنند. در جهان اسلام، فلاسفة اسلامی، از جمله ملاصدرا، نیز کم‌وبیش به رؤیا پرداخته و دربارة آن بحث کرده‌اند. هر چند نگاه فروید به رؤیا با نگاه ملاصدرا تفاوت بسیار دارد، برخی تشابهات میان دیدگاه این دو متفکر قابل ردیابی است. در این مقاله نشان داده شده است که فروید و ملاصدرا از این حیث که معتقدند رؤیا امری است واجد اهمیت فراوان و معرفت‌بخش، که با ضعف حواس قوت می‌گیرد و با درجة عقلانیت شخص نسبت مستقیم دارد، اتفاق نظر دارند، اما در تبیین نسبت میان رؤیا و مرگ، رؤیا و روح، رؤیا و غیب و نهایتاً وجود احلام دو نگرش متضاد اتخاذ می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Mulla Sadra and Freud on Dream

چکیده [English]

Freud considers dream as the result of suppressed desires which retreat to unconscious.In Islamic world too, philosophers, including Mulla Sadra, said something on this matter. Although, Freud’s conception of dream is very different from Molla- Sadra’s, we can find some similarities between them. In this paper, we showed that Freud and Mulla Sadra agree that dream is very important thing, gives knowledge, depended to senses and its content depends to person’s reason and intellect. But their views concerning the relation between dream and death, the relation between dream and sprit, the relation between dream and the unseen world, and finally, concerning the not meaningful dreams, are contrary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dream- Mulla Sadra- Freud – unseen world - unconscious
امین، سید حسن (1385). «رؤیا در فلسفة ابن‌سینا». مجموعه مقالات: نشریة داخلی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ش 35.
پارسا، سید احمد و گل‌اندام واهیم (1388). «انواع خواب و رؤیا در مثنوی». دوفصلنامة علمی پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. س 1. ش 1. پاییز و زمستان.
جونز، ریچارد ام. (1372). تعبیر خواب. ترجمة فرخ سیف بهزاد و ایراندخت صالحی. تهران: صدوق.
چرچلند، پاول (1386). ماده و آگاهی. ترجمة امیر غلامی. تهران: مرکز.
خاتمی، محمود (1386). مدخل فلسفة غربی معاصر. تهران: علم.
خرازی، کمال (1378). «نظریة ملاصدرا در باب رابطة‌ نفس‌ و بدن‌ و پیامدهای‌ آن‌ در روانشناسی‌«. در: همایش جهانی بزرگداشت حکیم ملاصدرا. تهران: بنیاد حکمت صدرا.
دکارت، رنه (1385). تأملات در فلسفة اولی. ترجمة احمد احمدی. تهران: سمت.
سامی، کاظم (1362). بررسی نظرات مختلف دربارة خواب دیدن. تهران: رز.
شولتز، دوان (1378). نظریه‌های شخصیت. ترجمة کریمی، جمهری، نقشبندی، گودرزی، بحیرایی و نیکخو. تهران: نشر ارسباران.
صدرالمتألهین (1383). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ج 3 و 8 . به ضمیمة تعلیقات سبزواری. تصحیح، تحقیق و مقدمه: علی‌اکبر رشاد. تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ــــــــــ (1366). شواهد الربوبیة. ترجمة جواد مصلح. تهران: سروش.
ــــــــــ (1362). مبدأ و معاد. ترجمة احمد بن محمد الحسینی اردکانی. به کوشش عبدالله نورانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
فروم، اریک (1378). زبان از یاد رفته. ترجمة ابراهیم امانت. تهران: فیروزه.
فروید، زیگموند (1385). پنج گفتار از زیگموند فروید. ترجمة هورا رهبری. تهران: گام نو.
ــــــــــ (1383). تفسیر خواب. ترجمة شیوا رویگران. تهران: مرکز.
لای‌ویس، لی (1380). تحلیل رؤیا در روان‌درمانی. ترجمة میرهاشمی، درویشی و صفری. تهران: ساوالا.
 
Bulkeley, K. (2002). ‘Reflections on the Dream Traditions of Islam’. Sleep and Hypnosis. 4 (1).
Gottesmann, C. (2000). ‘Hypothesis for the Neurophysiology of Dreaming’. Sleep Research Online. 3 (1).
Niiniluoto, I. (1992). ‘Dream and Reality’. 11th European Congress on Sleep Research. Helsinki. July 6.
Rey, Georges (1997). Contemporary Philosophy of Mind. Blackwell Publishers.
Tarnow, E. (2003). ‘How Dreams and Memory May be Related’. Neuro-Psychoanalysis. 5 (2).