نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه و کلام، دانشگاه پیام نور، قم، ایران (نویسندۀ مسئول)

چکیده

انسان همواره در پی یافتن مسیر سعادت و کشف حقیقت خویشتن است. او مسیرهایی را از درون و برون نفس برای رسیدن به حقیقت می‌کاود و استواری و قطعیت آن‌ها را با یکدیگر می‌سنجد. یکی از آن مسیرها، طریق معرفت نفس نام دارد. این مسیر که در واقع همان سیر انفسی است، بوسیله شناختن نفس، انسان را به­سوی حق تعالی هدایت می‌کند. غزالی معرفت نفس را کلید شناخت خداوند دانسته و معتقد است شناختن فرشتگان، جهان آخرت و همه معارف از این طریق میسر می‌گردد. او نحوه شناخت را با استفاده از قوای ادراکیِ نفس توضیح می­دهد. وی بر این باور است که انسان با عبور از اشتغالات دنیایی قادر است به عالَم عقلی تبدیل گردد که شامل همه معقولات است. غزالی ادراک حقیقت و رسیدن به عشق الهی را سعادت انسان معرفی می‌کند. از منظر ملاصدرا معرفت نفس فصل‌الخطاب معارف است و ثابت می‌کند که همه مراتبِ ادراکی، نفسانی و مجرد هستند، به طوری که با یک حرکت پیوسته استعدادهای قوای ادراکی انسان به فعلیت رسیده و قوه‌ ادراکی قوی‌تر در او پدید می‌آید. بدین ترتیب انسان با رفع کدورت‌های حاصل از اشتغالات نفسانی به کمال ویژه خود که اتحاد با عقل فعال است می‌رسد و به درجه‌ای ارتقا می­یابد که موجودات، اجزای ذاتش می‌شوند و نیرویش در همه آن‌ها ساری و وجودش غایت همه مخلوقات می‌گردد وسرانجام به مقام قرب الهی می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spiritual Journey from the Viewpoint of Ghazali and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • yadollah dadjoo 1
  • Amirreza Vares 2

1 Assistant Professor at Payame Noor University, Qom, Iran

2 M.A. in Philosophy and Religion, Payam Noor University, Qom, Iran(corresponding author)

چکیده [English]

Human is always looking for the path to happiness and discovering the truth of himself. He researches ways inside and outside of the soul to come to the truth and measures their consistency and certainty. One of those epistemic pathways is called self-knowledge. This path, which is in fact the Spiritual Journey, guides man to the right of transcendence by the knowing of the self. Ghazali knows the self-knowledge is the key of knowing God and believes that knowing the angels, the hereafter, and all knowledge is possible through this. He explains how to perceive by using the perceptual forces of the breath. He believes that by passing through worldly belongings, man can become Intellectual world that included all reasonableness. Ghazali introduces the perception of the truth and the achievement of divine love as the happiness of man. From Mulla Sadra's perspective selfknowledge is final word of knowledge and proves that all perceptual hierarchy, spiritual and immaterial, so that with a continuous movement the talents of human perceptual faculties come into the actualizing and a stronger perceptual faculty emerges in man. Thus, by eliminating the opacities of the worldly belongings, man attains his special perfection, which is unity with the active intellect and gets promoted to the degree which creatures become the components of his essence and his power flows in all and its existence is the goal of creatures and eventually reaches the status of the divine esteem.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-knowledge
  • Spiritual Journey
  • Ghazali
  • Mulla Sadra
  • Gappiness
ابن سینا (1403ق). الاشارات والتنبیهات (مع المحاکمات). ج2. قم: دفتر نشر الکتاب.
ـــــــ. (1387). شفا. ترجمه محمدحسین نائیجی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
حسن‍زاده آملی، حسن (1379). دروس معرفت نفس. قم: انتشارات الف لام میم.
ـــــــ. (1376). مجموعه مقالات. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــ. (1371). مجموعه مقالات. قم: تشیع.
ـــــــ. (1386). گنجینه گوهر روان. قم: طوبی.
ـــــــ. (1374). آغاز و انجام (به ضمیمه تعلیقات). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـــــــ.  (1381). انسان و قرآن. قم: قیام.
سجادی، جعفر (1379). فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیروانی، علی (1387). کلیات فلسفه. قم: دارالفکر.
غزالی، محمد بن محمد (1325). المنقذ من الضلال. ترجمۀ زین‌الدین ­کیائی‌نژاد. تهران: عطائی.
ـــــــ. (1390). کیمیای سعادت. تهران: نگاه.
ـــــــ. (1357). مشکاة الانوار. ترجمه صادق آیینه­وند. تهران: امیرکبیر.
ـــــــ. (1409ق). معارج القدس‌ فی ‌مدارج معرفة النفس. بیروت: دارالکتب العلمیة.
طباطبایی، محمدحسین (1387الف). طریق عرفان (رساله الولایة). ترجمه صادق حسن‌زاده. تهران: آیت اشراق.
ـــــــ. (1387ب). نهایة الحکمة. ترجمه مهدی تدین. قم: بوستان کتاب.
قونوی، صدرالدین (1382). مفتاح الغیب و شرحه مصباح الأنس. تهران: مولی.
ملاصدرا (1380). اسرار الایات. ترجمه محمد خواجوی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1981م). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ـــــــ. (1386). رساله اتحاد عاقل و معقول. ترجمه علی بابایی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1387). شواهد الربوبیه. ترجمه علی بابایی. تهران: مولی.
ـــــــ. (1389). رساله سه اصل. تهران: مولی.
یزدان‌پناه، سیدیدالله (1391). حکمت اشراق. قم: سبحان